นโยบาย การศึกษา สองภาษาของสเปนซึ่งมุ่งเน้นสอนนักเรียนทั้งภาษาสเปนและภาษาอังกฤษได้รับความสนใจและประสบความสำเร็จในระดับหนึ่งในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

ในปี 2023 สเปนอยู่ในอันดับที่ 35ของโลก ในด้านความสามารถทางภาษาอังกฤษ และได้รับการจัดอันดับว่า "มีความสามารถระดับกลาง" ตามการจัดอันดับดัชนีความสามารถทางภาษาอังกฤษโดยกลุ่มการศึกษานานาชาติของสวิตเซอร์แลนด์ EF Education First (EF EPI)

มือสเปน.jpg
ตั้งแต่ปี 1996 กระทรวงศึกษาธิการของสเปนและ British Council ได้ทำงานร่วมกันเพื่อนำนโยบายสองภาษามาใช้ ภาพ: Casvi Educational Centers

นโยบายสองภาษาได้รับการนำมาใช้ครั้งแรกในปี 1996 ผ่านความร่วมมือระหว่างกระทรวงศึกษาธิการของสเปนและบริติชเคานซิล เพื่อปรับปรุงความสามารถทางภาษาอังกฤษของนักเรียน ซึ่งจะช่วยเพิ่มโอกาสในการจ้างงานและความสามารถในการแข่งขันระดับโลก โปรแกรมดังกล่าวได้รับการนำไปใช้ในโรงเรียนรัฐบาลของสเปน

ภายในปี 2000 เขตปกครองตนเองของสเปนเริ่มนำโปรแกรมสองภาษาของตนเองมาใช้ และจำนวนโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการก็เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว จนถึงปัจจุบัน โปรแกรมดังกล่าวเข้าถึงนักเรียน 40,000 คนในโรงเรียนอนุบาล โรงเรียนประถมศึกษา 90 แห่ง และโรงเรียนมัธยมศึกษา 58 แห่งในเขตปกครองตนเอง 10 แห่ง ตามข้อมูลของ British Council Spain

ความคาดหวังและความเป็นจริง

ปัญหาใหญ่ที่สุดประการหนึ่งของนโยบายการศึกษาสองภาษาในสเปนคือช่องว่างระหว่างความคาดหวังและผลลัพธ์ที่แท้จริง

แม้ว่าโปรแกรมนี้จะขยายตัวอย่างรวดเร็ว โดยเติบโตเกือบ 500 เปอร์เซ็นต์ภายในหนึ่งทศวรรษ แต่ก็ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าไม่สามารถตอบสนองความคาดหวังที่สูงของผู้ปกครองและนักการศึกษาได้ การอภิปรายเกี่ยวกับวิธีการปรับปรุงรูปแบบสองภาษายังคงเป็นหัวข้อที่ได้รับความสนใจในแวดวงการศึกษาวิชาภาษาสเปน

พ่อแม่ในสเปนมองว่าการศึกษาสองภาษาเป็นกุญแจสำคัญสู่อนาคตที่สดใสของลูกๆ โดยคาดหวังว่าหากลูกๆ เข้าเรียนในโรงเรียนสองภาษา พวกเขาจะพูดภาษาสเปนและอังกฤษได้อย่างคล่องแคล่ว อย่างไรก็ตาม นี่ไม่ใช่เป้าหมายนโยบายและไม่ได้สะท้อนความเป็นจริงตามที่หนังสือพิมพ์ Ediciones El País ระบุ

“ผู้ปกครองต้องเข้าใจว่าเราไม่ได้มุ่งหวังที่จะผลิตทักษะการพูดให้เทียบเท่าเจ้าของภาษา เป้าหมายของเราคือการพูดคล่องในทางปฏิบัติ เพื่อช่วยให้นักเรียนใช้ภาษาอังกฤษในสถานการณ์จริง” María Luisa Pérez ศาสตราจารย์ด้านภาษาอังกฤษที่มหาวิทยาลัย Jaén (สเปน) กล่าว

มุมมองนี้สอดคล้องกับแนวทางการใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษากลาง (ELF) ซึ่งเน้นที่ความสามารถในการสื่อสารมากกว่าการออกเสียงหรือไวยากรณ์ที่สมบูรณ์แบบ นักวิจัยของ ELF ระบุว่า สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ นักเรียนสามารถใช้ภาษาอังกฤษเป็นเครื่องมือในการโต้ตอบ ไม่ใช่เพื่อพูดคุยกับเจ้าของภาษาที่เก่งกาจ

“ไม่มีนักเรียนคนใดสามารถพูดภาษาที่สองได้ดีเท่ากับภาษาแรก จุดเน้นควรอยู่ที่การสื่อสาร ไม่ใช่ความสมบูรณ์แบบ” ดร.เดวิด มาร์ช ผู้สร้างนวัตกรรมด้านการศึกษาซึ่งช่วยพัฒนาแนวทางการบูรณาการเนื้อหาและภาษา (CLIL) กล่าวในการสัมภาษณ์ครั้งล่าสุด

เขาและเพื่อนร่วมงานพบว่านักเรียนยุโรปจำนวนมากยังคงมีปัญหาในการพูดอย่างคล่องแคล่วหลังจากเรียนภาษาอังกฤษมาเป็นเวลาแปดปี

ความท้าทายและจุดเด่นในการดำเนินการ

แม้ว่าเป้าหมายของนโยบายการศึกษาสองภาษาจะน่าชื่นชม แต่การดำเนินการยังไม่ทั่วถึงกันทั่วทั้งสเปน ปัญหาสำคัญประการหนึ่งคือความต้องการของครูในแต่ละภูมิภาค

บางภูมิภาคกำหนดให้ครูต้องมีทักษะภาษาอังกฤษระดับ B2 เท่านั้น ซึ่งถือว่าคล่องแคล่วแต่ไม่ถึงขั้นเชี่ยวชาญ ในขณะที่บางภูมิภาคกำหนดให้ครูต้องมีระดับ C1 ซึ่งถือว่ามีความสามารถในระดับที่สูงกว่า ความไม่เท่าเทียมกันนี้ทำให้เกิดความกังวลว่าครูหลายคนไม่มีทักษะในการสอนวิชาต่างๆ เป็นภาษาอังกฤษ

สเปน2.png
การนำระบบสองภาษามาใช้ในสเปนทำให้เกิดปัญหาหลายประการ ภาพ: Kingster College

ยิ่งไปกว่านั้น การขาดแคลนที่ปรึกษาด้านภาษาในโรงเรียนรัฐบาลที่ใช้สองภาษาทำให้ปัญหานี้รุนแรงขึ้น แผนเดิมของกระทรวงศึกษาธิการสเปนและบริติชเคานซิลคือการมีที่ปรึกษาที่มีประสบการณ์ในระบบการศึกษาของอังกฤษมาช่วยเหลือในการพัฒนาหลักสูตร

อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติ ที่ปรึกษาเหล่านี้ถูกแทนที่ด้วยผู้ประสานงานโรงเรียน ซึ่งมักจะเป็นครูที่มีทักษะภาษาอังกฤษดีที่สุด แต่ขาดประสบการณ์ในการเป็นผู้นำด้านการศึกษาหรือการสอนสองภาษา “โดยพื้นฐานแล้ว เราถูกปล่อยให้ทำตามสัญชาตญาณ โดยไม่มีคำแนะนำหรือการสนับสนุนที่ชัดเจน” ลอร่า ผู้ประสานงานโครงการสองภาษาในมาดริดกล่าว

แม้จะเผชิญกับความท้าทาย แต่นโยบายการศึกษาสองภาษาของสเปนก็ให้ผลลัพธ์เชิงบวกบ้าง การศึกษาวิจัย เช่น รายงาน Mon-CLIL ที่จัดทำโดยมหาวิทยาลัย Jaén และ Córdoba แสดงให้เห็นว่าโดยทั่วไปแล้ว นักศึกษาในโครงการสองภาษาจะมีผลการเรียนภาษาอังกฤษดีกว่าเพื่อนร่วมชั้นที่พูดภาษาเดียว

นักเรียนประถมศึกษาในโครงการสองภาษารายงานคะแนนภาษาอังกฤษโดยเฉลี่ยสูงกว่าเพื่อนร่วมชั้นที่ไม่ได้พูดสองภาษา 1.23 คะแนน ขณะที่นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายทำคะแนนได้สูงกว่า 2.4 คะแนน

ที่น่าสังเกตคือ การศึกษาพบว่านักเรียนที่พูดสองภาษาทำคะแนนภาษาสเปนได้ดีกว่าเพื่อนร่วมชั้น โดยทำคะแนนได้สูงกว่า 0.46 คะแนนในระดับประถมศึกษา และสูงกว่า 1 คะแนนในระดับมัธยมศึกษา

ในวิชาอื่นๆ เช่น ภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และ วิทยาศาสตร์ นักเรียนที่พูดสองภาษาก็มีผลการเรียนดีขึ้นเล็กน้อยเช่นกัน แม้ว่าความแตกต่างจะไม่ชัดเจนนักก็ตาม “นักเรียนที่พูดสองภาษาได้เปรียบไม่เพียงแค่ในภาษาอังกฤษเท่านั้น แต่ยังรวมถึงวิชาอื่นๆ อีกด้วย แม้แต่ภาษาสเปน” อิกนาซิโอ หนึ่งในนักวิจัยหลักของรายงานกล่าว

บทเรียนที่ได้รับ

ประเทศต่างๆ ที่ต้องการนำภาษาอังกฤษมาใช้เป็นภาษาที่สองสามารถเรียนรู้บทเรียนต่างๆ จากนโยบายการศึกษาสองภาษาของสเปนได้ ประการแรก ให้กำหนดความคาดหวังที่สมเหตุสมผล แทนที่จะสัญญาว่านักเรียนจะมีความสามารถทางภาษาอังกฤษเหมือนเจ้าของภาษา ควรเน้นที่การเสริมทักษะการสื่อสารในทางปฏิบัติให้กับนักเรียนเพื่อให้มีส่วนร่วมในโลกยุคโลกาภิวัตน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การเริ่มต้นสอนภาษาตั้งแต่เนิ่นๆ ก็มีความสำคัญเช่นกัน ประเทศต่างๆ ควรเริ่มสอนภาษาอังกฤษตั้งแต่ชั้นประถมศึกษา และให้การสนับสนุนอย่างต่อเนื่องตลอดการศึกษาของนักเรียน แนวทางนี้จะช่วยให้มั่นใจได้ว่านักเรียนจะสร้างรากฐานที่มั่นคงซึ่งสามารถเสริมสร้างเพิ่มเติมได้เมื่อเรียนจบ

บทเรียนสำคัญอีกประการหนึ่งคือการให้ความสำคัญกับการฝึกอบรมครู ครูต้องมีความคล่องแคล่วในการใช้ภาษาอังกฤษและเข้าใจวิธีการสอนเป็นอย่างดี ซึ่งจะทำให้ครูไม่เพียงแต่สอนเนื้อหาวิชาเป็นภาษาอังกฤษเท่านั้น แต่ยังช่วยให้นักเรียนเข้าใจภาษาได้ดีขึ้นผ่านการเรียนรู้วิชาอื่นๆ อีกด้วย

ประเทศต่างๆ ยังต้องจัดหาทรัพยากรที่เพียงพอ รวมถึงการเข้าถึงสื่อการสอนและโครงสร้างพื้นฐานอย่างเท่าเทียมกัน หากไม่มีทรัพยากรเหล่านี้ ผลลัพธ์ทางการศึกษาอาจเกิดความไม่เท่าเทียมกันได้ ดังเช่นที่เกิดขึ้นในบางภูมิภาคของสเปน

องค์ประกอบสำคัญในการพัฒนาการศึกษาสองภาษาคือการติดตามและปรับเปลี่ยนโปรแกรมอย่างสม่ำเสมอ การประเมินอย่างต่อเนื่องช่วยระบุพื้นที่สำหรับการปรับปรุงผลลัพธ์การเรียนรู้ของนักเรียนและประสิทธิผลของครู ช่วยให้ระบบการศึกษามีความยืดหยุ่นและตอบสนองได้ดีขึ้น

เหตุใดญี่ปุ่นจึงจ่ายเงินให้ครู 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อเดือน แต่ภาษาอังกฤษยังอยู่ในระดับ "ต่ำ" ญี่ปุ่น - ผลการสำรวจของกระทรวงศึกษาธิการแสดงให้เห็นถึงการพัฒนาอย่างต่อเนื่องในความสามารถด้านภาษาอังกฤษของนักเรียนและครู ผู้เชี่ยวชาญระบุว่าการปฏิรูปการศึกษาด้านภาษาอังกฤษจำเป็นต้องมีวิสัยทัศน์ในระยะยาว เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงที่มีความหมายมักใช้เวลาร่วมชั่วอายุคนจึงจะแล้วเสร็จ