Loài mới mang tên Lycodon calcarophilus Vogel, Bragin, Poyarkov & Nguyen, 2025 (tên tiếng Anh: Limestone Wolf Snake; tiếng Việt: Rắn khuyết Việt Nam), được mô tả trong số tháng 8/2025 của tạp chí Zootaxa.
Lycodon calcarophilus là loài rắn nhỏ, vô hại, hoạt động về đêm, với thân mảnh dài tối đa khoảng 625 mm. Dorsum có màu đen, chia thành 19–25 khoang trắng, đuôi thêm 10–15 khoang trắng khác. Bụng có hoa văn trắng xen kẽ đen nhưng không xuất hiện chấm ngẫu nhiên như nhiều loài khác cùng chi. Một đặc điểm hình thái quan trọng giúp phân biệt loài này là vảy bên má chạm mắt, điều không thấy ở các loài rắn khuyết gần gũi khác.
Trong quá trình đánh giá lại phân loại và phân bố của nhóm rắn khuyết đốm Lycodon fasciatus, nhóm nghiên cứu gồm ThS. Nguyễn Văn Tân (Đại học Duy Tân), TS. Gernot Vogel (CHLB Đức), ThS. Andrey Bragin và PGS.TS. Nikolay Poyarkov (Nga) đã tiến hành thu thập nhiều mẫu vật tại khu vực châu Á và kiểm tra thêm các mẫu rắn được lưu trữ tại các bảo tàng động vật học trên thế giới.
Trong một chuyến khảo sát ngắn tại khu vực núi đá vôi gần Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, nhóm đã phát hiện một cá thể rắn có hình thái tương tự Lycodon fasciatus – loài phổ biến ở miền Bắc Việt Nam.
Tuy nhiên, sau khi tiến hành phân tích chi tiết về hình thái và dữ liệu di truyền từ ba đoạn gene quan trọng, kết quả cho thấy cá thể này không phải là biến thể của L. fasciatus mà thực chất là một loài hoàn toàn mới đối với khoa học. Phát hiện này góp phần làm sáng tỏ tính đa dạng và phức tạp trong phân loại của nhóm rắn Lycodon tại khu vực Đông Nam Á.
Tên loài calcarophilus (tạm dịch “ưa đá vôi”) nhấn mạnh mối liên hệ sinh thái mật thiết của loài với hệ sinh thái đá vôi đặc hữu miền Trung. Loài được tìm thấy ở độ cao 200–250 m trong rừng đá vôi nguyên sinh, nơi có nhiều hang động, lớp lá mục dày và hệ thực vật cổ xưa. Các quan sát đầu tiên cho thấy chúng săn mồi thằn lằn gần miệng hang vào lúc chạng vạng.
Sự chuyên biệt về môi trường đá vôi gợi ý khả năng hình thành loài chịu tác động mạnh mẽ từ điều kiện cô lập của “hòn đảo sinh thái” này. Theo ThS. Nguyễn Văn Tân, trong chi Lycodon đã ghi nhận ít nhất ba loài chỉ sinh sống tại môi trường đá vôi, cho thấy một xu hướng phân hóa sinh thái đáng chú ý.
Hiện loài mới chỉ được biết đến tại Phong Nha – Kẻ Bàng, song nhiều khả năng còn phân bố ở các dãy đá vôi lân cận như Kẻ Nước Trong (Quảng Bình), Bắc Hướng Hóa (Quảng Trị) và thậm chí tỉnh Khammouane (Lào).
Tuy nhiên, sinh cảnh nơi đây đang chịu áp lực từ khai thác rừng, phát triển du lịch và chăn thả tự do. Nhóm tác giả đề xuất xếp loài này vào nhóm Thiếu dữ liệu (Data Deficient – DD) theo tiêu chí IUCN để tiếp tục theo dõi tình trạng bảo tồn.
“Khám phá loài này giống như mở ra thêm một tầng ẩn giấu của thiên nhiên Việt Nam, ngay cả tại nơi được khảo sát rất nhiều như Phong Nha – Kẻ Bàng", PGS.TS Nikolay A. Poyarkov nhận định.
Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/phat-hien-loai-ran-moi-lycodon-calcarophilus-trong-rung-da-voi-viet-nam-post2149042389.html
Bình luận (0)