Góp sức gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc

Trong dòng chảy lịch sử và văn hóa Việt Nam, vùng đất và con người Thái Nguyên luôn đóng góp một phần quan trọng vào nền tảng văn hóa dân tộc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tỉnh đặc biệt coi trọng việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị bản sắc văn hóa đặc trưng của vùng Việt Bắc, góp phần khẳng định sức sống bền bỉ của tinh hoa văn hóa Việt Nam. Văn hóa Thái Nguyên hòa nhập với các nền văn hóa thế giới, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng, không hòa tan trong xu hướng toàn cầu...

Hội xuân xứ Trà - nét đẹp văn hóa dịp đầu xuân được gìn giữ ở vùng chè Tân Cương.

Điều dễ nhận diện văn hóa Thái Nguyên chính là sự kết tinh hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa bề dày lịch sử và những giá trị văn hóa dân gian. Thái Nguyên vừa là vùng lõi của trung tâm vùng Việt Bắc, đồng thời là cửa ngõ nối các tỉnh Việt Bắc với Thủ đô Hà Nội. Yếu tố địa lý cùng địa giới hành chính đã tạo nên vùng đất giàu bản sắc, với các phong tục, tập quán, lễ hội, ẩm thực và nghệ thuật dân gian độc đáo, trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng của Thái Nguyên.

Trong thời kỳ hội nhập, khó tránh khỏi việc nhiều trào lưu văn hóa khác nhau xâm nhập vào đời sống tinh thần của nhân dân. Đặc biệt, trong thời đại số hóa, tiện ích của công nghệ thông tin vô tình trở thành cầu nối cho một số yếu tố văn hóa nước ngoài du nhập, đồng thời ẩn chứa những luồng văn hóa độc hại. Nếu không được ngăn chặn kịp thời, những yếu tố này có thể “mưng thành ung nhọt”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Để tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại đồng thời ngăn chặn kịp thời các luồng văn hóa độc hại, không để những yếu tố tiêu cực xâm nhập vào đời sống tinh thần của nhân dân, tỉnh Thái Nguyên luôn chú trọng công tác tư tưởng và văn hóa.

Thông qua các hoạt động lễ hội, nhiều nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc Thái Nguyên được phục dựng, gìn giữ và trở thành những sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Các cấp, ngành liên quan tích cực tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền đến người dân về chủ trương đổi mới của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đồng thời, giáo dục lối sống văn minh, phát huy các chuẩn mực đạo đức truyền thống. Mục tiêu hướng tới là xây dựng con người Thái Nguyên phát triển toàn diện về tri thức, nhân cách, văn hóa và lòng nhân ái.

Đội ngũ cán bộ, viên chức, công chức và người lao động trong ngành văn hóa là những người trực tiếp vào cuộc. Dù mới hợp nhất hai tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn và đi vào hoạt động gần 2 tháng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, như ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhằm định hướng tư tưởng, lối sống và nhân cách con người trong thời đại mới.

Những nỗ lực này vừa nâng cao nhận thức của người dân, vừa là giải pháp quan trọng để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần xây dựng một xã hội phát triển bền vững, gắn kết trên nền tảng bản sắc văn hóa dân tộc.

Hiện nay, toàn tỉnh có 77 xã, 15 phường với gần 1,8 triệu dân. Trên địa bàn tỉnh có khoảng 50 dân tộc khác nhau cùng sinh sống, trong đó 8 dân tộc chiếm số đông, gồm: Kinh, Tày, Nùng, Sán Dìu, Mông, Dao, Sán Chay và Hoa. Hầu hết các dân tộc đã trải qua một hành trình dài đầy gian khó và định cư lâu đời tại vùng đất Thái Nguyên.

HTX Thiên An, ở xã Phủ Thông, phối hợp tổ chức lớp học thêu thổ cẩm. Ảnh tư liệu

Dù trải qua nhiều thăng trầm trong lịch sử di cư, những phong tục, tập quán độc đáo mang đậm nét đặc trưng riêng của từng dân tộc vẫn được gìn giữ và phát huy, không bao giờ bị lãng quên.

Cứ lớp sau theo gương lớp trước, như những lớp phù sa bồi đắp cho “cánh đồng” văn hóa, từ lời mẹ ru con ngọt ngào thuở ấu thơ, đến câu chuyện người già kể bên bếp lửa nhà sàn trong những đêm dài, hay những giờ phút thảnh thơi sau ngày đi nương rẫy.

Tất cả kết nối thành mạch nguồn bền bỉ, nuôi dưỡng tâm hồn và gìn giữ bản sắc của cộng đồng. Mỗi dân tộc mang một nét đẹp văn hóa đặc trưng riêng, tạo nên sự đa dạng và phong phú, đồng thời giữ trọn tinh thần chung của núi rừng Việt Bắc.

Một điểm độc đáo là trên địa bàn của tỉnh dường như không có một xóm, bản nào chỉ duy nhất một dân tộc sinh sống. Trong môi trường sống đan cài giữa các dân tộc, nhưng mỗi dân tộc đều coi trọng, gìn giữ, trao truyền những nét đẹp đậm đà bản sắc văn hóa của dân tộc mình cho thế hệ sau.

Điển hình là sắc màu trên nền thổ cẩm của từng dân tộc; giai điệu ca, vũ; lễ hội truyền thống; nổi bật là tiếng nói, chữ viết luôn được coi là minh chứng khẳng định sự tồn tại, phát triển của đồng bào các dân tộc.

Nghi lễ cấp sắc là nét đẹp văn hóa của đồng bào các dân tộc được gìn giữ, phát huy giá trị.

Nhằm gìn giữ và lan tỏa các giá trị văn hóa tích cực trong cộng đồng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục tăng cường phối hợp với chính quyền các cấp, ban hành các văn bản hướng dẫn và vận động nhân dân tham gia các phong trào thi đua yêu nước tại địa phương, như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Xây dựng gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa” và “Xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Những hoạt động này không chỉ định hướng lối sống lành mạnh mà còn khơi dậy tinh thần tự giác, ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của mỗi người dân.

Nhìn lại chặng đường 5 năm qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch của hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn đã nỗ lực trong công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc. Cụ thể, các hoạt động khuyến khích cộng đồng dân tộc thiểu số giữ gìn truyền thống văn hóa đặc trưng được triển khai rộng rãi; các hội diễn văn hóa, nghệ thuật quần chúng được tổ chức, tạo cơ hội cho các nghệ nhân dân gian trình diễn những nét đẹp văn hóa riêng của dân tộc mình.

Hai tỉnh cũng đã xây dựng khoảng 100 điểm mô hình văn hóa, văn nghệ, nhà văn hóa, trở thành các điển hình trong hoạt động văn hóa nghệ thuật trên địa bàn.

Từ việc coi trọng công tác tư tưởng, văn hóa, Thái Nguyên đã tạo dựng được môi trường xã hội ổn định. Đồng bào vùng cao, vùng sâu, vùng xa, các dân tộc thiểu số có ý thức hơn trong việc gìn giữ, bảo vệ bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Đặc biệt, thông qua các hình thức tuyên truyền của đội ngũ những người làm công tác văn hóa, đồng bào các dân tộc được bổ sung kiến thức để nhận diện các trào lưu văn hóa thiếu lành mạnh, từ đó có đủ sức đề kháng, miễn dịch trước các luồng văn hóa độc hại để gìn giữ bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202508/gop-suc-gin-giu-ban-sac-van-hoa-dan-toc-2ba3a42/