“Từ Việt Bắc về Hà Nội” - Bản trường ca sân khấu về Bác Hồ giản dị mà vĩ đại

Giữa dòng chảy của sân khấu cách mạng Việt Nam, vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội" xuất hiện như một dấu mốc đặc biệt - vừa hùng tráng, vừa sâu lắng. Ra mắt đúng dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, tác phẩm là món quà tri ân, đồng thời là cuộc đối thoại nghệ thuật giữa quá khứ và hiện tại, giữa sử thi và trữ tình, giữa nhân vật huyền thoại và con người đời thường.

Trang sử thi và ngôn ngữ sân khấu

Vở cải lương được chuyển thể từ phần 3 bộ tiểu thuyết lịch sử “Nước non vạn dặm” của Phó Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương Nguyễn Thế Kỷ - công trình văn học đồ sộ khắc họa chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nhiều giai đoạn.

Nếu ở phần 1 - "Nợ nước non", khán giả gặp anh thanh niên Nguyễn Tất Thành khát khao tìm đường cứu nước, thì đến phần 3 "Từ Việt Bắc về Hà Nội", Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã là người chiến sĩ cách mạng dạn dày sương gió, bản lĩnh, trí tuệ, sau 30 năm bôn ba khắp năm châu.

Một phân cảnh trong vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội" . Ảnh: Tác giả cung cấp

Bối cảnh tác phẩm trải dài từ mùa Xuân 1941 - khi Bác trở về Pác Bó đến thắng lợi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và buổi chiều Thu lịch sử (2/9/1945) tại Quảng trường Ba Đình. Đó là hành trình vượt muôn gian khổ, gây dựng lực lượng, giác ngộ quần chúng, lãnh đạo Tổng khởi nghĩa và đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Trong dòng chảy sân khấu cách mạng, đã có nhiều tác phẩm khắc họa hình tượng Bác Hồ với tinh thần sử thi. Tuy nhiên, đạo diễn NSND Triệu Trung Kiên và tác giả Nguyễn Thế Kỷ chọn một lối tiếp cận mới: Đưa vào chất thơ, chất trữ tình và những lát cắt đời thường của Người.

NSND Triệu Trung Kiên cho biết, chỉ trong hơn 1 tháng gấp rút chuẩn bị, cả ê-kíp đã dồn toàn lực để kịp ra mắt đúng dịp kỷ niệm trọng đại. Ảnh: Tác giả cung cấp

Trong vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội", khán giả bắt gặp Bác không chỉ trong vai trò vị lãnh tụ kiệt xuất, mà còn là một con người với ký ức tuổi thơ, nỗi nhớ gia đình, những khoảnh khắc ngồi bên đồng chí trò chuyện, cất tiếng hát, mỉm cười. Chính những chi tiết này tạo nên chiều sâu nhân văn, để hình tượng Bác Hồ trở nên gần gũi, sống động mà vẫn toát lên tầm vóc vĩ đại.

Kịch bản chuyển thể của Hoàng Song Việt mềm mại, giữ nguyên sức nặng lịch sử. Phần âm nhạc do NSND Trọng Đài sáng tác, kết hợp với mỹ thuật của NSND Doãn Bằng và họa sĩ Hoàng Duy Đông, đã khoác lên vở diễn chiếc áo vừa trang nghiêm vừa giàu cảm xúc.

Phân cảnh đầy cảm xúc, lay động trái tim khán giả. Ảnh: Vietnamnet.vn

Nhiều bài hát chủ đề do chính PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ viết lời thơ được phổ nhạc, trở thành sợi chỉ đỏ dẫn dắt mạch cảm xúc từ đầu đến cuối. Không chỉ lời ca, các yếu tố hình thể, múa, hội họa, hiệu ứng hình ảnh và âm thanh được hòa quyện tinh tế, tạo nên một bức tranh sân khấu đa sắc.

Một điểm độc đáo là hình ảnh “giàn giáo tre, nứa” xuyên suốt sân khấu - biểu tượng cho công cuộc dựng xây đất nước. Các cảnh trí luân chuyển từ Trung Quốc, Tân Trào đến Pác Bó… mạch lạc, liền mạch như chính bước chân không ngừng nghỉ của Bác và các đồng chí.

Xuyên suốt vở diễn, khán giả ấn tượng mạnh với cảnh Bác Hồ viết chữ lên đá để in thành báo - một chi tiết lịch sử được nâng tầm thành biểu tượng nghệ thuật thị giác. Hay cảnh Bác cùng các chiến sĩ cất tiếng vọng cổ ngay trên sân khấu, xóa nhòa khoảng cách giữa nhân vật lịch sử và người xem, khiến cảm xúc lan tỏa tự nhiên, hào sảng mà không bi lụy. Đặc biệt, cảnh đọc Tuyên ngôn Độc lập trên nền cờ đỏ sao vàng tung bay đã khiến nhiều khán giả rưng rưng, như được trực tiếp chứng kiến khoảnh khắc thiêng liêng của dân tộc.

Đạo diễn Triệu Trung Kiên tiết lộ, kịch bản lồng ghép nhiều chi tiết lịch sử ít được biết đến, như việc Bác đấu trí với các tổ chức lưu vong, hay khéo léo hợp tác với Mỹ để nhận vũ khí, thuốc men và huấn luyện lực lượng vũ trang đầu tiên. Những tư liệu này giúp vở diễn không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn giàu giá trị sử học.

NSND Doãn Châu - nguyên Giám đốc Nhà hát kịch Việt Nam nhận xét: “Điểm mới của vở diễn là khắc họa lãnh tụ trong những khoảnh khắc đời thường - điều hiếm gặp ở các tác phẩm cùng đề tài. Khán giả được sống trong không khí lịch sử nhưng vẫn cảm nhận sự gần gũi, nhân văn”.

Từ tác phẩm văn học đến sân khấu: Thách thức và sáng tạo

Việc chuyển thể một tiểu thuyết lịch sử sang sân khấu cải lương luôn là thử thách: Vừa phải trung thành với sự thật lịch sử, vừa phải tìm ra ngôn ngữ sân khấu đủ sức níu chân khán giả. Với "Từ Việt Bắc về Hà Nội", ê-kíp đã giải được bài toán này nhờ sự phối hợp ăn ý giữa tác giả, đạo diễn, nhạc sĩ, họa sĩ và diễn viên.

PGS.TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ tại buổi gặp gỡ báo chí. Ảnh: baovanhoa.vn

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ: “Điều tôi mong muốn là khán giả khi rời rạp sẽ không chỉ nhớ các sự kiện lịch sử, mà còn mang theo dư âm về một con người - Bác Hồ - với tất cả sự giản dị, bao dung và tình yêu thương vô hạn dành cho dân tộc”.

"Từ Việt Bắc về Hà Nội" không chỉ đơn thuần là một vở cải lương lịch sử. Nó là minh chứng cho khả năng làm mới sân khấu cách mạng, hòa quyện yếu tố sử thi và trữ tình, lịch sử và nghệ thuật, lý tưởng và cảm xúc. Vở diễn góp phần khẳng định sức sống bền bỉ của cải lương trong đời sống đương đại, khi biết cách chạm vào trái tim khán giả bằng câu chuyện của quá khứ nhưng gửi gắm thông điệp cho hôm nay.

Nhiều phân cảnh trên sân khấu gây ấn tượng, xúc động mạnh với người xem. Ảnh: Vietnamnet.vn

Giữa những thay đổi của xã hội, sân khấu cách mạng vẫn tìm được chỗ đứng khi biết kết hợp trung thực lịch sử với sáng tạo nghệ thuật.

"Từ Việt Bắc về Hà Nội" không chỉ tái hiện hành trình lịch sử từ chiến khu về Thủ đô, mà còn đưa khán giả đến gần hơn với con người Hồ Chí Minh - giản dị mà vĩ đại. Đó chính là thành công lớn nhất của vở diễn, để người xem rời rạp với một niềm tự hào lặng lẽ, với một câu hỏi rằng, chúng ta sẽ tiếp nối lý tưởng và tình yêu thương ấy như thế nào trong hiện tại và tương lai?

ADQuảng cáo

Nguồn: https://baonghean.vn/tu-viet-bac-ve-ha-noi-ban-truong-ca-san-khau-ve-bac-ho-gian-di-ma-vi-dai-10304542.html