Bà Bùi Thị Thắng (ngoài cùng bên trái) cùng người dân trong thôn biểu diễn cồng chiêng.
Từ xa xưa, tiếng chiêng đã gắn liền với những nghi lễ quan trọng trong đời sống cộng đồng như lễ hội xuống đồng, lễ mừng cơm mới, lễ cưới hỏi hay tang ma. Mỗi lần cồng chiêng vang lên là mỗi dịp người Mường kết nối với tổ tiên, với thần linh và với nhau. Bà Bùi Thị Thắng (79 tuổi) ở thôn 12 - người đã gắn bó hơn 60 năm với nghệ thuật cồng chiêng, tâm sự: “Cồng chiêng với người Mường chúng tôi là tiếng gọi của rừng, của hồn núi, là cách mà chúng tôi kể chuyện, cầu may và giữ lấy cái gốc của mình. Mỗi lần đánh cồng chiêng là một lần nhớ về tổ tiên, nhớ về thuở cha ông mở đất, dựng làng”.
Xuân Du có trên 30% đồng bào dân tộc Mường, đến nay vẫn còn một số thôn sử dụng cồng chiêng trong sinh hoạt cộng đồng. Những bộ cồng chiêng quý có tuổi đời thậm chí hàng trăm năm vẫn được gìn giữ cẩn thận trong nhiều gia đình, dòng họ. Mỗi bộ cồng chiêng gồm nhiều chiếc khác nhau, với âm vực riêng biệt, được sắp xếp để tạo nên những giai điệu đặc trưng không thể trộn lẫn. Âm thanh ấy có lúc vang rền như tiếng sấm mùa hạ, có lúc lại mềm mại như dòng suối chảy giữa rừng. Trong đêm lửa trại, khi các chàng trai, cô gái Mường khoác lên mình bộ trang phục truyền thống và cất lên điệu chiêng bản địa, người nghe như bị dẫn dụ vào một miền ký ức xa xăm, nơi từng nốt nhạc cồng chiêng khơi dậy cả chiều sâu lịch sử, sự kết nối bền chặt trong cộng đồng.
Đáng quý hơn cả là ở Xuân Du ngày nay, nghệ thuật cồng chiêng không bị mai một mà đang từng bước được phục hồi và truyền dạy cho thế hệ trẻ. Học sinh các trường tiểu học, THCS trên địa bàn xã cũng được tiếp cận và học đánh cồng chiêng thông qua các buổi sinh hoạt ngoại khóa hoặc ngày hội của trường.
Trưởng Phòng Văn hóa - Xã hội xã Xuân Du Bùi Đức Chính cho biết: “Chúng tôi xác định cồng chiêng không chỉ là giá trị truyền thống của người Mường, mà còn là tiềm năng để phát triển du lịch văn hóa cộng đồng trong thời gian tới. Vừa qua, Trung tâm Xúc tiến Du lịch và Văn hóa, Điện ảnh tỉnh đã tổ chức chương trình tập huấn, hỗ trợ trang phục, đạo cụ cho các tổ, đội văn nghệ cộng đồng và nghệ nhân cồng chiêng. Đây là động lực để các khu dân cư đẩy mạnh việc bảo tồn các đội cồng chiêng, đưa vào các dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng”.
Tuy nhiên, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cồng chiêng ở Xuân Du cũng đối mặt không ít thách thức. Một trong những khó khăn lớn là sự thiếu hụt lớp nghệ nhân kế cận. Do tác động của lối sống hiện đại, nhiều thanh niên đi làm ăn xa, không còn nhiều người trẻ mặn mà với cồng chiêng. Việc truyền dạy nghệ thuật cồng chiêng vẫn chủ yếu dựa vào tâm huyết của các nghệ nhân cao tuổi, chưa có cơ chế hỗ trợ rõ ràng. Để khắc phục tình trạng này, địa phương đã và đang tạo điều kiện để các tổ, đội văn nghệ và nghệ nhân tham gia các lớp tập huấn nghệ thuật cồng chiêng Mường; đồng thời nghiên cứu đề xuất chính sách đãi ngộ và hỗ trợ cho các nghệ nhân tích cực tham gia gìn giữ văn hóa dân tộc.
Có thể thấy, trong bức tranh phát triển chung của tỉnh, với mục tiêu giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số, xã Xuân Du đang là một điểm sáng. Văn hóa cồng chiêng Mường không chỉ làm giàu thêm đời sống tinh thần cho cộng đồng, mà còn mở ra hướng đi bền vững trong phát triển kinh tế dựa vào bản sắc văn hóa, trở thành động lực của đổi mới. Tiếng cồng chiêng đã từng ngân vang trong những ngày qua, giờ tiếp tục vang vọng trong hành trình phát triển kinh tế - xã hội của xã trên hành trình mới.
Bài và ảnh: Lê Anh
Nguồn: https://baothanhhoa.vn/ve-xuan-du-kham-pha-van-hoa-cong-chieng-nbsp-cua-nguoi-muong-256872.htm
Bình luận (0)