Trí tuệ nhân tạo và báo chí: Cộng sự hay đối thủ?

Song, cùng với sự phát triển nhanh chóng, khả năng mô phỏng con người đến ngỡ ngàng của AI đang đặt ra nhiều câu hỏi lớn: AI là cộng sự giúp nghề báo chuyển mình hay sẽ trở thành “đối thủ” thách thức vai trò của người làm báo?

AI hiện đã trở thành “công cụ quen mặt” tại nhiều tòa soạn báo lớn như VietnamPlus, Tuổi Trẻ, Thanh Niên, VTV, VOV…

Theo nhà báo Đỗ Minh Hồng, Trưởng Phòng Nội dung số, Ban VOV Giao thông Quốc gia, hiện nay AI có thể hỗ trợ đến 90% quy trình làm báo. Tuy nhiên, 10% còn lại là phần quan trọng nhất, nằm trong tay con người: đó là định hướng tư tưởng và truyền tải cảm xúc. “AI có thể giúp phóng viên viết bài, nhưng không cảm nhận được niềm vui, nỗi lòng của nhân vật/nhân chứng tại hiện trường. Chính con người mới là chủ thể sáng tạo và truyền cảm hứng qua mỗi tác phẩm báo chí”, nhà báo Đỗ Minh Hồng khẳng định.

Nhà báo Lê Xuân Trung, Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ chia sẻ về việc AI vào làm trợ lý ảo cho chương trình sự kiện bình luận tại khóa bồi dưỡng nghiệp vụ “Kỹ năng tìm kiếm và phát triển đề tài báo chí trong thời đại số”.

Điểm mạnh nổi bật của AI là khả năng cá nhân hóa. Người dùng có thể thiết lập AI như một “cộng sự thông minh”. Trong phần thiết lập, phóng viên, nhà báo có thể định hình AI như một trợ lý, cộng sự, biên tập viên hay phóng viên phụ… điều này cho phép cá nhân hóa cách sử dụng và xây dựng quy trình làm báo chuyên sâu hơn. Tuy nhiên, AI chỉ phát huy hiệu quả nếu người dùng biết ra câu lệnh thông minh và kiểm soát được thông tin.

Chưa bao giờ nghề báo đối diện với nhiều áp lực như hiện nay: độc giả thay đổi thói quen tiếp cận thông tin, tin giả tràn lan, sự bùng nổ của công nghệ AI... Nhưng, cũng chưa bao giờ người làm báo có trong tay nhiều công cụ hỗ trợ đến vậy.

Sự chủ động của các cơ quan báo chí trong việc trang bị kiến thức mới đã giúp đội ngũ làm báo tự tin, làm chủ công nghệ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí, phục vụ tốt hơn nhu cầu thông tin của người dân. Những lớp tập huấn, những buổi chia sẻ thực tế, các sản phẩm thử nghiệm ứng dụng AI là nền tảng vững chắc để nhà báo bước ra khỏi “vùng an toàn”, chủ động thích nghi với chuyển động của công nghệ.

Tiến sĩ Lương Đông Sơn, giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền hướng dẫn các học viên đặt các câu lệnh trong ứng dụng ChatGemini tại khoá bồi dưỡng "Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tác nghiệp báo chí".

AI có thông minh, tài giỏi đến đến đâu vẫn không thể thay thế giá trị cốt lõi là trái tim và đạo đức của người làm báo. Nhiều phóng viên sử dụng “chất liệu” là những trải nghiệm qua mỗi chuyến tác nghiệp để kể lại câu chuyện đầy cảm xúc, từ việc băng rừng, vượt suối về với buôn làng xa xôi ghi hình, ghi âm, phỏng vấn tiếng nói của người dân, đến việc thức trắng đêm ở hiện trường…. Những chi tiết tưởng chừng nhỏ bé ấy lại làm nên bản sắc riêng của nhà báo, của nghề báo mà không một phần mềm hay thuật toán nào có thể học theo được.

Giọng đọc AI có thể trôi chảy, rõ ràng nhưng không đong đầy cảm xúc như giọng đọc của một phát thanh viên khi kể chuyện về người thầy mắc căn bệnh ung thư cùng những trăn trở với các em học sinh nghèo, mong muốn mang đến lớp học tình thương đầy ắp tiếng cười, tình yêu thương… Bài viết AI chuẩn cú pháp, đúng ngữ pháp, nhưng thiếu cái “chất người” là sự từng trải, sự thấu cảm và nhân văn.

Báo chí không chỉ cần thông tin. Báo chí cần sự sống động, sự lay động và tử tế. Vì vậy, thay vì lo sợ AI sẽ thay thế mình, người làm báo chủ động tiếp cận, sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ, để có thêm thời gian đi, quan sát, lắng nghe và kể lại những câu chuyện đời thường bằng trái tim của người làm báo.

Nguồn: https://baodaklak.vn/xa-hoi/202506/tri-tue-nhan-tao-va-bao-chi-cong-su-hay-doi-thu-d7b03c2/