Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế hiện đang tọa lạc tại 268 Điện Biên Phủ. Ảnh: Châu Lê

Từ chọn Vinh Giang làm nơi đứng chân của Tỉnh ủy

Những hiện vật, những di tích lịch sử như một sứ giả đến từ quá khứ mang trong mình những câu chuyện, những tâm sự, những hồi ức về con người và vùng đất xứ Huế qua những giai đoạn lịch sử khác nhau. Ngày nay, những hiện vật, di tích đó vẫn tiếp tục sứ mệnh kể những câu chuyện về phong trào đấu tranh kiên cường, thông minh, sáng tạo của quân và dân TP. Huế.

Tháng 2/1942, đồng chí Nguyễn Chí Thanh vượt ngục từ nhà tù Buôn Ma Thuột trở về, bắt liên lạc với các tổ chức cơ sở đảng trong tỉnh. Tháng 7/1942, nhận thấy tình hình chuyển biến tích cực và mạnh mẽ ở các chi bộ đảng, đồng chí Nguyễn Chí Thanh (với tư cách là Bí thư Tỉnh ủy lâm thời trước đó) đã triệu tập Hội nghị ở đầm Vĩnh Tu (Quảng Điền) để phổ biến Nghị quyết Hội nghị lần thứ VIII của Ban Chấp hành Trung ương Đảng “Về việc thành lập Mặt trận Việt Minh, đặt vấn đề giải phóng dân tộc lên hàng đầu, ra nghị quyết tập hợp quần chúng, thành lập Mặt trận Việt Minh các cấp” [1].

Hội nghị đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh lâm thời gồm 5 đồng chí: Đồng chí Nguyễn Vịnh (Nguyễn Chí Thanh), Lê Minh, Lê Hải, Trần Bá Song, Hoàng Tiến do đồng chí Nguyễn Vịnh làm Bí thư. Sau đó, lần lượt các huyện ủy lâm thời đã được thành lập và dần đi vào hoạt động có hiệu quả, đặc biệt Huyện ủy Phú Lộc đã chỉ đạo và tham gia nhiều hoạt động cách mạng sôi nổi và trở thành địa phương có cơ sở cách mạng vững chắc của tỉnh (có Chi bộ Nghi Giang hoạt động lại nhà đồng chí Lê Minh). Nhận thấy những điều kiện hoạt động thuận lợi, đồng chí Nguyễn Chí Thanh cùng các đồng chí trong Ban Chấp hành quyết định chuyển trụ sở về hoạt động ở xã Vinh Giang (nay là xã Vinh Lộc). Ngôi nhà của đồng chí Lê Minh [2] thuộc thôn Nghi Giang, xã Vinh Giang (cũ) được sử dụng làm trụ sở của cơ quan Tỉnh ủy lâm thời Thừa Thiên Huế từ năm 1942 đến năm 1945.

Sở dĩ chọn địa bàn Vinh Giang làm nơi đứng chân của cơ quan Tỉnh ủy lâm thời vì nơi đây giao thông đi lại thuận lợi, nhất là đường thủy. Từ đây, có thể đi bằng đường sông ra đầm Cầu Hai để đến các bến đò như Truồi, Đá Bạc, Vinh Hiền, ra cửa biển Tư Hiền rất thuận lợi. Đường bộ có tuyến đường liên xã (nay là Quốc lộ 49B) đi qua trung tâm xã, đến các điểm nhà ga, bến xe, bến tàu như: Nông, Truồi, Đá Bạc, Cầu Hai, Nước Ngọt, Thừa Lưu, Lăng Cô, Bạch Mã, lên Huế… thuận tiện cho việc nắm bắt tình hình, đi lại dễ dàng, thoát lên vùng núi nhanh chóng và an toàn.

Đến ngôi nhà của đồng chí Lê Minh làm trụ sở chính

Nói về ngôi nhà của đồng chí Lê Minh, đây cũng như bao ngôi nhà khác được dùng làm nơi ở, sinh hoạt của gia đình, do ông nội là cụ Lê Tư Đạt xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ XVIII. Trong nhà có các vật dụng như bàn, ghế, tủ, trường kỷ, sập gụ, gường và các đồ dùng sinh hoạt khác. Tỉnh ủy lâm thời Thừa Thiên Huế ra đời trong điều kiện hết sức khó khăn, chưa có cơ sở vật chất trang thiết bị để làm việc, lại phải hoạt động bí mật nên đã chọn ngôi nhà này làm trụ sở chính của cơ quan Tỉnh ủy lâm thời từ năm 1942 - 1945.

Từ năm 1942, ngôi nhà đã trở thành nơi hội họp bàn định kế hoạch in ấn tài liệu phân phối cho các cơ sở, các tờ báo “Đuổi giặc”, “Vì nước”, “Vì dân”, các truyền đơn, Điều lệ Đảng cũng được in ra từ ngôi nhà này [3]. Đồng thời, đây là trụ sở liên lạc, nơi kết nối hoạt động của Xứ ủy Trung Kỳ với các tỉnh, thành, cũng là nơi ghi dấu những năm tháng hoạt động và chỉ đạo phong trào cách mạng của đồng chí Nguyễn Chí Thanh.

Trong những năm tháng hoạt động ấy, vẫn còn lưu giữ lại những kỷ vật, đồ dùng sinh hoạt quý giá, chứng kiến một thời hoạt động của các đảng viên cộng sản, những chiến sĩ cách mạng trung kiên của cơ quan Tỉnh ủy lâm thời như: Đèn, nồi, ống tre, áo măng tô, bộ com lê...

 Trải qua bao thăng trầm biến cố lịch sử, ngôi nhà đồng chí Lê Minh - Trụ sở cơ quan Tỉnh ủy lâm thời Thừa Thiên Huế giai đoạn 1942 - 1945 và những hiện vật còn lưu giữ ở di tích là những minh chứng hùng hồn cho quá trình hoạt động của cơ quan Tỉnh ủy. Chính từ căn nhà này những chỉ thị, chủ trương của Trung ương Đảng nói chung và Tỉnh ủy nói riêng đã góp phần kịp thời chỉ đạo cho phong trào cách mạng ở Thừa Thiên Huế. Hoạt động của cơ quan Tỉnh ủy trong thời gian ở đây đã làm tiền đề để tổ chức Hội nghị cán bộ toàn tỉnh ở đầm Cầu Hai, quyết định thành lập Việt Minh Nguyễn Tri Phương, quyết định khởi nghĩa giành chính quyền Cách mạng tháng Tám năm 1945 và trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.

[1] ) Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Phú Lộc, Lịch sử Đảng bộ huyện Phú Lộc (1930 - 1975), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998. Trang 68.

[2] Ông sinh ra và lớn lên ở quê hương xã Vinh Giang, Phú Lộc, Thừa thiên Huế (nay thuộc xã Vinh Lộc, thành phố Huế); tham gia cách mạng năm 1936, vào Đảng năm 1938. Từ những năm 1940, là một trong những yếu nhân tham gia Hội nghị đầm Cầu Hai lịch sử quyết định việc Tổng khởi nghĩa  trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Thừa Thiên Huế

[3] Theo lời kể của đồng chí Lê Cương - em trai của đồng chí Lê Minh

Đức Lộc - Mai An

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/ky-uc-lich-su-156764.html