Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn

Trong thời đại cơ giới hóa, tự động hóa phát triển mạnh mẽ, ông Huỳnh Văn Thái (tên thường gọi Lý Kai, 74 tuổi, ngụ xã An Ninh, TP.Cần Thơ – trước đây là xã An Hiệp, H.Châu Thành, Sóc Trăng) vẫn mỗi ngày miệt mài làm việc ở lò rèn. Tính đến nay, ông đã có gần 60 năm gắn bó với nghề xưa này.

Giữ nghề không chỉ vì mưu sinh

Ông Kai làm lò rèn từ năm 1968. Thời đó, nghề này thịnh hành, công việc tuy nặng nhọc nhưng đem lại thu nhập ổn định. Ban đầu, ông làm thuê cho các lò rèn lớn, sau đó tích góp dần rồi mở lò riêng tại nhà từ năm 1979.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 2. — Ông Kai thực hiện công đoạn gắn chui dao

"Ngày trước, cả con đường này đỏ lửa. Mỗi nhà một lò rèn, tối ngày tiếng búa chát chúa vang lên như bản hòa âm quen thuộc. Giờ chỉ còn mình gia đình tôi lụi cụi với búa đe", ông Kai vừa nói vừa lau mồ hôi.

Công việc của người thợ rèn không chỉ đơn thuần là đập sắt, mài dao, mà còn đòi hỏi kinh nghiệm, sức khỏe, sự kiên trì và tinh tế. Mỗi nhát búa, mỗi lần tôi luyện đều phải chuẩn xác để tạo ra sản phẩm tốt, bền, sắc bén và an toàn cho người dùng.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 3. — Con ông Kai nung thép đỏ trong lò than

Ông Kai cho biết, thời hoàng kim của nghề rèn đã qua. Giờ đây, dao kéo, cuốc xẻng sản xuất công nghiệp bán tràn lan ngoài thị trường với giá rẻ khiến thợ rèn truyền thống khó cạnh tranh. Tuy nhiên, với ông, nghề rèn không đơn thuần là kế sinh nhai, mà còn là cái nghiệp, niềm tự hào, là hơi thở gắn chặt với cuộc đời mình.

"Nhiều người khuyên tôi nghỉ ngơi, tuổi lớn rồi, làm chi cho cực, nhưng tôi không chịu được cảnh không nghe tiếng búa, không ngửi được mùi sắt cháy. Ở không là thấy nhớ nghề, nhớ lửa", ông Kai cười hiền.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 4. — Ông Kai đập gò định hình trên đe, bàn tay chai sần, đen sạm

Bền bỉ làm nghề, với ông Kai, không phải để làm giàu, mà để giữ lấy chút gì đó còn sót lại của một làng nghề xưa ở Cần Thơ.

Để làm ra một con dao hay cây cuốc hoàn chỉnh, phải qua nhiều công đoạn thủ công tỉ mỉ. Từ việc chọn thép tốt, nung đỏ trong lò than, đập gò định hình trên đe, đến mài lưỡi, tôi thép bằng nước lạnh, và cuối cùng là gắn cán, hoàn thiện sản phẩm. Mỗi nhát búa, mỗi lần tôi luyện đều đòi hỏi kinh nghiệm và sự chính xác cao.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 5. — Ông làm công việc của mình với niềm vui đơn giản, mỗi ngày còn được đứng bên bếp lò, rèn một con dao, một cây kéo là còn thấy mình hữu ích

Ngọn lửa nghề xưa đang được truyền lại

"Lúc xưa, chưa có máy móc hiện đại, làm dữ lắm mỗi ngày cũng được 30 cây dao thôi, phải làm thủ công hoàn toàn từ làm láng, gọt, dũa. Bây giờ nhờ máy móc nên chỉ mài dao là xong nên gia đình tôi làm ra hàng trăm cây dao/ngày. Cái khó nhất là chỉ cần sai một nhịp lửa hay đập lệch một đường là coi như hỏng cả sản phẩm", ông Kai chia sẻ.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 6. — Vợ chồng người con trai của nối nghiệp làm lò rèn của ông Kai

Ngày nay, mẫu mã các loại dao kéo được cải tiến đa dạng và hiện đại hơn nhiều so với trước đây. Trước đây chỉ có 1 – 2 kiểu dao truyền thống, còn hiện tại đã có nhiều loại dao chuyên dụng như: dao mèo, dao chó, dao chặt cỏ bờ… đáp ứng nhu cầu sử dụng khác nhau của người tiêu dùng.

Trong khi nhiều làng nghề truyền thống dần mai một, ông Kai vẫn giữ lửa nghề như một phần không thể tách rời của cuộc đời. Điều đáng mừng là các con ông cũng nối nghiệp cha, duy trì nghề tổ giữa lòng đô thị đang chuyển mình hiện đại. Sáu người con và con dâu đang cùng ông vận hành lò rèn gia đình. Hiện nay, khi giới trẻ ít mặn mà với những nghề tay chân vất vả, các con ông vẫn kiên trì học hỏi, cải tiến dụng cụ, tìm hướng duy trì và mở rộng sản phẩm truyền thống.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 7. — Con dâu của ông Kai mài lưỡi dao lần cuối

Lò rèn nhỏ của gia đình ông Kai hiện vừa nhận rèn dao, kéo, nông cụ cho người dân trong vùng, vừa phục vụ khách hàng ở các tỉnh khác. Sản phẩm được đánh giá cao bởi độ bền, sắc bén và sự tỉ mỉ đến từng chi tiết, điều mà các sản phẩm công nghiệp đại trà khó sánh bằng.

Giữ lửa nghề rèn không chỉ là giữ lại một công việc, mà là giữ lại ký ức, bản sắc, linh hồn của vùng đất phương nam từng một thời gắn liền với tiếng búa, tiếng đe, và những nhịp sống cần cù, chân chất.

Níu giữ nghề xưa: Gần 60 năm 'ghiền' ngửi mùi sắt cháy ở lò rèn- Ảnh 8. — Những con dao thành phẩm

"Giờ, người già nghỉ, người trẻ không chịu làm do cực nhọc, nóng nực hoặc đi làm công nhân ở xa nên hiếm ai làm lò rèn. Riêng tôi, chừng nào tay còn cầm được búa, mắt còn nhìn rõ lửa thì vẫn còn rèn. Tôi làm không chỉ để kiếm sống, mà để truyền lửa cho con cháu giữ nghề xưa. Nhiều người đến chỗ tôi khen đồ xài bền và đẹp là thấy vui rồi", ông Kai nói, giọng chậm rãi nhưng đầy quyết tâm (còn tiếp).

Nguồn: https://thanhnien.vn/niu-giu-nghe-xua-gan-60-nam-ghien-ngui-mui-sat-chay-o-lo-ren-185250807100324605.htm