Chùa Bút Tháp - Kiệt tác kiến trúc và tâm linh của Bắc Ninh

Chùa Bút Tháp, tên chữ là Ninh Phúc Tự, là một trong những ngôi chùa cổ và đẹp nhất Việt Nam, tọa lạc bên bờ sông Đuống, thuộc tỉnh Bắc Ninh. Chùa không chỉ là một di tích lịch sử, văn hóa mà còn là một kiệt tác kiến trúc và điêu khắc, phản ánh đỉnh cao của nghệ thuật Phật giáo thời Hậu Lê (thế kỷ 17).

Chùa Bút Tháp được xây dựng theo lối kiến trúc "Nội công ngoại quốc" đặc trưng của các ngôi chùa cổ Việt Nam. Toàn bộ quần thể kiến trúc chính quay về hướng Nam, hướng của trí tuệ và bát nhã trong đạo Phật. Đặc biệt, Chùa Bút Tháp là một trong số ít những ngôi chùa còn giữ được hệ thống kiến trúc gần như nguyên vẹn sau hàng trăm năm lịch sử. Sự kết hợp giữa kiến trúc Trung Hoa và lối kiến trúc dân gian truyền thống của Việt Nam đã tạo nên nét riêng, độc đáo cho ngôi chùa.

Chùa Bút Tháp nổi tiếng với 4 bảo vật quốc gia, là minh chứng cho trình độ điêu khắc tuyệt vời của người thợ Việt xưa:

1. Tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay: Đây là kiệt tác nghệ thuật điêu khắc gỗ đặc sắc nhất Việt Nam. Bức tượng cao 3,7m, được tạc từ gỗ mít vào năm 1656. Với 11 mặt chính, 2 mặt phụ, 42 cánh tay lớn và hàng nghìn cánh tay nhỏ, tượng thể hiện lòng từ bi vô lượng, nhìn thấu mọi khổ đau của chúng sinh và sẵn sàng cứu giúp. Tượng được đặt trên đài sen, với những chi tiết chạm khắc tinh xảo.
2. Tháp đá Báo Nghiêm: Nằm trong khuôn viên chùa, tháp được xây dựng vào năm 1647, nơi an táng xá lị của Thiền sư Chuyết Chuyết. Tháp cao 13,05m, có hình dáng như một cây bút lông khổng lồ vươn thẳng lên trời, từ đó mà chùa có tên "Bút Tháp". Trên tháp có 13 bức phù điêu chạm khắc hình các con thú và nhiều hoa văn tinh xảo, thể hiện tài năng chạm đá của người thợ Việt.
3. Tượng Tam Thế và Hương án: Ba pho tượng Tam Thế uy nghiêm, mang ý nghĩa quá khứ, hiện tại, tương lai, cùng với hương án được chạm khắc tinh xảo, thể hiện phong cách điêu khắc thời Lê Trung Hưng.

---

Không chỉ là một công trình kiến trúc, Chùa Bút Tháp còn là trung tâm của Phật giáo, nơi hội tụ nhiều yếu tố tín ngưỡng bản địa, Nho giáo và Lão giáo, tạo nên một không gian văn hóa độc đáo. Chùa là nơi tu hành của nhiều vị Thiền sư lỗi lạc và là điểm đến tâm linh quan trọng, thu hút du khách tìm về chốn thanh tịnh.

Với những giá trị lịch sử, kiến trúc, điêu khắc và tâm linh to lớn, Chùa Bút Tháp đã được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt, xứng đáng là một biểu tượng của văn hóa xứ Kinh Bắc.