LTS: Sau sáp nhập, TPHCM là siêu đô thị, lớn nhất cả nước về kinh tế, dân số và sánh vai cùng các đô thị hàng đầu khu vực. Chỉ trừ Bình Dương trước đây, thì 2 địa phương còn lại (TPHCM, Bà Rịa - Vũng Tàu) lâu nay xử lý rác chủ yếu là chôn lấp. Trong bối cảnh mới, TPHCM dứt khoát phải có giải pháp căn cơ và thần tốc để đầu tư nhà máy xử lý rác hiện đại, đáp ứng nhu cầu phát triển, xứng với tầm vóc
Gom về bãi tập trung
Từ năm 2013, câu chuyện phân loại rác tại nguồn (PLRTN) ở hẻm 25 Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Sài Gòn) đã trở thành một trong những hình mẫu của TPHCM. Nơi này được thành phố chọn (với hỗ trợ của Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản - JICA), làm thí điểm thực hiện PLRTN.
Bà Bùi Diệu Tâm (ở số 25/53 Nguyễn Bỉnh Khiêm), Trưởng ban Công tác Mặt trận khu phố 1, phường Sài Gòn, nhớ lại, người dân rất hào hứng vì thấy nhiều lợi ích, lại còn được các chuyên gia Nhật Bản đến tận nơi hướng dẫn thực hiện. “Ấy vậy nhưng một thời gian sau đó, việc PLRTN bị mất hứng, đâu lại vào đấy. Nguyên nhân là người dân cảm thấy công sức đổ sông đổ biển khi phân loại rác xong thì nhân viên đơn vị gom rác đổ chung vào một thùng. Sau đó rác chuyển đến điểm hẹn, lại tiếp tục bị ép chung vào một xe, ép xong thì mang ra các khu xử lý rác… chôn lấp”, bà Tâm giãi bày.
Để rõ hơn câu chuyện phân vân của bà Bùi Diệu Tâm, phóng viên theo dõi quy trình lấy rác từ nhà dân đến nơi xử lý rác cuối cùng (thuộc phường Cầu Ông Lãnh, TPHCM). Khoảng 10 giờ ngày 24-7, một nam công nhân đẩy chiếc xe gom rác, bên hông xe có gắn một bao to đựng ve chai, đi dọc về điểm hẹn rác ở lòng lề đường trước địa chỉ 194 đường Trần Hưng Đạo. Mỗi lần tiếp cận bịch rác, thùng rác trước nhà người dân, anh công nhân bới tìm, nếu có vật dụng hữu ích thì cho vào bao, phần còn lại vứt vào thùng xe.
Sau khoảng 15 phút, xe gom rác đã đầy, được đưa về chỗ tập kết, nơi có xe ép rác đang chờ. Chừng vài phút sau có thêm 5 xe gom rác nữa được công nhân gom ở các tuyến đường Trần Đình Xu, Ký Con… kéo tới. Sau khi xe gom rác tập kết hết về điểm hẹn, chiếc xe ép rác biển số 51C- 733.04 bắt đầu vận hành. Xe ép rác tiếp tục chạy vào đường Trần Đình Xu rồi rẽ vào đường Nguyễn Trãi, đến ngã ba Nguyễn Trãi - Lương Hữu Khánh thì dừng lại để ép 20 thùng rác đã tập kết sẵn. Hành trình này của xe ép rác tái diễn tại các điểm tập kết rác nằm trên các đường Hàm Nghi, Chu Mạnh Trinh. Khoảng 11 giờ 20, sau khi đã ép hơn 30 thùng rác, xe chạy thẳng đến Khu xử lý rác Đa Phước. Lúc xe chở rác này chạy vào cổng Khu xử lý rác Đa Phước, kim đồng hồ điểm đúng 12 giờ 10 phút.
Với lộ trình như vậy, không khó hình dung những năm qua, khi câu chuyện PLRTN ở một số địa điểm dang dở thì rác thải chất đống ngày một đầy thêm, trở thành núi rác khổng lồ. Chỉ tính riêng tại Khu xử lý rác Đa Phước, từ khi ra đời năm 2007 đến nay, đã trở thành bãi rác tập trung chôn lấp lớn nhất của TPHCM với khoảng 5.000 tấn/ngày. Phần rác thải còn lại được đem chôn lấp tại Khu xử lý chất thải rắn Tây Bắc, Củ Chi.
Chôn lấp là chính
Là thành phố biển du lịch số một phía Nam, việc xử lý rác tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, vừa khác vừa giống quy trình nêu trên: PLRTN áp dụng ở nhiều nơi nhưng chặng cuối vẫn là chôn lấp, hoặc chất đống bên bờ biển. Nhiều năm trước, gia đình chị Trần Kim Lệ Thi (khu phố 5, đường Nguyễn Huệ, đặc khu Côn Đảo) tự phân loại rác có khả năng tái chế như lon bia, nhựa, bìa các-tông… để bán ve chai.
Đến năm 2021, khi có chủ trương triển khai PLRTN, gia đình chị thực hiện bài bản hơn. Rác được chia thành 4 loại: Loại tái chế bỏ vào thùng màu cam; rau thừa, canh cặn, cơm thiu… cho vào thùng rác hữu cơ màu xanh; loại rác còn lại đưa ra ngoài để nhân viên gom rác mỗi tối; riêng loại nguy hại như pin cũ, bóng đèn hư hỏng, gom lại một thùng riêng có nắp đậy để mỗi tháng gom một lần. Chị Lệ Thi nhận xét: Sau khi phân loại, lượng rác không thể tái chế đã giảm đáng kể; rác hữu cơ trở nên hữu dụng.
Nói rõ về cách làm này, bà Lê Mộng Thúy, Trưởng Ban Quản lý Công trình công cộng đặc khu Côn Đảo, chia sẻ, ban đã bổ sung 42 bộ thùng rác 3 màu đặt tại khu dân cư và sắp xếp lịch thu gom. Với chất thải nguy hại, thu gom theo khung 12 giờ - 16 giờ 30 ngày 1 hàng tháng. Với chất thải rắn cồng kềnh (như giường, tủ, tivi, gốc cây…) được thu gom từ 7 giờ 30 đến 11 giờ 30, cũng vào ngày 1 hàng tháng. Rác tái chế được thu gom vào chiều chủ nhật hàng tuần. Chất thải hữu cơ vận chuyển về khu vườn ươm thuộc ban quản lý, phân loại thêm lần nữa rồi ủ thành phân hữu cơ. Lượng rác còn lại chiếm khối lượng lớn, được thu gom hàng ngày, từ 19 giờ 30 đến 4 giờ sáng hôm sau tại 9 khu dân cư.
Sau khi công tác PLRTN thành thục, vào tháng 5-2023, Ban Quản lý Công trình công cộng đặc khu Côn Đảo cùng nhóm chuyên gia tổ chức thực hiện mô hình ủ rác thành phân hữu cơ. Ban lựa chọn 42 hộ dân và 4 nhà hàng tại tổ 1, khu dân cư số 5 làm thí điểm; tổ chức 2 khóa tập huấn ủ phân compost từ rác hữu cơ nhà bếp. Sau khi thử nghiệm thành công, ban triển khai rộng rãi về quy trình từ phân loại rác hữu cơ đến thu gom và ủ thành phân.
Hiện nay, trung bình mỗi ngày, ban thu gom được khoảng 300kg rác hữu cơ từ các hộ dân để ủ làm phân bón cây trồng. Khu vườn ươm Q15 có hẳn một vườn rau xanh, từ bầu, dưa leo, cà, rau muống, rau cải, đến rau thơm các loại, một phần phục vụ nội bộ, một phần bán cho người dân trên đảo. Vậy, lượng rác còn lại sẽ xử lý như thế nào? Câu trả lời là đưa về chất đống trên Bãi Nhát! Tính đến thời điểm này, lượng rác lộ thiên đã lên đến 100.000 tấn, chỉ cách bờ biển một con đường rộng khoảng 20m, khi gặp mưa to, nước rỉ rác có thể chảy ra biển!
Là địa phương đi đầu trong việc thực hiện PLRTN, xã Long Sơn (TPHCM) cũng là “điểm chuẩn” trong chuỗi liên kết của hoạt động PLRTN giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và các cơ sở thu gom phế liệu. Khởi đầu từ tháng 8-2023, Công ty TNHH Đại chúng Hóa dầu SCG (SCGC) và Công ty TNHH Hóa dầu Long Sơn (LSP) đã tập huấn, hỗ trợ năng lực nghề nghiệp cho các chủ vựa phế liệu và người thu gom rác tái chế trên địa bàn. Đến nay, hàng chục cơ sở thu mua ve chai tham gia vào dự án phân loại rác, tiếp nhận và thu mua rác sau khi phân loại của người dân.
Theo báo cáo của UBND xã Long Sơn, tính đến cuối tháng 7-2025, xã có 43% số gia đình, các tổ chức thực hiện PLRTN; khoảng 20% rác thải thực phẩm phát sinh được tận dụng để ủ phân hữu cơ. Một mô hình khác cũng khá hay đó là chương trình “Phân loại rác thải tái chế tại hộ gia đình” của Hội Phụ nữ phường Tam Thắng. Trung bình mỗi tháng, các khu dân cư trên địa bàn phường 7 (trước đây) thu gom hơn 3.000kg rác có khả năng tái chế, số tiền thu được sau khi bán đi mỗi tháng khoảng 1,8 triệu đồng. Từ nguồn quỹ bán ve chai 5 năm qua, có hơn 300 thẻ bảo hiểm y tế được trao tặng hội viên có hoàn cảnh khó khăn, với tổng số tiền gần 200 triệu đồng.
Tính đến nay, trên địa bàn các phường, xã thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, việc triển khai PLRTN rộng rãi với tỷ lệ thực hiện khác nhau. Tuy nhiên, khác với đặc khu Côn Đảo, phần rác còn lại sau cùng được đưa về Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên, xã Châu Pha. Tại đây, Công ty TNHH Kbec Vina tiếp nhận và chôn lấp tại các bãi đã được quy hoạch!
Nguồn: https://www.sggp.org.vn/xu-ly-rac-cho-sieu-do-thi-tphcm-bai-1-phan-loai-dau-nguon-chon-lap-cuoi-nguon-post806038.html
Bình luận (0)