Những hiện vật của Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê được trưng bày ở Nhà trưng bày Văn hóa Óc Eo tại An Giang
Đó là nhận định của nhiều chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tại hội thảo khoa học quốc tế “Tham vấn giá trị nổi bật toàn cầu và tiêu chí đề cử di sản thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê” do UBND tỉnh An Giang phối hợp với các đơn vị liên quan vừa tổ chức. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương dự và phát biểu chỉ đạo.
Đáp ứng nhiều tiêu chí
Đại diện nhóm tư vấn xây dựng hồ sơ, TS Trương Đắc Chiến cho biết, căn cứ vào các tiêu chí về giá trị nổi bật toàn cầu của di sản thế giới, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê có thể đáp ứng tiêu chí (ii): Thể hiện sự giao thoa quan trọng của các giá trị nhân văn, qua một thời kỳ hay bên trong một khu vực văn hóa của thế giới, về những phát triển trong kiến trúc, hoặc công nghệ, nghệ thuật xây dựng đền tháp, quy hoạch thành phố hay thiết kế cảnh quan. Đồng thời đáp ứng tiêu chí (iii): Chứa đựng một minh chứng duy nhất hoặc ít nhất cũng hết sức khác biệt về một truyền thống văn hóa hay một nền văn minh hiện vẫn đang tồn tại hoặc đã diệt vong.
Bên cạnh đó, khu di tích này cũng đáp ứng tiêu chí (v): Một ví dụ nổi bật về hình thức cư trú truyền thống của con người, việc sử dụng đất đai hay khai thác biển cả, đại diện cho một (hay nhiều) nền văn hóa, hoặc tương tác giữa con người và môi trường, đặc biệt là khi nó đã trở nên dễ tổn thương do ảnh hưởng của những đổi thay không thể đảo ngược.
Về giá trị nổi bật toàn cầu, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê thể thiện được tính xác thực và toàn vẹn, lưu giữ một quần thể di tích, di vật và cảnh quan văn hóa, tự nhiên có giá trị đặc biệt, thể hiện chân thực đời sống vật chất và tinh thần của cư dân cổ vùng hạ lưu sông Mê Kông trong suốt gần một thiên niên kỷ.
Hệ thống kênh đào, các gò cư trú, kiến trúc tôn giáo cùng hàng nghìn hiện vật gốm, đá, kim loại, thủy tinh… được phát hiện cho phép phục dựng tương đối đầy đủ về đời sống sinh hoạt, sản xuất, tổ chức xã hội, tôn giáo, tín ngưỡng, cũng như quan hệ giao thương quốc tế của cộng đồng cư dân cổ Óc Eo. Tính đặc biệt và độc đáo của khu di tích thể hiện rõ đây là minh chứng nổi bật cho sự giao thoa văn hóa giữa phương Đông và phương Tây trong bối cảnh toàn cầu hóa cổ đại.
Trong những thế kỷ đầu công nguyên, khi các tuyến thương mại quốc tế kết nối Trung Hoa, Ấn Độ, Trung Đông và Địa Trung Hải thông qua Đông Nam Á, Óc Eo đã phát triển thành một trung tâm sản xuất, thương mại, tín ngưỡng có vai trò liên vùng, liên châu lục. Tổ hợp di tích này đại diện tiêu biểu cho mô hình cảng thị cổ với nhiều đặc trưng nổi bật, tiến sĩ Chiến nhấn mạnh.
Từ những phân tích trên, nhóm tư vấn xây dựng hồ sơ đề xuất cần thiết đưa thêm một số địa điểm và trình bày theo từng loại hình di tích để thấy rõ hơn tính chất phức hợp cũng như các giai đoạn phát triển của khu di tích khảo cổ học quan trọng bậc nhất khu vực hạ lưu sông Mê Kông. Qua đó, củng cố luận cứ xác lập giá trị nổi bật toàn cầu của di sản để chứng minh sự đặc sắc và tầm ảnh hưởng của di tích vượt ra khỏi phạm vi quốc gia.
Đồng thời, cần sớm tiến hành điều chỉnh, mở rộng khoanh vùng và cắm mốc liên vùng, đảm bảo bao quát toàn bộ các thành phần cốt lõi của di sản trên thực địa. Đây là yêu cầu then chốt để đáp ứng tiêu chí của UNESCO về tính toàn vẹn, cũng như xây dựng hồ sơ đề cử có chất lượng và nền tảng pháp lý đầy đủ.
Theo TS Brigitte Borell (Đại học Heidelberg, Đức), với vị trí chiến lược nằm giữa biển Đông và vịnh Thái Lan, Óc Eo đã thuận lợi tham gia vào các tuyến hàng hải kéo dài đến tận Vịnh Bengal và Ấn Độ Dương phía Tây. Hy vọng các cuộc khai quật tiếp theo sẽ cung cấp thêm các bằng chứng khảo cổ, góp phần làm phong phú thêm và hoàn thiện hơn bức tranh về các mối quan hệ giao thương đa chiều và rộng khắp trong khu vực.
Các nhà khoa học trong nước và quốc tế tham dự hội thảo
Hội đủ những tiềm năng của di sản thế giới
PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia cho rằng, di sản văn hóa không chỉ là những gì còn lại từ quá khứ, đó còn là cội nguồn hình thành bản sắc, là cầu nối cho đối thoại giữa các nền văn minh. Trong hành trình đó, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê nổi bật như một “nút giao” quan trọng giữa các dòng chảy lịch sử, kinh tế và văn hóa khu vực.
Vì thế, khu di tích này hội tụ các tiềm năng to lớn để trở thành di sản thế giới. Đó là tính đại diện cho cảng thị cổ của Đông Nam Á, minh chứng cho sự giao lưu Đông-Tây và là dấu ấn rõ nét của một nền văn minh vùng châu thổ có khả năng thích nghi và sáng tạo vượt bậc.
Cùng nhận định, TS Nguyễn Thị Hậu, Trường Đại học KHXH&NV (Đại học Quốc gia TP.HCM) cho rằng, khu vực trung tâm Óc Eo - Ba Thê là một trong những cảng thị quan trọng và là trung tâm tôn giáo lớn, thể hiện bằng hàng chục di tích kiến trúc và khối lượng các loại hình di vật nhiều chất liệu. Đây là cơ sở khoa học quan trọng để tiến hành xây dựng hồ sơ đề cử.
GS Himanshu Prabha Ray (Đại học Jawaharlal Nehru, Ấn Độ) cho rằng, khi được công nhận di sản thế giới, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê sẽ mang đến kỳ vọng cho các quốc gia khác quanh Ấn Độ Dương trong việc nhận diện và bảo tồn các trung tâm ven biển từng có đóng góp lớn vào việc thúc đẩy các giá trị nhân văn vượt qua ranh giới đại dương.
Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê luôn thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học
Thống nhất và nhận diện giá trị nổi bật toàn cầu
Tại hội thảo, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương cho biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, UBND tỉnh An Giang đã và đang phối hợp chặt chẽ với Bộ VHTTDL triển khai công tác xây dựng hồ sơ Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê đệ trình UNESCO xem xét, ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa Thế giới.
Để đáp ứng các tiêu chí của UNESCO cho các di sản văn hóa thế giới trong quá trình xây dựng hồ sơ, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, phải nhận diện và thống nhất được các yếu tố cốt lõi làm nên giá trị nổi bật toàn cầu của khu di tích.
Theo đó, tập trung đánh giá đầy đủ của các tài liệu hiện có, bổ sung và cập nhật các kết quả nghiên cứu mới về phạm vi, ranh giới dự kiến, kiểu loại khu di sản đề cử, kế hoạch và lộ trình tiếp theo để làm căn cứ khoa học phục vụ cho việc xây dựng hồ sơ đề cử. Làm cơ sở vững chắc cho việc bảo tồn và phát huy giá trị gắn với phát triển du lịch bền vững tại địa phương.
Theo Thứ trưởng, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê là quần thể di tích kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng có quy mô, nơi tập trung dày đặc các di tích khảo cổ đặc sắc nhất ở Nam Bộ; góp phần phác họa diện mạo vềmột trung tâm tôn giáo lớn vàđời sống văn hóa rất đặc sắc của cưdân đôthịcổÓc Eo trong lịch sử.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Lê Trung Hồ cho biết, những phát hiện khảo cổ học ở Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê không chỉ làm sáng rõ về sự hiện diện của một quốc gia cổ mà còn khẳng định nơi đây từng là một trung tâm giao thương quốc tế sầm uất, gắn kết Đông Nam Á với Ấn Độ, Trung Hoa và Địa Trung Hải.
Với những giá trị lịch sử, khảo cổ, văn hóa và giao lưu quốc tế sâu sắc, Khu di tích khảo cổ Óc Eo - Ba Thê không chỉ là niềm tự hào của nhân dân An Giang mà còn là một phần di sản quý báu của dân tộc Việt Nam và nhân loại. Vì thế, An Giang cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan chuyên môn, tổ chức quốc tế, nhà khoa học… để xây dựng hồ sơ khoa học vững chắc, chân thực và thuyết phục nhằm đưa khu di tích tiến gần hơn đến danh hiệu di sản văn hóa thế giới, đóng góp vào kho tàng di sản văn hóa của nhân loại.
Nguồn:https://baovanhoa.vn/van-hoa/hoi-tu-nhung-gia-tri-noi-bat-de-tro-thanh-di-san-the-gioi-158152.html
Bình luận (0)