Quốc khánh 2/9: Người trẻ gieo những 'hạt giống' nhân văn, tử tế và tự hào dân tộc trên không gian số

Nhân dịp Quốc khánh 2/9, ThS. Đinh Văn Mãi chia sẻ góc nhìn về trách nhiệm của người trẻ trong thời đại ngày nay. (Ảnh NVCC)

Đó là góc nhìn của ThS. Đinh Văn Mãi, giảng viên kỹ năng mềm, Trung tâm phát triển năng lực sinh viên, trường Đại học Văn Lang với Báo Thế giới và Việt Nam nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.

Trong kỷ nguyên số, làm thế nào để mỗi chia sẻ của người trẻ không chỉ là thông tin đơn thuần mà còn trở thành "nhịp đập trách nhiệm", góp phần lan tỏa tinh thần yêu nước?

Trong không khí tự hào của Quốc khánh 2/9, thế hệ trẻ càng có thêm động lực để khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và bản sắc dân tộc trên bản đồ số toàn cầu. Mỗi dòng chia sẻ tích cực hôm nay chính là lời tri ân sâu sắc với thế hệ cha ông, là hành động thiết thực để lan tỏa tinh thần yêu quê hương, đất nước.

Hòa mình trong nhịp đập ấy, chúng ta có thể thực hành nguyên tắc 4C để xây dựng một không gian số an toàn, trách nhiệm, nhân văn và đậm tình yêu Tổ quốc. Nguyên tắc 4C cụ thể là:

Thứ nhất, chính xác. Thông tin đúng sự thật, kiểm chứng từ nguồn chính thống. Thứ hai, chuẩn mực, nội dung tôn nghiêm, từ ngữ tôn trọng, thái độ văn minh, lịch sự. Thứ ba, cụ thể, thông điệp rõ ràng, dễ hiểu, thuyết phục đồng thời gắn liền với hành động thực tế. Thứ tư, chọn lọc thông tin và nền tảng số phù hợp, chia sẻ những thông tin tích cực, giá trị. Khi chúng ta dùng trí tuệ và trái tim để lan tỏa thì tinh thần yêu nước sẽ được nhân lên mạnh mẽ trên không gian số.

Anh có thể chia sẻ quan điểm về việc xây dựng một không gian số an toàn, nhân văn, nơi mỗi cá nhân vừa được thể hiện bản thân vừa nuôi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước?

Việc xây dựng một không gian số an toàn, nhân văn là điều rất cần thiết. Để làm được điều đó, cần lấy con người, đặc biệt là người trẻ làm trung tâm để họ vừa có cơ hội thể hiện bản thân, vừa nuôi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước.

Trước hết, người trẻ cần được rèn luyện kỹ năng bảo vệ bản thân trên không gian số nhằm tránh khỏi những vấn đề như lừa đảo, bạo lực mạng hay tin giả chi phối. Bên cạnh đó, khuyến khích người trẻ gieo những "hạt giống" nhân văn, tích cực, tử tế và thiết thực qua mỗi chia sẻ, mỗi hình ảnh, mỗi câu chữ và mỗi hành động để tạo nên một cộng đồng mạng văn minh, tôn trọng, phù hợp với chuẩn mực văn hóa, pháp luật.

Những bài hát với câu từ gần gũi, giản dị về chủ đề quê hương, đất nước được những bạn trẻ sáng tác; những trend video chào mừng ngày Quốc khánh 2/9 được thể hiện sáng tạo và trang trọng; hay cùng nhau thay khung avatar, đổi avatar "Tự hào là người Việt Nam", "Tôi yêu Tổ quốc tôi", "Tổ quốc trong tim" cùng rất nhiều bài post chia sẻ niềm tự hào hướng đến Đại lễ A80 như lời hiệu triệu trái tim hướng về cội nguồn của dân tộc với tất cả niềm biết ơn sâu sắc.

Ngoài ra, sử dụng công nghệ số để lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc, lịch sử cũng như những câu chuyện về con người Việt Nam bình dị nhưng phi thường không chỉ là niềm tự hào mà còn là trách nhiệm kết nối lòng yêu nước trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

Đảng ta đặt mục tiêu đến năm 2045 - kỷ niệm 100 năm thành lập nước, Việt Nam là quốc gia hùng cường, hưng thịnh, hạnh phúc.(Ảnh: Nguyễn Hồng)

Vai trò của giáo dục, đặc biệt là nhà trường và gia đình quan trọng thế nào trong việc hình thành cho thế hệ trẻ ý thức sử dụng công nghệ số gắn với trách nhiệm công dân và lòng tự hào dân tộc?

Giáo dục chính là nền tảng quan trọng để thế hệ trẻ bước vào kỷ nguyên số một cách tự tin và có trách nhiệm. Trong đó, gia đình cần định hướng cho con em trong việc lựa chọn nội dung phù hợp trên mạng xã hội, giúp các em phân biệt đúng, sai hay lợi hại trong từng nội dung tiếp cận, hình thành thói quen sử dụng mạng xã hội an toàn từ nhỏ.

Quan trọng hơn hết, gia đình gieo lòng tự hào dân tộc từ những điều nhỏ nhất như hướng dẫn trẻ ứng xử lịch sự thông qua lời chào, lời cảm ơn, lời xin lỗi; chia sẻ những gương tốt việc tốt; kể câu chuyện ý nghĩa về lịch sử, văn hóa; khám phá các câu hỏi về những ngày lễ lớn hay tìm hiểu các địa danh lịch sử, từ đó dần dần giúp các em giữ gìn hình ảnh người Việt Nam khi bước vào không gian số.

Nhà trường có thể tích hợp giáo dục kỹ năng số, an toàn số, trách nhiệm cá nhân trên môi trường số vào chương trình học hoặc hoạt động ngoại khóa; hướng dẫn học sinh rèn luyện khả năng sử dụng công nghệ để bày tỏ lòng yêu nước vừa sáng tạo vừa trách nhiệm thông qua các hoạt động trải nghiệm như dự án hỗ trợ cộng đồng khó khăn, thiết kế ấn phẩm truyền thông hay những cuộc thi tìm hiểu về văn hóa, lịch sử của dân tộc, ngày lễ trọng đại như Quốc khánh 2/9…

Gia đình và nhà trường cùng đồng hành sẽ tạo nên hai vòng tay bảo vệ, giúp trẻ có được bộ lọc giá trị vững chắc, không bị cuốn vào những mặt tiêu cực của công nghệ.

Trước thực trạng thông tin sai lệch, độc hại trên mạng. Theo anh, chúng ta cần có những giải pháp gì để giúp thanh thiếu niên biết chọn lọc, kiểm chứng và lan tỏa giá trị tích cực?

Để làm được điều đó cần phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể:

Trước tiên, trang bị kỹ năng số cho thanh thiếu niên thông qua các lớp tập huấn hay diễn đàn chia sẻ offline, online về cách nhận diện tin giả, kiểm chứng thông tin, sử dụng công cụ fact-check.

Phối hợp cùng gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn, hội, đội để định hướng sử dụng công nghệ đúng đắn, hướng dẫn tiếp cận các thông tin chính thống, đồng thời phát động các phong trào hoặc chiến dịch "người trẻ nói không với tin giả" trong học đường để truyền thông điệp tích cực, gắn trách nhiệm công dân số với tinh thần yêu nước.

Đồng thời, ứng dụng nền tảng số để lan tỏa giá trị tích cực qua các video ngắn, infographic, podcast… để thay thế sự chú ý khỏi các nội dung độc hại.

Từ người tiếp cận thông tin thụ động, mỗi thanh thiếu niên cần trở thành người sáng tạo chủ động có đủ kỹ năng nhận diện, chọn lọc và lan tỏa giá trị tốt đẹp. Từ đó, không gian số trở thành ngôi trường lớn để nuôi dưỡng trách nhiệm công dân và tình yêu Tổ quốc.

Dòng người nô nức đổ về trụ sở Bộ Ngoại giao để lưu giữ khoảnh khắc đẹp trong những ngày mùa Thu lịch sử. (Ảnh: Thành Long)

Trong tương lai, anh kỳ vọng điều gì ở thế hệ trẻ Việt Nam khi tham gia vào không gian số toàn cầu, để vừa hội nhập quốc tế vừa giữ trọn tình yêu và bản sắc dân tộc?

Không gian số là một sân khấu rộng lớn mang tính toàn cầu. Nơi mỗi người trẻ không chỉ là khán giả mà còn là người sáng tạo, khởi xướng và dẫn dắt các xu hướng tích cực. Tôi mong các bạn hãy trở thành công dân số thông minh và có trách nhiệm để sử dụng nền tảng số phục vụ hiệu quả cho học tập, làm việc và cống hiến. Các bạn chính là "đại sứ văn hóa" trên không gian mạng để kể câu chuyện về quê hương, đất nước, con người Việt Nam, ẩm thực, du lịch… bằng ngôn ngữ sáng tạo, gần gũi, lan tỏa đến bạn bè quốc tế hiểu hơn và yêu mến Việt Nam.

Trước làn sóng hội nhập, chúng ta vẫn giữ gìn bản sắc Việt từ ngôn ngữ, trang phục, lối sống đến giá trị nhân văn, nhân ái, đoàn kết và "uống nước nhớ nguồn". Dù bất cứ ở đâu, với trí tuệ con người Việt Nam và tình yêu Tổ quốc sẽ là động lực thôi thúc người trẻ sáng tạo và nỗ lực làm việc để góp một phần nhỏ bé xây dựng hình ảnh Việt Nam hiện đại, nhân văn và giàu bản sắc.

Làm thế nào để tận dụng sức mạnh của "dòng chảy thông tin số" trở thành "dòng chảy văn hóa – yêu nước", góp phần khẳng định vị thế quốc gia trong hội nhập quốc tế?

Theo tôi, tận dụng sức mạnh thông tin số không chỉ để lan tỏa nhanh, rộng mà quan trọng hơn là biến mỗi lượt chia sẻ thành nhịp đập của lòng yêu nước. Công nghệ số cần được ứng dụng sáng tạo trong giáo dục truyền thống, xây dựng kho dữ liệu số về hình ảnh, câu chuyện, nhân vật lịch sử… làm nguồn chất liệu để thế hệ trẻ kể câu chuyện Việt Nam ra thế giới bằng ngôn ngữ hiện đại.

Đồng thời, mạng xã hội phải trở thành không gian lan tỏa nhân ái, nơi các hashtag, câu chuyện đẹp và hành động ý nghĩa gắn kết cộng đồng số yêu nước, cùng quảng bá Việt Nam – đất nước năng động, sáng tạo, thân thiện và có trách nhiệm với thế giới.

Nguồn: https://baoquocte.vn/quoc-khanh-29-nguoi-tre-gieo-nhung-hat-giong-nhan-van-tu-te-va-tu-hao-dan-toc-tren-khong-gian-so-326388.html