Trình làng giống lúa Japonica mới từ ThaiBinh Seed: TBR16

Gạo ngon, chống đổ ngã

Gạo Japonica là giống gạo từ Nhật Bản với đặc tính trắng, thơm, hạt ngắn. Cơm gạo Japonica nấu lên dẻo, mềm, chứa nhiều khoáng chất tốt cho sức khoẻ.

Trước xu hướng ngày càng tăng về nhu cầu tiêu thụ gạo Japonica chất lượng cao, cả thị trường trong nước và xuất khẩu đều đòi hỏi loại gạo có cơm mềm dẻo, thơm nhẹ và an toàn vệ sinh thực phẩm, Công ty cổ phần Tổng công ty Giống cây trồng Thái Bình (ThaiBinh Seed) – doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực giống cây trồng tại Việt Nam – đã không ngừng nghiên cứu, chọn tạo và chính thức cho ra mắt giống lúa Japonica mới mang tên TBR16.

TBR16 là giống Japonica cảm ôn, do ThaiBinh Seed chọn tạo sau nhiều chu kỳ khảo nghiệm. Giống có thời gian sinh trưởng trung bình, phù hợp gieo cấy trong cả hai vụ Đông Xuân và Hè Thu. Cây cao từ 100–105 cm, có đặc điểm hình thái khỏe, thân cứng, lá đòng đứng, giúp hạn chế đổ ngã vào cuối vụ – một trong những hạn chế thường gặp ở nhiều giống Japonica khác, đặc biệt tại các vùng hay có gió mạnh, mưa muộn hoặc địa hình dốc như trung du và miền núi phía Bắc.

TBR 15 — TBR 16 khảo nghiệm ở tỉnh Bắc Kạn (nay là tỉnh Thái Nguyên). Ảnh: ThaiBinh Seed

Đặc biệt, TBR16 sinh trưởng mạnh, đẻ nhánh khỏe, khả năng thích nghi rộng với nhiều loại đất như đất phù sa trung tính, đất bạc màu, đất chua nhẹ. Trong điều kiện canh tác thông thường, giống đạt năng suất ổn định từ 55–65 tạ/ha. Nếu áp dụng thâm canh cao theo đúng quy trình kỹ thuật mà ThaiBinh Seed khuyến cáo, năng suất có thể đạt từ 70–85 tạ/ha, một mức rất khả quan với nhóm giống Japonica – vốn trước đây chủ yếu được canh tác ở quy mô hạn chế do yêu cầu cao về điều kiện sinh trưởng.

Khả năng chống chịu của TBR16 cũng là điểm sáng nổi bật. Giống cho thấy khả năng chịu rét khá tốt, ít nhiễm các bệnh phổ biến trên lúa Japonica như sâu cuốn lá nhỏ và bệnh đạo ôn.

Đại diện Tập đoàn ThaiBinh Seed cho biết: Tại mô hình thực tế ở thị trấn Nà Phặc, tỉnh Bắc Kạn (nay là xã Nà Phặc, tỉnh Thái Nguyên), TBR16 được đưa vào gieo cấy trong vụ Đông Xuân 2024–2025. Mặc dù vụ sản xuất này gặp hạn đầu vụ kéo dài kết hợp với rét đậm rét hại vào giữa tháng 2 – thời điểm lúa bén rễ hồi xanh – nhưng giống vẫn phát triển tốt, số dảnh hữu hiệu đạt yêu cầu, bộ lá đứng khỏe và khả năng trổ thoát đều. Kết quả năng suất cuối vụ đạt 70–75 tạ/ha, vượt trội so với nhiều giống Japonica khác từng được thử nghiệm tại địa bàn miền núi phía Bắc.

TBR16 2 — Các đại biểu tham quan đánh giá mô hình giống lúa Japonica của ThaiBinh Seed ở tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: ThaiBinh Seed.

Về chất lượng gạo, TBR16 cho hạt gạo bán thon, vỏ lụa sáng trắng đẹp mắt, không bạc bụng. Khi nấu lên, cơm có độ mềm vừa phải, dẻo thơm nhẹ và vị đậm hậu ngọt – rất được người tiêu dùng cao cấp ưa chuộng. Đặc biệt, tỷ lệ xay xát cao, gạo lật đạt 78–85%, tỷ lệ gạo nguyên cao, rất phù hợp cho các đơn hàng xuất khẩu yêu cầu cao về hình thức và tỷ lệ hạt nguyên. Đánh giá sơ bộ cho thấy TBR16 đủ điều kiện để tham gia chuỗi cung ứng gạo sạch, gạo hữu cơ và các sản phẩm phục vụ thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu – những nơi có nhu cầu cao với Japonica.

Một điểm nhấn đáng chú ý là toàn bộ quy trình sản xuất giống và gạo thương phẩm của ThaiBinh Seed đều tuân thủ quy chuẩn an toàn nghiêm ngặt, với cam kết “5 không”: không dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, không chất bảo quản, không chất chống mốc/mọt, không tẩy trắng, không trộn lẫn gạo kém chất lượng. Đây là bước đi thể hiện rõ định hướng phát triển bền vững, hướng tới nền nông nghiệp sạch, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng và đáp ứng các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTPP.

Với tiềm năng năng suất cao, chất lượng vượt trội và khả năng chống chịu tốt, TBR16 không chỉ giúp nông dân nâng cao thu nhập mà còn mở ra cơ hội sản xuất lúa gạo theo hướng hàng hóa lớn, chất lượng cao.

Theo báo cáo từ ThaiBinh Seed, nhiều mô hình trình diễn giống của công ty trước đây như TBR225, TBR279 đã ghi nhận lợi nhuận bình quân trên 100 triệu đồng/ha/năm khi áp dụng quy trình canh tác hợp lý, có bao tiêu đầu ra. TBR16, với những ưu thế nổi bật, được kỳ vọng sẽ tiếp bước và mở rộng vùng sản xuất Japonica tại các địa phương trung du, miền núi.

Bên cạnh giá trị kinh tế, TBR16 còn giúp giảm thiểu rủi ro sản xuất cho bà con nhờ khả năng thích ứng tốt với biến đổi khí hậu, đặc biệt là khả năng chịu lạnh. Với xu hướng thời tiết cực đoan diễn biến ngày càng khó lường trong những năm gần đây, việc đưa vào sản xuất những giống lúa có khả năng chống chịu cao như TBR16 là lựa chọn thông minh và bền vững.

Giống lúa triển vọng

Từ thực tế mô hình sản xuất tại Thái Nguyên, có thể thấy TBR16 là một giống lúa nhiều triển vọng. Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng, bà con nông dân cần tuân thủ quy trình kỹ thuật do ThaiBinh Seed hướng dẫn, đồng thời nên thử nghiệm ở quy mô hộ hoặc nhóm hộ trước khi mở rộng đại trà. Ngoài ra, các địa phương, hợp tác xã, doanh nghiệp cần phối hợp tổ chức nhiều mô hình trình diễn hơn tại các vùng khó khăn như Tây Bắc, Đông Bắc, vùng núi Thanh Hóa – Nghệ An…, nhằm kiểm chứng tính thích nghi và thúc đẩy xây dựng chuỗi bao tiêu, đầu ra ổn định.

TBR16 không đơn thuần là một giống lúa mới. Nó là kết quả của một chuỗi nghiên cứu bài bản, gắn liền với chiến lược phát triển giống chất lượng cao, bền vững của ThaiBinh Seed. Sự xuất hiện của TBR16 sẽ là cú hích giúp chuyển đổi tư duy canh tác của nông dân từ nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa chuyên canh, nâng cao giá trị gia tăng và xây dựng thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế.

ThaiBinh Seed được thành lập từ tháng 01 năm 1972. Trải qua hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, doanh nghiệp này hiện giữ vai trò là đơn vị khoa học công nghệ hàng đầu trong lĩnh vực giống cây trồng ở Việt Nam. Công ty hiện sở hữu hơn 20 giống cây trồng bản quyền, đưa vào sản xuất thường niên trên diện tích khoảng 62.000 ha, cung cấp khoảng 15–20% nhu cầu giống lúa toàn quốc. Với tiềm lực mạnh về nghiên cứu và phát triển (R&D), ThaiBinh Seed đã xây dựng hệ thống Viện Nghiên cứu cây trồng quy mô 152 ha, vận hành hai nhà máy chế biến giống có tổng công suất 40.000–50.000 tấn/năm. Mô hình chuỗi giá trị từ nghiên cứu đến thương mại hóa của công ty hiện nay được xem là một trong những chuỗi cung ứng khép kín điển hình, minh chứng cho vai trò tiên phong của doanh nghiệp Việt trong lĩnh vực nông nghiệp chất lượng cao.

Tính đến nay, ThaiBinh Seed đã có 28 giống cây trồng được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là giống quốc gia, tiêu biểu như TBR97, TBR225, BC15, TBR89… Nhiều giống đã đạt giải thưởng khoa học trong nước và quốc tế, được đưa vào các chương trình sản xuất hàng hóa lớn ở các vùng miền. Trong xu thế phát triển các giống lúa phục vụ xuất khẩu, đồng thời đảm bảo thích nghi tốt với điều kiện biến đổi khí hậu, ThaiBinh Seed đã tập trung nghiên cứu giống Japonica – loại gạo đang ngày càng được thị trường cao cấp ưa chuộng.