การจะได้ผ้าครามที่มีสีสม่ำเสมอ ทนทาน และสีซีดน้อยลงตามกาลเวลา ถือเป็นกระบวนการที่ต้องใช้ทักษะ ความพิถีพิถัน และความขยันหมั่นเพียรของผู้หญิง
ทุกปีประมาณเดือนกรกฎาคมและสิงหาคม เมื่อต้นครามเติบโตเป็นกลุ่มตามลำธาร ผู้หญิงจะไปตามลำธารเพื่อเก็บใบคราม ล้าง แช่ไว้ 3-4 วัน แล้วจึงสะเด็ดน้ำ น้ำครามจะถูกผสมกับน้ำครัวจิโอ (น้ำที่ไหลผ่านตะกร้าครัวจิโอ) ในอัตราส่วนที่กำหนด (น้ำคราม 2 น้ำจิโอ 1) แล้วเก็บไว้ในขวด หลังจากผสมน้ำย้อมแล้ว ให้นำผ้าขาวแต่ละผืนใส่ลงในขวด เขย่าให้ทั่ว นำผ้าออกมาบิดหมาดๆ แล้วตีให้สีซึมลึกเข้าไปในเส้นใยแต่ละเส้น นี่เป็นขั้นตอนแรก ผ้าไม่จำเป็นต้องซัก แต่จะทำให้แห้งทันที ตั้งแต่วันที่สอง ผ้าที่ย้อมและตีแล้วจะถูกซักและทำให้แห้ง กระบวนการนี้ใช้เวลา 7 วัน เมื่อผ้ามีสีสวยงามและไม่ซีดจางเมื่อซักก็ถือว่าเสร็จสมบูรณ์
จะเห็นได้ว่าการย้อมครามนั้นมีหลายขั้นตอน ใช้เวลาเกือบสองสัปดาห์จึงจะเสร็จสมบูรณ์ ในแต่ละปี ผู้หญิงจะย้อมผ้าเพียงสองเดือนเท่านั้น หลังจากย้อมผ้าแล้ว เดือนกันยายนและตุลาคมจะเป็นเดือนแห่งการทำไร่นา ผู้หญิงในครอบครัวหลายรุ่นจะมารวมตัวกันรอบกองไฟ ใต้ระเบียงบ้าน พูดคุยและเย็บผ้า
ผ้าครามแต่ละผืนจะถูกตัด เย็บ ปัก ด้วยลวดลายและลวดลายต่างๆ จนกลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่คุ้นเคยและขาดไม่ได้ในชีวิตทางวัฒนธรรมและจิตวิญญาณ เช่น ผ้าพันคอ เข็มขัด เสื้อ เป็นต้น ภายใต้ความเฉลียวฉลาด ความขยันหมั่นเพียร และความเพียรของสตรี ลวดลายและลวดลายที่มีสีสันสะดุดตาบนพื้นหลังผ้าครามเข้มก็ยิ่งโดดเด่นยิ่งขึ้น สะท้อนให้เห็นถึงประเพณีทางวัฒนธรรมและลักษณะเฉพาะอันยาวนานของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเชจันได้อย่างชัดเจน
หมู่บ้านเฌอคาน ตำบลเมืองพัง เป็นหมู่บ้านวัฒนธรรมไทยโบราณที่มีบ้านใต้ถุนสูง และวัฒนธรรมดั้งเดิมที่ได้รับการอนุรักษ์ไว้จากรุ่นสู่รุ่น งานหัตถกรรมแบบดั้งเดิมยังคงได้รับการอนุรักษ์ในเชคาน รวมถึงการย้อมคราม ซึ่งเป็นผ้าชนิดหนึ่งที่ย้อมด้วยสารธรรมชาติที่มีสีดำอันเป็นเอกลักษณ์ ในอดีตการรู้จักการย้อมผ้า การปัก การเย็บเสื้อผ้าและของใช้ในครัวเรือนถือเป็นเกณฑ์หลักประการหนึ่งในการแต่งงานของหญิงไทย โดยปกติผู้หญิงจะย้อมผ้าเพียงปีละครั้ง ประมาณเดือนกรกฎาคมและสิงหาคม เมื่อต้นครามขึ้นเป็นกอริมลำธาร ผู้หญิงในหมู่บ้านจะไปเก็บต้นครามมาทำเป็นน้ำย้อมผ้า การย้อมผ้า ขั้นแรกให้ล้างใบครามแล้วแช่ไว้ 3-4 วัน จากนั้นจึงเอาเศษใบครามออกแล้วคั้นน้ำออก... …จากนั้นนำไปผสมกับน้ำจิโอ (น้ำที่ไหลผ่านตะกร้าจิโอในครัว) ในอัตราส่วน น้ำคราม 2 ส่วน น้ำจิโอ 1 ส่วน แล้วเก็บไว้ในโถขนาดใหญ่เพื่อใช้ได้เรื่อยๆ นำผ้าขาวแต่ละชิ้นใส่ลงไปในน้ำย้อมแล้วเขย่าให้เข้ากัน เพื่อให้เส้นใยผ้าแต่ละเส้นดูดซับสีได้สม่ำเสมอและไม่ตกสี ผู้หญิงจะจุ่มผ้าลงไป บิดผ้าให้หมาด จากนั้นใช้สากหรือท่อนไม้ตำ การย้อมผ้าหนึ่งชุดใช้เวลานานมาก วันแรกผ้าที่ย้อมจะถูกทำให้แห้ง หลังจากนั้นในวันที่สอง ผ้าที่ย้อมและตีแล้วจะถูกนำไปซักและตากให้แห้ง กระบวนการนี้ใช้เวลา 7 วัน หากผ้ามีสีสม่ำเสมอและไม่ซีดจางหลังซัก ถือว่าเสร็จสิ้นกระบวนการ หลังจากผลิตผ้าครามแบบฉบับแล้ว เดือนกันยายนและตุลาคมจะเป็นเดือนแห่งการทำไร่นาแบบว่างงาน โดยผู้หญิงจะมารวมตัวกันรอบกองไฟใต้ระเบียงเพื่อเย็บและปักผ้าคราม ลวดลายปักสีสันสดใสสะดุดตาบนผ้าครามเข้ม สะท้อนถึงความคิดสร้างสรรค์ ความประณีต ความพิถีพิถัน และประเพณีของสตรีไทยที่นี่ 
การแสดงความคิดเห็น (0)