Siết vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn, ngân hàng xoay...

Từ nay đến năm 2030, nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng được ước tính lên tới 245 tỷ USD, trong khi các ngân hàng bị giới hạn tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài...

Từ nay đến năm 2030, nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng được ước tính lên tới 245 tỷ USD, trong khi các ngân hàng bị giới hạn tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn. Trước áp lực này, nhiều nhà băng đang tăng cường phát hành trái phiếu để cân đối nguồn vốn và đảm bảo thanh khoản.

Rủi ro sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn

Ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Phân tích và Nghiên cứu của Công ty TNHH Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Vietcombank (VCBF), nhận định rằng để đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế trên 9%, tổng vốn đầu tư toàn xã hội đến năm 2030 cần gần 9 triệu tỷ đồng. Trong đó, nhu cầu về vốn trung và dài hạn là rất lớn, đặt ra rủi ro không nhỏ cho hệ thống ngân hàng thương mại.

Theo TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam, thị trường vốn là bộ phận thiết yếu của thị trường tài chính, có vai trò huy động và phân bổ hiệu quả các nguồn lực, qua đó tạo nền tảng vật chất cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường vốn, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chưa phát triển như kỳ vọng, ngân hàng vẫn đang giữ vai trò chủ đạo trong cung ứng vốn cho nền kinh tế.

Tại tọa đàm "Cơ chế kiểm soát tín dụng: Thay thế hạn mức bằng bộ tiêu chí an toàn" cuối tuần qua, ông Phạm Xuân Hoè, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, dẫn số liệu cho thấy nếu không tính trái phiếu chính phủ, tổng dư nợ từ tín dụng ngân hàng, thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp đã vượt 3 triệu tỷ đồng, tương đương gần hai lần GDP.

Trong khi đó, tại một hội thảo hồi đầu năm, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú thừa nhận rằng vốn ngân hàng chủ yếu là vốn ngắn hạn, chỉ phù hợp với bổ sung vốn lưu động. Thế nhưng hiện nay ngân hàng lại đang gánh vai trò của thị trường vốn, buộc phải cho vay trung và dài hạn từ nguồn vốn ngắn hạn.

Vấn đề này được nhiều chuyên gia cảnh báo là có thể dẫn đến rủi ro nghiêm trọng, đặc biệt khi các khoản vay dài hạn không thu hồi đúng tiến độ. Nếu không đảm bảo được dòng tiền hoàn trả, ngân hàng sẽ gặp khó trong việc thanh toán cho người gửi tiền, từ đó phát sinh nguy cơ mất thanh khoản.

Theo báo cáo dòng vốn tương lai của VIS Rating, trong giai đoạn 2025 đến 2030, Việt Nam cần khoảng 245 tỷ USD để đầu tư vào cao tốc, đường sắt tốc độ cao và các dự án năng lượng, trong khi đầu tư công chỉ có thể đáp ứng khoảng 70% nhu cầu này.

Ông Nguyễn Hoàng Linh cũng cho biết hiện nay phần lớn vốn ngân hàng huy động đều có kỳ hạn dưới 12 tháng, trong khi nhu cầu vay vốn thường kéo dài từ 3 đến 5 năm. Việc sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn đang tiềm ẩn nguy cơ mất cân đối thanh khoản rất lớn.

Chính vì vậy, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành các thông tư siết chặt tỷ lệ vốn ngắn hạn được phép sử dụng cho vay trung và dài hạn nhằm giảm thiểu rủi ro, đảm bảo an toàn hệ thống.

 Trước áp lực này, nhiều nhà băng đang tăng cường phát hành trái phiếu để cân đối nguồn vốn và đảm bảo thanh khoản.

Phát triển mạnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Nguồn vốn cho các dự án hạ tầng vẫn phụ thuộc lớn vào hệ thống ngân hàng. Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu thị trường và bảo đảm hệ số an toàn tài chính, từ đầu năm đến nay, các ngân hàng tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong việc phát hành trái phiếu nhằm bổ sung nguồn vốn trung và dài hạn, đồng thời cân đối thanh khoản.

Theo báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp tháng 6 và 6 tháng đầu năm 2025 của FiinRatings, tổng giá trị phát hành trong tháng 6 đạt 105.500 tỷ đồng, tăng tới 52,4% so với tháng trước. Trong đó, nhóm ngân hàng phát hành 189.700 tỷ đồng trong nửa đầu năm, chiếm tới 76,3% tổng lượng phát hành toàn thị trường. Đây là mức cao nhất từ đầu năm đến nay, cho thấy xu hướng chủ động tận dụng kênh trái phiếu như một cánh tay nối dài trong huy động vốn.

Số liệu từ Công ty Chứng khoán MBS cũng phản ánh rõ nét xu thế này. Chỉ riêng trong tháng 6, có tới 106 đợt phát hành mới từ doanh nghiệp, với sự áp đảo về giá trị đến từ các ngân hàng. Những cái tên dẫn đầu gồm ACB với 24.800 tỷ đồng trái phiếu, kỳ hạn từ 24 đến 36 tháng, lãi suất dao động từ 4,95 đến 5,6 phần trăm. MB phát hành 14.700 tỷ đồng, kỳ hạn lên tới 120 tháng, lãi suất từ 5 đến 6,48 phần trăm.

Theo FiinRatings, nhu cầu phát hành chủ yếu nhằm bổ sung vốn cấp hai, góp phần nâng cao hệ số an toàn vốn trong bối cảnh tín dụng tăng mạnh. Bên cạnh đó, các ngân hàng còn phải tuân thủ các quy định như tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn đang dần giảm từ 30 xuống còn 25 phần trăm theo lộ trình của Ngân hàng Nhà nước. Ngoài ra, các tổ chức tín dụng cũng phải đảm bảo tỷ lệ cho vay so với tổng huy động ở mức an toàn, từ đó duy trì khả năng thanh toán.

Trước áp lực này, nhiều ngân hàng buộc phải tái cấu trúc nguồn vốn, giảm dần việc sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn. Phát hành trái phiếu với kỳ hạn từ hai đến mười năm trở thành giải pháp tối ưu trong bối cảnh hiện nay.

Để giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn trung và dài hạn từ ngân hàng, các chuyên gia cho rằng cần mở rộng các kênh huy động vốn và nâng cao chất lượng đầu tư. Tiến sĩ Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế thuộc Ban Kinh tế Trung ương, khẳng định rằng một nền kinh tế không thể phát triển bền vững nếu chỉ dựa vào hệ thống ngân hàng. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc phát triển thị trường vốn, đặc biệt là trái phiếu và chứng khoán, như một nền tảng giúp kinh tế khởi sắc hơn.

Các chuyên gia từ FiinRatings cho rằng những thay đổi gần đây về mặt pháp lý đang tạo đà cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển. Cụ thể, kênh trái phiếu đang được điều chỉnh theo hướng minh bạch và chặt chẽ hơn, bao gồm yêu cầu công bố thông tin đầy đủ, điều kiện phát hành nghiêm ngặt và bắt buộc xếp hạng tín nhiệm. Những thay đổi này góp phần củng cố niềm tin của nhà đầu tư và nâng cao tính minh bạch của thị trường.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, giới chuyên gia từ VIS Rating cho rằng bảo lãnh tín dụng và xếp hạng tín nhiệm sẽ là công cụ thiết yếu để thu hút nguồn vốn tư nhân. Bên cạnh đó, một nghị định sắp ban hành sẽ cho phép chào bán trái phiếu hạ tầng ra công chúng mà không yêu cầu lịch sử tài chính. Quy định mới này được kỳ vọng sẽ mở rộng cánh cửa tiếp cận vốn cho các dự án hạ tầng.

Dù điều kiện phát hành có thể được nới lỏng, các biện pháp giám sát sau phát hành sẽ được tăng cường. Trong đó bao gồm việc thiết lập ngân hàng giám sát, quản lý tài khoản tách biệt và giải ngân theo tiến độ quy định. Những biện pháp này sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển lành mạnh và bền vững.

Nguồn: https://baolamdong.vn/siet-von-ngan-han-cho-vay-trung-dai-han-ngan-hang-xoay-xo-can-doi-thanh-khoan-384192.html