Đồng bào dân tộc thiểu số làm giàu dưới tán chè

Những năm gần đây, tại nhiều xã vùng cao, biên giới có diện tích trồng chè lớn, đặc biệt ở các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc, mô hình nuôi gà dưới tán chè đang trở thành hướng đi hiệu quả, giúp bà con dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống.

Những năm gần đây, tại nhiều xã vùng cao, biên giới có diện tích trồng chè lớn, đặc biệt ở các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc, mô hình nuôi gà dưới tán chè đang trở thành hướng đi hiệu quả, giúp bà con dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Tận dụng bóng mát và thảm thực bì dưới những đồi chè, đàn gà được chăn thả tự nhiên, phát triển khỏe mạnh, giảm đáng kể chi phí thức ăn, đồng thời cho ra sản phẩm thịt thơm ngon, được thị trường ưa chuộng.

Cây chè trở thành cây phát triển kinh tế của nông dân các tỉnh miền núi phía Bắc.

Tận dụng lợi thế từ những đồi chè xanh

Trên những triền đồi thoai thoải ở các xã vùng cao, biên giới của tỉnh Lào Cai như Mường Khương, Pha Long... những luống chè xanh bạt ngàn trải dài như tấm thảm mướt mát.

Giữa khoảng không yên ả ấy, thi thoảng vang lên tiếng gà gọi bầy, tiếng cánh vỗ rộn ràng. Đó là đàn gà thả dưới tán chè của gia đình anh Tráng Seo Pao, người dân tộc Mông, trú tại thôn Dìn Chin, xã Pha Long.

Trước đây, đồi chè của gia đình anh Pao chỉ mang lại nguồn thu duy nhất từ bán chè tươi. Mùa vụ được giá thì thu nhập khá, nhưng khi thị trường xuống thấp, tiền bán chè không đủ bù công chăm sóc.

“Nhìn những khoảng trống dưới tán chè, tôi nghĩ có thể tận dụng để chăn thả gà. Gà vừa có bóng mát tránh nắng, vừa được ăn côn trùng và cỏ non, lại không mất công làm chuồng trại lớn” - anh Pao chia sẻ.

Từ vài chục con gà thí điểm, nay gia đình anh đã nuôi thường xuyên 300-400 con mỗi lứa. Nhờ thả tự nhiên, gà ít bệnh, chất lượng thịt thơm, săn chắc. Mỗi năm, trừ chi phí, gia đình anh lãi thêm hơn 70 triệu đồng từ bán gà, đây là một khoản thu nhập không nhỏ so với trước đây chỉ trông vào cây chè.

Tương tự như gia đình anh Pao, dưới tán lá của hơn 4.000 cây trà hoa vàng, chàng thanh niên Đàm Văn Triệu, dân tộc Sán Chỉ, trú tại thôn Khe Lọng Ngoài, xã Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh đã quyết định phát triển thêm chăn nuôi thả đàn gà tự nhiên trên đồi. Mỗi năm, gia đình anh duy trì chăn nuôi 3 lứa với hơn 1.000 con gà, đem lại thu nhập 100-200 triệu đồng/năm.

Anh Đàm Văn Triệu chia sẻ, qua tìm hiểu trên sách, báo, anh thấy trên những vùng đồi núi, người ta mở trang trại để tận dụng nguồn thức ăn sẵn có với lại ít dịch bệnh, phù hợp với điều kiện khí hậu ở huyện Ba Chẽ nên anh đã đi học hỏi thêm kỹ thuật để phát triển trang trại. Được gia đình ủng hộ, đầu năm 2019, anh đã mạnh dạn xây chuồng trại và nhập gà giống về nuôi. Nhận thấy hơn 2ha trà hoa vàng của gia đình chính là điều kiện thuận lợi, cùng với nguồn thức ăn dồi dào, anh đã bắt tay ngay vào làm kinh tế với đàn gà giống theo mô hình thả gà dưới tán chè.

“Gà nuôi dưới tán chè gần như không dùng kháng sinh, thức ăn công nghiệp ít, chủ yếu ăn thóc, bắp và thức ăn tự nhiên. Nhờ đó, sản phẩm được xem là “gà sinh thái”, có thể dán nhãn hữu cơ nếu quy trình đạt chuẩn. Tại các phiên chợ vùng cao, gà thả dưới tán chè thường có giá cao hơn gà nuôi công nghiệp từ 20-30%. Thậm chí, một số hộ còn bán được giá gấp rưỡi, khi khách hàng đặt mua tận nhà. Chúng tôi đang hướng tới xây dựng thương hiệu “Gà dưới tán chè” để bán vào siêu thị và các nhà hàng đặc sản. Nếu làm tốt khâu truy xuất nguồn gốc, đây sẽ là sản phẩm nông nghiệp chủ lực thứ 2 của địa phương, sau thương hiệu cây chè hoa vàng”. Anh Đàm Văn Triệu vui vẻ cho biết thêm về những ý tưởng trong tương lai của mình. Mô hình nuôi gà dưới tán chè không chỉ là câu chuyện sản xuất, mà còn là minh chứng cho sự sáng tạo và nỗ lực vươn lên của người dân vùng cao: biết tận dụng lợi thế thiên nhiên để làm giàu ngay trên chính quê hương mình.

Nâng cao sinh kế

Từ những triền đồi xanh bạt ngàn, cây chè không chỉ mang lại búp thơm cho ấm trà buổi sớm, mà còn trở thành “mái nhà” che chở cho những đàn gà khỏe mạnh. Ở nhiều vùng cao, đặc biệt nơi bà con dân tộc thiểu số sinh sống, mô hình nuôi gà dưới tán chè đang mở ra hướng đi mới: vừa tận dụng lợi thế tự nhiên, vừa tăng thu nhập, giúp đời sống người dân ngày càng khấm khá.

Gà thả dưới tán chè - hướng đi mới cho nhiều hộ nông dân vùng cao.

Không chỉ dừng lại ở việc bán gà thịt, mô hình nuôi gà dưới tán chè đang mở ra hướng sản xuất đa giá trị cho người dân. Ở nhiều xã vùng cao, người dân đã biết tận dụng phân gà làm phân bón hữu cơ cho chè, giúp cây sinh trưởng tốt, giảm chi phí mua phân hóa học và nâng cao chất lượng búp chè. Nhờ đó, cùng một diện tích đất, bà con thu được “hai nguồn lợi”: từ gà và từ chè.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La, các hộ áp dụng mô hình này có thu nhập bình quân cao hơn 30-50% so với hộ chỉ trồng chè, hoặc chỉ nuôi gà. Số hộ nghèo và cận nghèo giảm rõ rệt sau 2-3 vụ sản xuất. Một số hộ trước đây phải đi làm thuê xa, nay đã có thể sống ổn định ở quê, dành thời gian chăm sóc gia đình và tham gia các hoạt động cộng đồng.

Điểm đáng mừng là mô hình này không đòi hỏi vốn đầu tư quá lớn. Người dân tận dụng diện tích chè sẵn có, chỉ cần xây dựng khu chuồng ngủ đơn giản và rào chắn xung quanh để bảo vệ đàn gà. Với chu kỳ nuôi từ 4-5 tháng, vốn quay vòng nhanh, lợi nhuận cao, giúp bà con có thêm nguồn tích lũy. Bên cạnh lợi ích kinh tế, mô hình còn góp phần giữ chân lao động trẻ ở lại quê hương. Khi thanh niên có việc làm ổn định tại chỗ, họ gắn bó hơn với bản làng, giảm tình trạng di cư tự do. Đây cũng là yếu tố quan trọng để củng cố an ninh, trật tự ở địa bàn biên giới.

Ở nhiều xã vùng cao biên giới có diện tích chè lớn, mô hình này không chỉ giúp người dân đa dạng hóa nguồn thu, mà còn góp phần giữ rừng chè xanh, tránh tình trạng bỏ hoang, hoặc chặt bỏ chè khi giá xuống thấp. Chính quyền các địa phương cũng xác định đây là mô hình gắn kết phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường và an ninh biên giới. Khi bà con có sinh kế ổn định, đời sống khá giả hơn, tinh thần bảo vệ quê hương, biên giới càng được nâng cao.

Điều thú vị là nhiều hộ đã tận dụng mô hình này để phục vụ khách du lịch. Du khách đến tham quan đồi chè không chỉ được thưởng ngoạn cảnh đẹp, mà còn được trải nghiệm bắt gà, chế biến món ăn ngay tại chỗ. Một số điểm du lịch cộng đồng ở Thái Nguyên, Sơn La, Lào Cai đã đưa dịch vụ “ẩm thực gà đồi dưới tán chè” vào thực đơn, thu hút đông đảo khách. Mô hình này vừa nâng cao giá trị sản phẩm, vừa quảng bá văn hóa-ẩm thực bản địa.

Nhận thấy hiệu quả rõ rệt, nhiều địa phương đã khuyến khích bà con nhân rộng mô hình. Ở các tỉnh miền núi, biên giới phía Bắc nơi có đông bà con dân tộc thiểu số sinh sống như: Lào Cai, Sơn La, Lai Châu, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh..., chỉ sau 3 năm triển khai, đã có hơn 750 hộ đồng bào Mông, Dao, Tày, Nùng tham gia nuôi gà dưới tán chè với tổng đàn gần 600.000 con. Chính quyền địa phương phối hợp với các đồn Biên phòng và cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn kỹ thuật: từ cách chọn giống, tiêm phòng dịch bệnh đến cách thiết kế khu chăn thả khoa học. Các chiến sĩ quân hàm xanh ở các đồn Biên phòng không chỉ giúp bà con bảo vệ rừng chè, giữ gìn môi trường sinh thái, mà còn đồng hành trong việc tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm. Ngoài ra, nhiều hộ còn được hỗ trợ vốn vay ưu đãi, giúp mở rộng quy mô sản xuất.

Mô hình nuôi gà dưới tán chè đã chứng minh rằng, khi biết tận dụng lợi thế tự nhiên và sáng tạo trong sản xuất, bà con vùng cao hoàn toàn có thể vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương. Và những quả đồi xanh hôm nay không chỉ là biểu tượng của no đủ, mà còn là lời khẳng định về ý chí và trí tuệ của người dân miền núi trong hành trình xây dựng cuộc sống ấm no, bền vững.

Nguồn: https://baolaocai.vn/dong-bao-dan-toc-thieu-so-lam-giau-duoi-tan-che-post880137.html