Chăm chút từng nét vẽ

Dịp công trình trùng tu điện Thái Hòa bước vào giai đoạn gấp rút để kịp bàn giao đúng tiến độ, nhóm thợ của Công ty CP Tu bổ Di tích Huế phải tăng ca liên tục. Trong không gian thoảng mùi sơn, Phan Minh Vũ, một nhân viên trẻ, vẫn kiên nhẫn soi từng chi tiết trên bức hoành “Thái Hòa Điện”.

Anh cẩn thận dặm lại những chỗ chưa hoàn hảo trước khi tác phẩm được treo trả về vị trí cũ. Chỉ khi từng mảng vàng ánh lên đều đặn dưới ánh sáng, đạt chuẩn, Vũ mới cho phép mình thở phào. “Khoảnh khắc bức hoành trở lại chỗ cũ, ai trong chúng tôi cũng xúc động. Đó là niềm tự hào vì công sức của cả tập thể đã góp phần khôi phục vẻ uy nghiêm cho biểu tượng cung đình”, Vũ kể.

Dịp ấy, anh cùng 78 nghệ nhân và thợ lành nghề khác được Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tuyên dương. Với Vũ, tấm giấy khen đầu tiên trong sự nghiệp 10 năm là sự ghi nhận xứng đáng cho những tháng ngày “ăn ngủ” cùng công trình, cả những đêm muộn vẫn cặm cụi để di sản được hồi sinh.

Trong tổ sơn thếp hơn 40 người, Vũ là người trẻ nhất. Bên cạnh anh là đồng nghiệp nhiều kinh nghiệm - Đặng Tấn, người đã gắn bó hơn 20 năm với nghề. Công việc quen thuộc của Tấn là tách từng lá vàng 24k mỏng tang để dán lên cấu kiện gỗ. Mỗi động tác đều cần độ chính xác, bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ, cả mảng thếp có thể hỏng. “Đây là vàng thật, nên phải tiết kiệm từng ly và giữ cho công trình toát lên vẻ uy nghiêm vốn có”, anh chia sẻ.

Theo Tấn, nghề sơn son, thếp vàng tưởng chừng đơn giản, nhưng thực chất là một chuỗi quy trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ năng cao. Người thợ phải hiểu rõ từng công đoạn, từ chọn nguyên liệu, xử lý bề mặt, sơn lót đến thếp vàng và hoàn thiện. Mỗi di tích, mỗi cấu kiện lại có yêu cầu riêng. Bởi vậy, ngoài tay nghề khéo, người thợ còn cần sự tận tâm với di sản để giữ nguyên hồn cốt kiến trúc.

“Công việc này không thể học trong ngày một ngày hai, mà là cả hành trình trau dồi liên tục. Người thợ phải vừa có tay nghề, vừa có tâm và tầm. Bởi những mảng sơn son, thếp vàng không chỉ làm đẹp mà còn giữ vai trò quan trọng trong tổng thể kiến trúc cung đình”, Vũ bày tỏ.

Từ ánh vàng lấp lánh của từng lá quỳ mỏng tang, người ta không chỉ thấy sự tài hoa của bàn tay nghệ nhân, mà còn cảm nhận được niềm tự hào âm thầm của những con người đã dành cả đời để bảo tồn ánh vàng xưa cho Huế.

Nếu như các nghệ nhân phục dựng di tích gìn giữ di sản bằng bàn tay thủ công, thì những nghệ sĩ lại giữ hồn dân tộc qua sân khấu và nghệ thuật biểu diễn. Tại Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế, mỗi ngày, NSƯT La Thanh Hùng vẫn đều đặn hướng dẫn lớp trẻ từng nhịp trống, từng điệu múa, từng nét kẻ mặt nạ tuồng. “Mỗi nét vẽ trên mặt nạ, mỗi đường kẻ trên khuôn mặt nghệ sĩ không chỉ mang tính mỹ thuật, mà còn là sự tiếp nối một câu chuyện hàng trăm năm”, ông nói. Với NSƯT La Thanh Hùng, sân khấu tuồng không chỉ là nơi biểu diễn, mà còn là hành trình trao truyền ký ức, để nghệ thuật cung đình tiếp tục tồn tại trong đời sống hôm nay.

Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế Hoàng Việt Trung cho rằng: “Bảo tồn di sản không phải là công việc đơn thuần phục hồi một công trình, mà là hành trình tôn vinh lịch sử, truyền cảm hứng văn hóa cho thế hệ mai sau. Người thợ, nghệ nhân, cán bộ bảo tồn hay nghệ sĩ chính là những mắt xích nối quá khứ với hiện tại, giúp di sản bước tiếp vào tương lai”.

32 năm kể từ khi Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, hàng trăm hạng mục đã được phục hồi: từ Ngọ Môn, Hiển Lâm Các đến Thế Miếu, điện Kiến Trung, điện Thái Hòa… Mỗi thành quả ấy đều chứa đựng tri thức, mồ hôi và tâm huyết của những con người bền bỉ giữ nghề.

Bài, ảnh: Liên Minh

Nguồn: https://huengaynay.vn/van-hoa-nghe-thuat/giu-hon-dan-toc-giua-long-di-san-157129.html