Phát triển các sản phẩm thay thế để cân đối cung

Tiến sĩ Tô Văn Tuấn, Trưởng bộ môn Tài chính - Ngân hàng, Khoa Quản trị - Tài chính, Trường Đại học Hàng hải Việt Nam.

- Vàng liên tục chinh phục các đỉnh giá mới trong thời điểm này. Ngày 30/8, vàng miếng SJC mua vào quanh mức 129 triệu đồng/lượng và bán ra vượt ngưỡng 130 triệu đồng/lượng. Ông lý giải ra sao về nguyên nhân dẫn đến đà tăng này?

- Theo tôi, có 2 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến giá vàng tăng “phi mã” như hiện nay. Trước hết, do bối cảnh kinh tế và địa chính trị toàn cầu bất ổn, Tổng thống Donald Trump tiếp tục gây áp lực để Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) giảm lãi suất. Khi lãi suất thấp làm giảm sức hấp dẫn của các tài sản bằng đồng USD (ví dụ như trái phiếu Chính phủ Hoa Kỳ), khiến chúng kém hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư quốc tế. Dòng vốn có xu hướng chảy ra khỏi đồng USD, gây áp lực khiến đồng USD suy yếu, dẫn đến việc nhà đầu tư chuyển sang đầu tư vàng.

Việc công bố áp thuế của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump từ 25 - 40% đối với 14 nước, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8/2025 đã gây bất ổn thương mại toàn cầu. Trong khi đó, các ngân hàng trung ương nhiều nước đã mua vàng dự trữ mạnh mẽ để đa dạng hóa tài sản, thay thế USD. Đây là động lực quan trọng khiến giá vàng quốc tế tăng liên tục.

Đối với Việt Nam, cơ chế quản lý vàng trong nước còn nhiều bất cập, trong khoảng 10 năm trở lại đây, thị trường vàng miếng gần như độc quyền sản xuất, nhập khẩu do Ngân hàng Nhà nước kiểm soát (thương hiệu SJC). Nguồn cung hạn chế, trong khi nhu cầu cao, dẫn tới giá vàng trong nước chênh lệch cao so với giá vàng thế giới.

Người dân Việt Nam có thói quen tích trữ vàng, nhất là khi lạm phát, bất động sản và chứng khoán nhiều biến động. Đồng thời, khi giá vàng tăng, dòng tiền đầu cơ càng đổ vào, tạo hiệu ứng “self-fulfilling prophecy” (giá càng cao càng nhiều người mua thêm). Đặc biệt, với văn hóa truyền thống coi vàng là tài sản an toàn và có tính thanh khoản cao, xu hướng này càng được củng cố.

Các công cụ tài chính thay thế vàng (như Quỹ ETF vàng, hợp đồng tương lai vàng trong nước) chưa được phát triển, dẫn tới việc người dân và doanh nghiệp gần như chỉ có lựa chọn mua bán vàng vật chất. Chính điều này làm gia tăng sự mất cân đối cung - cầu và đẩy thị trường vàng vào tình trạng đầu cơ mạnh mẽ.

gia-vang 1 — *Khách hàng giao dịch tại cửa hàng vàng thuộc Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI, trên phố Cầu Đất, phường Gia Viên. Ảnh: TRUNG KIÊN*

- Ông nhận định thế nào về ảnh hưởng của việc giá vàng tăng mạnh đối với đời sống người dân và nền kinh tế?

- Việc tăng giá vàng ảnh hưởng nhiều đến đời sống người dân. Đối với những người tích trữ vàng, nhất là vàng nhẫn, giá vàng tăng có thể giúp họ bảo vệ tài sản trước lạm phát và gia tăng giá trị tích lũy. Tuy nhiên, họ cũng có thể đối mặt với nguy cơ thua lỗ nếu giá vàng giảm đột ngột. Về phía người tiêu dùng, giá vàng tăng có thể dẫn đến sự lo ngại về giá trị tiền tệ, tạo áp lực cho những người có thu nhập thấp hoặc trung bình trong việc bảo vệ giá trị tài sản. Nếu nhiều người đổ xô mua vàng, điều này có thể làm giảm sức mua của hàng hóa khác.

Còn đối với nền kinh tế, vàng tăng giá có thể gây ra tình trạng "chảy máu" vốn từ các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh sang các kênh đầu tư tài sản an toàn như vàng. Điều này làm giảm đầu tư vào sản xuất, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế. Nếu nhiều người đổ xô mua vàng thay vì gửi tiền ngân hàng, các ngân hàng có thể thiếu hụt nguồn tiền cho vay, làm giảm thanh khoản trong hệ thống tài chính. Giá vàng tăng mạnh có thể ảnh hưởng đến tỷ giá và lãi suất, làm tăng chi phí vay nợ và ảnh hưởng đến thương mại quốc tế. Nhìn chung, nếu cơn sốt giá vàng kéo dài sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế, gây bất ổn trong đầu tư và tiêu dùng, làm phức tạp hóa các chính sách tiền tệ của Chính phủ.

- Theo ông, việc Nhà nước phá bỏ độc quyền vàng miếng có thể kiềm chế giá vàng leo thang không?

- Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Chính phủ đã bãi bỏ khoản 3 điều 4 của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP là "Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng".

Việc Nhà nước phá bỏ độc quyền vàng miếng có thể góp phần kiềm chế giá vàng leo thang nhờ tăng nguồn cung hợp pháp, tạo cạnh tranh giữa các doanh nghiệp và giúp giá trong nước tiệm cận hơn với giá thế giới, qua đó giảm tâm lý khan hiếm và hạn chế hoạt động đầu cơ quá mức.

Tuy nhiên, đây chưa phải là giải pháp triệt để, bởi thói quen găm giữ vàng của người dân còn rất phổ biến, trong khi biến động giá vàng quốc tế luôn tác động trực tiếp đến thị trường trong nước. Bên cạnh đó, việc mở cửa cho nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất, nhập khẩu vàng cũng đòi hỏi cơ chế quản lý chặt chẽ để ngăn chặn gian lận thương mại và vàng lậu.

Do vậy, phá bỏ độc quyền vàng miếng chỉ nên được coi là một phần trong nhóm giải pháp đồng bộ, phải kết hợp cùng ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tăng niềm tin vào đồng nội tệ và phát triển các công cụ thay thế vàng mới có thể tạo ra tác động bền vững.

Quan trọng hơn, cần gắn cải cách thị trường vàng với định hướng dài hạn trong chính sách tiền tệ, để vừa bảo đảm lợi ích của người dân và doanh nghiệp, vừa duy trì sự ổn định tài chính - tiền tệ quốc gia.

- Từ góc nhìn của ông, các cơ quan quản lý cần có những biện pháp gì ngay lúc này để hạ nhiệt giá vàng?

- Theo tôi, các cơ quan quản lý cần khẩn trương cấp phép cho những doanh nghiệp đủ điều kiện được nhập khẩu vàng nguyên liệu và tham gia sản xuất vàng miếng, nhằm bổ sung nguồn cung hợp pháp cho thị trường. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước có thể chủ động triển khai các phiên đấu thầu hoặc bán vàng miếng trực tiếp với khối lượng phù hợp để can thiệp kịp thời khi thị trường xuất hiện biến động bất thường.

Cơ quan quản lý cần hoàn thiện khung pháp lý và chuẩn hóa hoạt động kinh doanh vàng; định hướng phát triển một sàn giao dịch vàng theo chuẩn quốc tế, có liên thông trực tiếp với giá vàng thế giới. Đây sẽ là công cụ quan trọng để hình thành mức giá tham chiếu chính thức, minh bạch và công khai, đồng thời hạn chế tình trạng đầu cơ, thao túng giá, qua đó từng bước gắn kết thị trường vàng trong nước với thông lệ quốc tế.

Để bảo đảm kỷ cương thị trường, các cơ quan chức năng cần siết chặt công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh vàng. Bên cạnh đó, khuyến khích phát triển các sản phẩm tài chính thay thế như chứng chỉ vàng, hợp đồng tương lai và quỹ ETF vàng, giúp người dân đa dạng hóa lựa chọn đầu tư, giảm áp lực nắm giữ vàng vật chất.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

AN PHÚC

Nguồn: https://baohaiphong.vn/phat-trien-cac-san-pham-thay-the-de-can-doi-cung-cau-thi-truong-vang-519601.html