Tác nghiệp nơi tâm lũ và những chuyện chưa kể của người làm báo

Đối mặt với hiểm nguy

Tối 18/6, tham dự chương trình giao lưu “Lửa bút” do Hội Nhà báo tỉnh và Đài PT-TH tỉnh thực hiện, tôi được nghe nhiều chia sẻ quý báu của đồng nghiệp. Trong đó, tôi đặc biệt ấn tượng với hình ảnh tư liệu về chuyến tác nghiệp vùng lũ quét xảy ra ở xã Nậm Giải, huyện Quế Phong năm 2007. Lúc đó, phóng viên Trần Duy Ngoãn bị dòng nước cuốn trôi, máy ảnh vẫn khoác trên cổ, may mắn được đồng nghiệp và lực lượng vũ trang đi cùng cứu hộ. Những tư liệu quý thể hiện sinh động sự dấn thân của các phóng viên báo chí lúc bấy giờ. Cũng là sự kiện về tác nghiệp vùng lũ quét Nậm Giải, tôi đã được nghe nhà báo Công Sáng, nguyên Trưởng phòng phóng viên Kinh tế của Báo Nghệ An kể về chuyến đi bộ cùng đồng nghiệp từ xã Châu Kim vào xã Nậm Giải với tinh thần không ngại khổ, không sợ hiểm nguy...

Những hình ảnh đó khiến tôi nhớ lại những lần bản thân cùng đồng nghiệp đi vào vùng tâm lũ. Đó là những lần tác nghiệp ở vùng lũ quét ở Kỳ Sơn vào tháng 10/2022, ở tâm lũ Lượng Minh, huyện Tương Dương tháng 10/2024... qua những lần tham gia “chiến trận” ấy, tôi đã chứng kiến những hiểm nguy đe dọa tính mạng “người trong cuộc”.

Những “người trong cuộc” không chỉ là những phóng viên báo chí, họ còn là lãnh đạo chính quyền địa phương, là các lực lượng vũ trang tham gia cứu hộ cứu nạn, là những người dân giúp nhau trong hoạn nạn…

Tháng 10/2024, tôi cùng phóng viên Thanh Phúc tác nghiệp tại tâm lũ xảy ra tại xã Lượng Minh, huyện Tương Dương. Cơn lũ quét tràn về trong đêm, đến ngày hôm sau trời vẫn đổ mưa và các cung đường cũng như các sườn núi dọc tuyến đường độc đạo đi vào xã Lượng Minh vẫn tiếp tục sạt lở. Quá trình tác nghiệp, chúng tôi nắm được thông tin đoàn cán bộ UBND huyện Tương Dương đã đi vào xã Lượng Minh ngay trong đêm, khi cơn lũ quét vừa tràn qua. Và thời điểm đó, trời vẫn mưa và cung đường độc đạo đi vào xã Lượng Minh vẫn tiếp tục sạt lở. Thời điểm đó, đồng chí Nguyễn Hữu Hiến - Phó chủ tịch UBND huyện Tương Dương trên đường đi đã không may bước chân vào vùng sạt lở sát mép sông.

Phóng viên Thanh Phúc, Báo Nghệ An tác nghiệp tại tâm lũ Lượng Minh, Tương Dương tháng 10/2024. Ảnh: Hoài Thu

“Khi phát hiện đất bùn dưới chân bị lún, tôi nhảy vội vào phía trong lòng đường cũng là lúc cả mảng đất dưới chân đổ ập xuống lòng sông nước đang chảy xiết. Suýt nữa thì…” - ông Nguyễn Hữu Hiến kể lại. Sau này, những lần công tác tại huyện Tương Dương, gặp ông Nguyễn Hữu Hiến, chúng tôi lại được dịp “đề nghị” cán bộ kể lại “bí quyết” về cú nhảy cứu mạng, để thêm hiểu và chia sẻ về những khó khăn, vất vả của cán bộ cơ sở, nhất là vùng sâu, vùng xa.

Cũng trong chuyến tác nghiệp tại tâm lũ Lượng Minh, tôi cùng phóng viên Thanh Phúc đã hoàn thành nhiệm vụ với 10 tin, bài cập nhật trong 2 ngày, một phần nhờ giúp đỡ của cán bộ chính quyền địa phương cũng như lực lượng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Tương Dương. Họ đã “hộ tống” chúng tôi đi qua đi nhiều lần trên con đường hơn 20km, là đường độc đạo từ Quốc lộ 7 vào xã Lượng Minh. Nhớ nhất là những lúc ngồi trên xe ô tô đi qua cầu treo. Xe lắc lư theo nhịp cầu, phía dưới là dòng nước lũ đục ngầu, chảy cuồn cuộn. Ngồi trong xe vẫn phải mặc áo phao và hạ cửa kính xe để sẵn sàng ứng phó với các tình huống đã được dự báo trước…

Nhóm phóng viên Báo Nghệ An vượt suối, tiếp cận vùng dân cư bị cô lập do sạt lở, lũ quét tại xã Bảo Nam.

Nhóm phóng viên Báo Nghệ An vượt suối, tiếp cận vùng dân cư bị cô lập do sạt lở, lũ quét tại xã Bảo Nam. Ảnh: PV

Có thể nói, trong các trận lũ quét, thiên tai, lực lượng vũ trang luôn đóng vai trò nòng cốt trong hỗ trợ, khắc phục hậu quả. Ví như tháng 10/2022 xảy ra trận lũ quét ở huyện Kỳ Sơn. Cơn lũ quét kinh hoàng được đánh giá là khủng khiếp nhất trong lịch sử huyện Kỳ Sơn từ trước cho đến thời điểm đó. Ngay sau khi cơn lũ xảy ra, các lực lượng vũ trang gồm công an, quân sự, biên phòng từ cấp tỉnh đến cấp huyện đã được huy động tăng cường về Kỳ Sơn để hỗ trợ đồng bào. Trong dòng người đổ về thị trấn Mường Xén lúc đó, ngoài các phóng viên báo chí như chúng tôi, thì chiếm đa số vẫn là những người lính mặc quân phục.

Các lực lượng được phân công từng khu vực cụ thể, tay cầm cuốc, cầm xẻng, chân ngập trong bùn đất và dồn hết sức để thông đường, vận chuyển nhu yếu phẩm và giúp đồng bào dọn dẹp nhà cửa không quản ngày đêm, không kể mưa nắng. Lúc đó, nhóm chúng tôi gồm 4 người đã ở lại tâm lũ Kỳ Sơn 5 ngày, chứng kiến các lực lượng vũ trang và cán bộ chính quyền vật lộn với đất đá. Những bữa ăn vội, những giấc ngủ tranh thủ và không biết bao mồ hôi, thậm chí nhiều người đổ máu do bị đá lăn, bị vấp ngã, bị mảnh vỡ làm rách da thịt…

Khoảng 1 tháng sau đó, chúng tôi nắm được thông tin rất nhiều cán bộ của huyện Kỳ Sơn, nhiều chiến sĩ các lực lượng tham gia cứu hộ cứu nạn tại tâm lũ Kỳ Sơn năm đó đã bị ốm, có người phải nhập viện điều trị do dầm mưa dãi nắng dài ngày, do lao động cật lực... Trong hoạn nạn, họ đã bỏ qua sức khoẻ, an toàn của bản thân để phục vụ đồng bào, nhân dân. Những nỗ lực, cống hiến thầm lặng ấy không phải ai cũng thấu hiểu.

Kỹ năng làm việc nhóm

Đối với nhóm phóng viên chúng tôi, 5 ngày tác nghiệp tại tâm lũ Kỳ Sơn đã để lại nhiều cảm nhận khó quên. Đặc biệt là sự giúp đỡ, hỗ trợ của lãnh đạo huyện và các lực lượng vũ trang và cả cơ quan Báo Nghệ An, lãnh đạo phòng. Họ đã kịp thời cung cấp thông tin và trực tiếp hỗ trợ chúng tôi đi thực tế, băng qua những cung đường hiểm nguy, động viên chúng tôi để có được những bức ảnh, những thước phim nhanh chóng, sinh động và đảm bảo an toàn.

Ngoài sự hỗ trợ của cơ sở, tác nghiệp trong bối cảnh vừa nguy hiểm, vừa khó khăn về điều kiện thời tiết, địa hình, trang thiết bị cũng như sự kết nối, liên lạc, để có được những hình ảnh kịp thời, chính xác về những thiệt hại cũng như thực tiễn cứu hộ cứu nạn, ứng phó của chính quyền, người dân, đòi hỏi phóng viên phải có kỹ năng dự đoán, ứng phó với các tình huống thực tiễn và tinh thần làm việc nhóm cao độ.

Tháng 10/2022, lũ quét xảy ra ở huyện Kỳ Sơn làm 1 người chết, hơn 50 ngôi nhà bị cuốn trôi và ảnh hưởng nặng. Nhiều trụ sở cơ quan chính quyền và cơ sở hạ tầng ở Kỳ Sơn bị đất đá vùi lấp. Ngay sáng sớm, Báo Nghệ An cử nhóm phóng viên gồm 4 người đi từ thành phố Vinh lên huyện Kỳ Sơn. Chỉ có 1 tiếng đồng hồ để chuẩn bị tư trang và máy móc để lên xe, trên chặng đường hơn 230 km, nhóm chúng tôi vừa mua bổ sung lương thực vừa phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng người. Đến nơi, giữa khung cảnh ngổn ngang đất đá, người dân hỗn loạn, chúng tôi tự nhủ không được hoang mang và tuân thủ kế hoạch đã được vạch sẵn, chia nhóm và tự tìm cách để hoàn thành mảng nội dung đúng thời gian, tiến độ để có sản phẩm cho điện tử và báo in gửi về toà soạn.

Ngoài các nhóm phóng viên tác nghiệp trực tiếp tại cơ sở, tại toà soạn cũng bố trí một nhóm hỗ trợ để giúp “nhóm chiến trường” xử lý hình ảnh. Thậm chí những tình huống cấp bách, chúng tôi chỉ chụp ảnh, quay clip bằng điện thoại và gửi trực tiếp qua nhóm Zalo, Facebook. Phần nội dung chúng tôi đọc qua điện thoại để “nhóm hậu phương” đánh máy, soạn thành tin bài. Nhờ làm việc nhóm, trong 4 ngày chúng tôi tác nghiệp tại vùng lũ Kỳ Sơn, đã có hơn 30 tin, bài được thực hiện, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và đảm bảo an toàn.

Ảnh màn hình 2025-06-19 lúc 10.11.17

Đoàn công tác phòng, chống thiên tai của huyện Tương Dương, trong đó có ông Nguyễn Hữu Hiến (thứ nhất trái sang) đã ngay lập tức có mặt ở hiện trường trong đêm 30/9/2024 khi nắm thông tin xảy ra lũ quét. Ảnh: P.V

Phóng viên báo chí tác nghiệp tại các vùng bị thiên tai được sự hỗ trợ của địa phương và các lực lượng vũ trang. Ảnh: Thành Cường