Mã số vùng trồng - "đòn bẩy" cho nông sản vươn xa

Liên kết nông dân và doanh nghiệp

Liên hiệp HTX Trái cây xuất khẩu Mekong ở xã Châu Thành, TP Cần Thơ là một trong những đơn vị đi đầu phát triển vùng nguyên liệu, xây dựng mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu. Từ vùng nguyên liệu rộng 400ha vào năm 2022, đến nay diện tích đã được mở rộng đến hơn 650ha và đang triển khai xây dựng mã số vùng trồng cho các loại cây như thanh long, dừa, bưởi Năm Roi, bưởi da xanh, chanh không hạt. Đây là những nông sản mà các nước nhập khẩu như Trung Quốc, châu Âu, Mỹ… yêu cầu mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Mã số vùng trồng giúp việc tiêu thụ xoài ở HTX Xoài cát hồng Vĩnh Trung dễ dàng hơn.

Thạc sĩ Trần Bá Sơn, Giám đốc Liên hiệp HTX Trái cây xuất khẩu Mekong, cho biết: "Mã số vùng trồng chỉ được xây dựng khi doanh nghiệp liên kết, hợp tác chặt chẽ với nông dân và ký kết hợp đồng bao tiêu nông sản. Sau khi ký hợp đồng, chúng tôi cử cán bộ kỹ thuật hướng dẫn bà con thực hiện các bước theo yêu cầu của nước nhập khẩu nông sản. Mỗi kỹ sư phụ trách từ 30-40 nông dân. Sau đó lấy mẫu nông sản phân tích, nếu đạt tiêu chuẩn thì thu gom, bao tiêu và xuất khẩu. Mỗi lô hàng đều được truy xuất để bảo đảm nông sản chỉ lấy đúng vùng trồng đã đăng ký".

Cũng theo Giám đốc Liên hiệp HTX Trái cây xuất khẩu Mekong, khi thiết lập mã số vùng trồng với nông dân, không ít bà con dao động trong quá trình canh tác và thu mua. Một số hộ cho rằng quy trình quá khó, thậm chí có lúc xin rút. Chính vì lường trước khó khăn, đơn vị quy định diện tích tối thiểu 10ha khi thiết lập mã số vùng trồng nhưng thường triển khai từ 15-20ha cho mỗi mã số.

Còn HTX Xoài cát hồng Vĩnh Trung, ở xã Vĩnh Tường, TP Cần Thơ hiện có 20 thành viên, trong đó có 11 thành viên chính thức, số còn lại là thành viên liên kết, với tổng diện tích hơn 10ha. Trong quá trình sản xuất, các thành viên đều ghi chép nhật ký đầy đủ. Sản phẩm của đơn vị chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc với giá khoảng 30.000 đồng/kg, tùy thời điểm.

Anh Nguyễn Thanh Nhàn, Giám đốc HTX Xoài cát hồng Vĩnh Trung, chia sẻ: "Trước đây, khi chưa có mã số vùng trồng thì bà con bán trái xoài gặp nhiều khó khăn. Từ khi được cấp mã số vùng trồng, thương lái đánh giá sản phẩm của HTX có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định và theo dõi chất lượng chặt chẽ. Nhờ vậy, xoài của HTX được thu mua giá cao hơn thị trường từ 2.000-3.000 đồng/kg".

Là thành viên của HTX Xoài cát hồng Vĩnh Trung, ông Nguyễn Văn Cam, phấn khởi chia sẻ: "Có mã số vùng trồng mua bán cũng dễ, giá bán cao hơn so với những hộ bên ngoài. Nghe thương lái nói là xoài này xuất khẩu nên mã số vùng trồng bây giờ quan trọng lắm. Chúng tôi cố gắng sản xuất để sản phẩm đạt chất lượng, giữ vững uy tín cho HTX".

Duy trì và nâng số lượng

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, tính đến tháng 8-2025, trên địa bàn thành phố có 576 mã số vùng trồng đã được cấp mã số; tổng diện tích được cấp mã số vùng trồng là 9.335ha, chiếm 2,01% so với diện tích đất sản xuất trồng trọt, với số hộ tham gia vùng trồng là 8.143 hộ. Trong đó, mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu là 457 mã số, tổng diện tích 5.807ha, chiếm 1,25% so với diện tích đất sản xuất trồng trọt; số hộ tham gia vùng trồng là 5.948 hộ. Mã số vùng trồng nội địa được cấp là 119 mã số, tổng diện tích 3.548ha, chiếm 0,76% so với diện tích đất sản xuất trồng trọt; số hộ tham gia vùng trồng là 2.195 hộ. Đối với mã số cơ sở đóng gói, tổng số được cấp đến nay là 25; số lượng tham gia là 16 cơ sở.

Bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết: Để đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường, ngành chức năng đang tiếp tục phối hợp cùng các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân và doanh nghiệp về quy trình xây dựng, quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói. Việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng được thúc đẩy nhằm đảm bảo tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Điều quan trọng nhất hiện nay là việc xây dựng vùng trồng đã khó, nhưng duy trì và bảo vệ được mã số vùng trồng còn khó hơn. Hằng năm, ngành chức năng đều triển khai kế hoạch giám sát, duy trì mã số, đặc biệt chú trọng kiểm soát sinh vật gây hại theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Các chuyên gia khuyến cáo nông dân cần quản lý chặt chẽ mã số vùng trồng, tuyệt đối không cho mượn hoặc cho thuê, bởi nếu để xảy ra vi phạm, phía nhập khẩu có thể hủy mã số và khi đó việc khôi phục sẽ rất khó khăn.

Mã số vùng trồng được ví như "tấm hộ chiếu xanh" giúp nông sản không chỉ vươn ra thị trường quốc tế, mà còn khẳng định chỗ đứng bằng chất lượng ổn định, bền lâu. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, đây không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để cạnh tranh toàn cầu. Thực tế, nhiều HTX và doanh nghiệp ở TP Cần Thơ đã chủ động đầu tư bài bản cho công tác này. Tuy nhiên, để duy trì được mã số vùng trồng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân cùng việc tuân thủ nghiêm quy trình kỹ thuật. Chỉ khi đó, nông sản của nhà nông TP Cần Thơ mới đủ sức cạnh tranh và phát triển bền vững trên bản đồ xuất khẩu thế giới.

Bài, ảnh: MỘNG TOÀN

Nguồn: https://baocantho.com.vn/ma-so-vung-trong-don-bay-cho-nong-san-vuon-xa-a190379.html