Sự thật phía sau 15.000 điểm 10: Phổ điểm 2025 phản ánh điều gì?

Thí sinh thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Ảnh: Như Ý

Trên 15 nghìn điểm 10

Theo phân tích của tổ chuyên gia đánh giá độc lập phổ điểm các môn thi tốt nghiệp THPT năm 2025, phổ điểm các môn tương đồng năm trước. Năm nay, ghi nhận cả nước có trên 15 nghìn điểm 10 ở các môn, năm trước khoảng trên 10 nghìn. Trong đó, môn Địa lí có số lượng điểm 10 nhiều nhất với trên 6.900 bài thi, gấp đôi năm 2024 (3.100 bài thi), môn Vật lí có số lượng thí sinh đạt điểm 10 gấp gần 8 lần năm 2024. Môn Toán năm nay điểm trung bình thấp hơn năm 2024 nhưng lại có 513 thí sinh đạt điểm 10 (năm 2024 không có thí sinh nào đạt điểm 10).

Năm nay, điểm liệt (dưới 1) cũng cao hơn năm 2024. Tổng số thí sinh bị điểm liệt là 827 em (năm trước 468 em). Trong đó môn Toán có số lượng thí sinh bị điểm liệt nhiều nhất là 777 bài, gấp 10 lần năm 2024 (76 bài). Đề Toán trong kì thi tốt nghiệp THPT năm nay thật sự khó. Thấy rõ khi so phổ điểm năm nay với phổ điểm năm 2024. Nếu điểm thi môn Toán trung bình năm 2024 là 6.45, thì 2025 là 4.78, giảm hẳn 25%. Nếu 2024 có một nửa số thí sinh 6.8 điểm trở lên, thì năm nay đến 1 nửa số thí sinh chỉ đạt 4.6 điểm trở xuống. Năm nay, môn Ngữ văn (môn duy nhất thi tự luận) không có điểm 10 (năm trước 2 điểm 10).

TRA CỨU ĐIỂM THI TẠI ĐÂY

Chia sẻ tại buổi công bố phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2025, TS Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ Thông tin, Bộ GD&ĐT cho rằng, đây là kì thi tốt nghiệp THPT nên phải đáp ứng tính phổ thông, trường ĐH tự chủ nên chỉ có tính chất tham khảo. Ông Ngọc đánh giá, đề thi theo chương trình giáo dục phổ thông mới năm 2018 đã giảm thiểu tình trạng “ăn may”, không thể đánh bừa. Đây là chuyển biến tích cực, góp phần xây dựng triết lí giáo dục vững chắc, học để làm người, học để phát triển.

Ðánh giá chung về điểm thi các môn, GS.TSKH Nguyễn Ðình Ðức, Trường ÐH Công nghệ, ÐH Quốc gia Hà Nội, cho rằng tính phân hóa của đề thi năm nay tốt. Tuy môn Toán, tiếng Anh khó nhưng mừng là nhìn vào phổ điểm không thấy “sốc” vì điểm thấp.

TRA CỨU ĐIỂM THI TẠI ĐÂY

Ðộ tin cậy cao

Đánh giá chung về điểm thi các môn, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trường ĐH Công nghệ, ĐH Quốc gia Hà Nội, cho rằng tính phân hóa của đề thi năm nay tốt. Tuy môn Toán, tiếng Anh khó nhưng mừng là nhìn vào phổ điểm không thấy “sốc” vì điểm thấp.

GS.TS Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học giáo dục cho rằng, phổ điểm kì thi tốt nghiệp THPT năm 2025 được biểu thị trên cơ sở dữ liệu đảm bảo mục tiêu xác nhận trình độ phổ thông, cơ bản, nền tảng và có độ tin cậy để sử dụng xét tuyển ĐH. Theo ông, cần chấm dứt tư duy điểm số tuyệt đối trong bối cảnh toàn cầu hóa giáo dục. Một điểm số chỉ thực sự có giá trị trong bối cảnh, con người cụ thể với mặt bằng học lực ra sao. Điểm cao của học sinh chuyên với học sinh lớp đại trà nếu thiếu yếu tố bối cảnh môi trường sẽ là chỉ báo không chuẩn. Theo GS.TS Phạm Hồng Quang, cần có lộ trình đánh giá chương trình giáo dục phổ thông 2018 và lộ trình ra đề thi từ năm 2026, nhất là trong bối cảnh mới.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết, kì thi tốt nghiệp THPT năm nay đã thực hiện đầy đủ ba mục tiêu quan trọng: xét tốt nghiệp, cung cấp dữ liệu đánh giá chất lượng dạy học ở phổ thông và là căn cứ cho chính sách giáo dục. Phân tích phổ điểm các môn thi không chỉ mang tính lí thuyết mà còn phản ánh thực tiễn vận hành kì thi, từ khâu ra đề đến tổ chức thi, tuyển sinh.

Không còn đơn thuần kiểm tra kiến thức, kỳ thi đã chuyển trọng tâm sang đánh giá năng lực. Học sinh được lựa chọn môn thi theo sở trường - một bước tiến trong định hướng nghề nghiệp cá nhân. Lần đầu tiên, môn Tin học và tiếng Anh được đưa vào chọn lựa, thể hiện rõ nguyên lí “không ai bị bỏ lại phía sau”. Chính sự linh hoạt đó đã giúp học sinh phát huy tối đa năng lực cá nhân, đồng thời đặt ra thách thức mới cho giáo viên trong công tác giảng dạy.

Phổ điểm năm nay được đánh giá có độ tin cậy cao, đủ sức làm căn cứ tuyển sinh đại học. Các tỉnh vùng khó như Gia Lai, An Giang có học sinh đạt điểm cao ở môn Tin học, phản ánh tác động tích cực từ các chính sách như Thông tư 29 về quản lí dạy thêm học thêm.

TRA CỨU ĐIỂM THI TẠI ĐÂY

Môn Toán: Lệch khỏi mục tiêu tốt nghiệp?

Theo TS Trần Nam Hà, môn Toán kì thi tốt nghiệp THPT 2025 thực sự khó khi nhìn từ phổ điểm.

Ông Nam Hà phân tích, phổ điểm môn Toán cho thấy dạng lệch trái rõ, với điểm trung bình 4.78, trung vị 4.6 và trên 55% thí sinh dưới 5 điểm. Dù thống kê phổ điểm chỉ ghi nhận 6 điểm 0 tuyệt đối, thì 777 điểm liệt phản ánh rằng vấn đề không nằm ở “học sinh bỏ trắng”, mà ở việc không thể vượt qua ngưỡng cơ bản.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý hơn nằm ở bối cảnh ra đề: năm nay, đề được thiết kế bằng phương pháp chuyên gia, không qua ngân hàng câu hỏi chuẩn hoá. Điều này khiến các chỉ số như phổ điểm, điểm trung bình hay độ lệch chuẩn chỉ có giá trị mô tả, không đủ để đánh giá độ khó đề thi, chất lượng dạy học hay mức độ đạt yêu cầu cần đạt của học sinh.

Với mục tiêu xét tốt nghiệp, đề thi năm nay chưa đáp ứng. Khi hơn nửa thí sinh không vượt nổi 5 điểm, rõ ràng đề đã vượt quá mức yêu cầu cần đạt, không còn phù hợp để đánh giá học sinh hoàn thành chương trình phổ thông. Với mục tiêu tuyển sinh, đề phân loại tốt. Sự phân hóa rõ rệt về điểm số giúp các trường đại học dễ dàng xác lập ngưỡng đầu vào.

Ông Nam Hà cho rằng, việc chia phổ theo dải điểm nhỏ 0.2 dẫn đến nhiều đỉnh phụ giả tạo, gây hiểu nhầm về sự phân tầng học lực. Kĩ thuật này làm phổ điểm mất tính trơn mượt và có thể dẫn đến các diễn giải sai lệch. Phổ điểm chỉ thực sự phản ánh đúng khi: dải điểm được chia hợp lý (0.5 hoặc 1.0); có đường cong trơn hóa kèm theo; bảng thống kê chi tiết được công bố minh bạch.

Phổ điểm Toán 2025 cho thấy đề thi nghiêng về phân hóa tuyển sinh hơn là công nhận tốt nghiệp. Khi đề không chuẩn hóa và phổ điểm bị trình bày thiếu chuẩn kĩ thuật, các số liệu chỉ phản ánh hiện tượng, không thể hiện bản chất. Muốn đánh giá độ khó của đề thi, cũng như để có các phản hồi từ kết quả thi cần phải phân tích chi tiết đề thi để sử dụng kết quả phân tích phổ điểm đảm bảo tính khoa học. Ngoài ra, để đảm bảo công bằng và đúng mục tiêu kì thi, cần điều chỉnh đề thi và cách thể hiện kết quả một cách khoa học, cân bằng.

Môn tiếng Anh: Gần 50% bài thi dưới trung bình

TS Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường ĐH FPT cho rằng, môn tiếng Anh có phổ điểm đẹp nhất, cân đối trong tất cả các môn thi tốt nghiệp THPT năm nay. So với phổ điểm môn tiếng Anh các năm trước thường có 2 đỉnh (một đỉnh chuẩn, một đỉnh dành cho các em nổi trội do học thêm), phổ điểm năm 2025 chuẩn mực. Nhưng với tính chất là môn thi tự chọn, điểm trung bình, điểm trung vị chỉ hơn 5 điểm, ông Tùng đánh giá đề thi tiếng Anh khó.

TS Trần Nam Hà nhìn nhận, với hơn 351.000 thí sinh chọn thi môn tiếng Anh, phổ điểm được công bố gây chú ý khi 46,68% thí sinh không đạt điểm trung bình, có 141 thí sinh đạt điểm 10, dù đây là môn học sinh tự chọn, thường có định hướng học tập rõ ràng và năng lực tương đối. Điều này đặt ra nghi vấn về tính phù hợp và khả năng tiếp cận của đề thi.

TS Trần Nam Hà cho rằng, vì không sử dụng ngân hàng câu hỏi chuẩn hoá, đề thi năm nay không được kiểm định về độ khó, độ phân biệt hay mức độ bao phủ chương trình. Do đó, phổ điểm thu được không phản ánh chính xác độ khó của đề, cũng không thể dùng làm cơ sở đánh giá chất lượng dạy học hay năng lực thực tế của học sinh.

Phổ điểm năm nay cho thấy đề thi chưa đáp ứng được yêu cầu tối thiểu để xét tốt nghiệp (vì tỉ lệ dưới trung bình quá cao), đồng thời cũng không có khả năng phân loại tốt cho tuyển sinh đại học (vì điểm cao quá ít). Nếu tiếp tục duy trì cách ra đề không kiểm định, kì thi sẽ mất dần tính ổn định và công bằng.