Podstępne słowa: co oznacza „royalty”?

Obecnie wiele osób wie, że tantiemy to „pieniądze wypłacane autorom dzieł kulturalnych, artystycznych i naukowych, które są publikowane lub wykorzystywane” (Słownik wietnamski, Hoang Phe, red. 1988, s. 754). Jednak w przeszłości pierwotne znaczenie tego słowa było zupełnie inne.

Słowo „royalties” jest słowem chińsko-wietnamskim, powstałym z połączenia dwóch słów: rent (润) i pen (笔).

Nhuận (润) należy do rodnika wodnego, ma strukturę toniczną ( Luc Thu ), a jego pierwotne znaczenie to „woda deszczowa spływa, odżywiając wszystko” ( Thuyet Van ). W języku Quang Nha nhuận oznacza „moczyć, zwilżać” ( Nhuyên, tí da ); a w języku Dich. He Tu nhuận oznacza „zwilżać wiatrem i deszczem” ( Nhuyên chi di phong vũ ).

Słowo „ale” (笔) należy do rdzenia bambusowego i składa się z idei ( Luc thu ). Znak ten pojawił się po raz pierwszy w kościanym piśmie wyroczni, a jego pierwotne znaczenie to „pisanie narzędziem wykonanym z bambusa i sierści zwierzęcej”, czyli „mao bi” (pisak pędzelkowy) ( Rites. Khuc le ). Później znaczenie słowa „ale ” zostało rozszerzone i odnosiło się do „dzieł takich jak kaligrafia, obrazy, wiersze i eseje pisane lub rysowane piórem” ( Bao phac tu. Bien van Cat Hong); „prozy” ( Du tuong Dong vuong luan van thu ); „pism pędzlem” ( Dat hoa Thai Nguyen Boi).

Termin „tantiemy” wywodzi się z anegdoty zawartej w biografii dynastii Sui autorstwa Zhengyi (tom 38), która opowiada o tym, jak po przywróceniu tytułu Zhengyi przez cesarza Wen z Sui, wysocy rangą urzędnicy zażądali wynagrodzenia za jego prace, powołując się na „schnięcie pióra”. Dało to początek powiedzeniu „tantiemy” (zmoczenie pióra).

W starożytności uczeni i urzędnicy cenili szlachetność i niechętnie wspominali o pieniądzach. W razie potrzeby nazywali je „a do vat” (阿堵物), co oznacza „ta przeszkoda”. „A do vat” to określenie odnoszące się do pieniędzy, wywodzące się z historii Wang Yana z dynastii Jin. Później słowo to zostało zastąpione terminem „królewskość”.

Według encyklopedii Baidu słowo royalty (润笔) pierwotnie odnosiło się do „procesu moczenia pędzla w czystej wodzie przed jego użyciem w celu zmiękczenia i wchłonięcia atramentu”, a później rozwinęło się w eleganckie określenie odnoszące się do materialnej lub pieniężnej zapłaty dla autorów poezji, kaligrafii i malarstwa.

W starożytności, aby zarobić na tantiemach, literaci często sporządzali dokumenty dla dworu, pisali życzenia urodzinowe dla żyjących lub epitafia dla zmarłych. Han Yu był bardzo znanym twórcą epitafiów, często pisał dla wysokich rangą urzędników, mówiąc: „cena jednego słowa jest tak wysoka, jak góra złota” ( nhất tự chi giá, liên kim như sơn ). Du Mu, autor Vi Dan Giang Tay di ai bi (Stela miłosna pozostawiona przez Vi Dan Giang Tay), otrzymał 300 rolek jedwabiu...

W książce „Prawdy i zapisy dynastii Song” znajduje się fragment, który mówi, że cesarz Taizong z dynastii Song ustanowił specjalny fundusz zwany „pieniędzmi królewskimi” (润笔钱), służący do nagradzania uczonych na dworze cesarskim.

Ogólnie rzecz biorąc, w starożytności tantiemy wypłacano w wielu formach, między innymi w złocie, srebrze, zbożu, towarach i tkaninach. Niektórzy poeci lubili otrzymywać własne nagrody, na przykład Wang Xizhi lubił otrzymywać gęsi jako tantiemy, Li Bai prosił o wino, a Su Dongpo z radością przyjmował jagnięcinę.

Krążą pogłoski, że najlepiej opłacanym dziełem w historii był poemat „Changmen Fu” Simy Xiangru z Zachodniej Dynastii Han. Cesarzowa Chen zapłaciła 100 kilogramów złota za ten 633-słowny poemat.

Za panowania dynastii Ming i Qing „opłaty licencyjne” były już w pełni ugruntowane, głównie w ujęciu monetarnym.

W naszym kraju słowo „królewskość” pojawiło się najpóźniej w XIX wieku i zostało odnotowane w książce Dictionnaire annamite-français autorstwa Jeana Boneta, wydanej w 1899 roku (s. 48).

Źródło: https://thanhnien.vn/lat-leo-chu-nghia-nhuan-but-nghia-la-gi-185250912203215207.htm