Nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam để hiểu rõ hơn về câu chuyện nghề báo.
Trong suốt những năm tháng làm nghề, Nhà báo Hồ Quang Lợi luôn tâm niệm ngòi bút phải luôn giữ được lửa chiến đấu, tính nhân văn dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Báo chí khẳng định giá trị bằng trách nhiệm, đạo đức, tính chuyên nghiệp
Ông chia sẻ, trong lịch sử 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, chúng ta đã ghi nhận hơn 500 nhà báo liệt sĩ hy sinh trong các cuộc kháng chiến và trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, đây là sự cống hiến vô cùng tự hào, xúc động của báo chí đối với đất nước.
Không chỉ trong chiến tranh nhà báo mới thể hiện tinh thần dấn thân, cống hiến hy sinh mà ngay cả trong thời bình đội ngũ phóng viên, nhà báo cũng đối mặt với vô vàn hiểm nguy bởi có những cuộc chiến đấu rất thầm lặng, ác liệt.
Bên cạnh đó, trong thời kỳ truyền thông số hiện nay, báo chí đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với muôn vàn thách thức, khó khăn.
Nhận thức một cách đúng đắn những cơ hội lớn cũng như thấy hết được những khó khăn, thách thức là công việc không chỉ riêng cơ quan báo chí, người làm báo mà đòi hỏi tầm nhìn của những người hoạch định và điều hành chính sách quốc gia để từ đó chúng ta có thể xây dựng Luật Báo chí thật sự hữu hiệu, đáp ứng được đòi hỏi về sự phát triển của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam trong thời đại mới, kỷ nguyên mới.
Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam (Ảnh: Nguyễn Hải).
Từ suy nghĩ đó, Nhà báo Hồ Quang Lợi thấy rằng trực tiếp những cơ quan báo chí, người làm báo không thể không thay đổi phương thức làm nghề trong thời đại truyền thông số.
Việc thay đổi phương thức làm nghề là đòi hỏi bắt buộc để chúng ta xây dựng một nền báo chí ngày càng hiện đại, chuyên nghiệp.
"Suốt 100 năm qua, nền báo chí cách mạng của chúng ta vẫn theo ngọn cờ, lý tưởng là làm báo vì lợi ích của đất nước, nhân dân nên sự tin cậy và tính thuyết phục của báo chí là điều quan trọng nhất trong thời đại truyền thông kỹ thuật số", Nhà báo Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.
Ông nhìn nhận, báo chí sẽ không bao giờ vượt trội trước mạng xã hội về tốc độ đưa tin nhưng chúng ta phải khẳng định được giá trị cốt lõi của mình bằng tính trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp, tính chuyên nghiệp của người làm báo.
Cho dù báo chí đang gặp khó khăn, thách thức rất lớn, cụ thể, nóng bỏng nhưng nhìn tổng thể sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam đóng góp cho sự nghiệp chung của đất nước và của nhân dân trong 1 thế kỷ qua là rất đáng tự hào.
Nhà báo Hồ Quang Lợi cho rằng, đối với các cơ quan báo chí được giao nhiệm vụ chính trị phải được đảm bảo các điều kiện cần thiết, cơ bản để làm nghề, đừng để các cơ quan báo chí, nhà báo phải vật lộn với cơm áo, gạo tiền.
Phải làm sao cho nhà báo được làm nghề đàng hoàng, tử tế và muốn làm được điều này phải làm tốt kinh tế báo chí.
Theo ông Lợi, kinh tế báo chí không phải chuyện riêng của các cơ quan báo chí mà là vấn đề chung của các cơ quan báo chí đối với các cơ quan quản lý, điều hành báo chí. Vì vậy việc này là trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước, các cơ quan chủ quản, các cơ quan báo chí và chính những người làm báo.
Nhà báo Hồ Quang Lợi cũng cho biết, chúng ta đang sống trong thời đại truyền thông kỹ thuật số, trên mạng xã hội có nhiều những thông tin tốt nhưng bên cạnh đó cũng có những thông tin xấu độc và trách nhiệm của người làm báo là phải chọn lọc, kiểm chứng những thông tin trên mạng xã hội; báo chí phải là câu trả lời cho tất cả các vấn đề mà mạng xã hội đưa lên.
Điều đó đồng nghĩa với việc các nhà báo với trách nhiệm chính trị, trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp phải kiểm soát thông tin, sử dụng nó một cách có trách nhiệm để đảm bảo thông tin đưa lên các phương tiện truyền thông phải chính xác, tin cậy.
Các nhà báo, phóng viên phải làm nghề với phương châm khách quan, công tâm, tôn trọng sự thật, bảo vệ công lý và lẽ phải, vì lợi ích của cộng đồng, đất nước và nhân dân.
Thời gian qua, chúng ta đang nói nhiều đến trí tuệ nhân tạo và chưa thể hình dung được hết đâu là giới hạn của AI, Nhà báo Hồ Quang Lợi nhận xét, AI chỉ là cỗ máy lạnh lùng, sử dụng dữ liệu thông tin và các thuật toán tăng cường nên trách nhiệm của nhà báo là phải hiểu được tâm tư, nguyện vọng của dân chúng.
Bởi AI không có trái tim, không có tâm hồn nên không thể hiểu hết được những cảm xúc thực, nhu cầu thực từ trái tim và tâm hồn con người.
Đây là lúc người làm báo phải phát huy được vai trò của mình, đăng tải những thông tin trung thực, khách quan, có cảm xúc, hiểu được con người, cuộc sống.
Nội dung gắn liền với công nghệ
Có nhiều người nói rằng, đến một lúc nào đó trí tuệ nhân tạo sẽ kiểm soát được con người và con người sẽ trở nên lúng túng khi sử dụng AI, theo ông Lợi nếu việc này xảy ra thì đó là một thất bại đau đớn và khủng khiếp nhất của con người. Do đó, ông tin tưởng rằng con người đủ thông minh để điều tồi tệ này không bao giờ xảy ra.
Nhà báo Hồ Quang Lợi đánh giá, báo chí truyền thống không bao giờ mất đi giá trị của mình nhưng phải biết sử dụng công nghệ.
Điều đó có nghĩa người làm báo phải vừa vững vàng về bản lĩnh chính trị, vừa tinh thông về nghề nghiệp; tinh thông nghề nghiệp trong thời đại truyền thông kỹ thuật số hiện nay không chỉ giỏi về nội dung mà phải sử dụng được các phương tiện truyền thông, trở thành từ khóa công nghệ.
Vì vậy giữa nội dung và công nghệ phải gắn liền với nhau trong quá trình sản xuất sản phẩm báo chí và nếu kết hợp được chắc chắn báo chí sẽ có sức mạnh trong thời đại truyền thông kỹ thuật số, Nhà báo Hồ Quang Lợi khẳng định.
Đại tá, Nhà báo Đỗ Phú Thọ, Tổng Biên tập báo Cựu chiến binh Việt Nam đánh giá, cùng với sự phát triển của mạng xã hội là sự phát triển của tin giả, tin xấu độc, tin chứa những quan điểm sai trái. Trách nhiệm của nhà báo là vạch mặt những tin giả, thẳng thắn đấu tranh chống những quan điểm sai trái, thù địch.
Tại Việt Nam đã có một số trang mạng xã hội sử dụng AI giả giọng, hình ảnh của một số lãnh đạo Đảng, Nhà nước đưa những thông tin sai sự thật khiến bạn đọc hiểu lầm.
Do đó, trong kỷ nguyên số này trách nhiệm của nhà báo là phải vạch mặt, chỉ tên những hiện tượng, sản phẩm không đúng sự thật do một số những đối tượng xấu đưa ra về tình hình đất nước.
Ông cho rằng, để có thể sớm phát hiện các thông tin xấu, độc trên mạng xã hội, nhà báo cần phải trau dồi đạo đức nghề nghiệp, có bản lĩnh chính trị vững vàng và các kiến thức cần thiết về khoa học công nghệ để có thể sớm phát hiện, xác định, cảnh báo và đưa ra những giải pháp xử lý thông tin sai lệch.
Nhà báo Nguyễn Văn Bá, Tổng Biên tập báo VietNamNet,
Theo Nhà báo Nguyễn Văn Bá, Tổng Biên tập báo VietNamNet, báo chí hiện nay có 2 điểm cần lưu ý. Một là thay đổi vai trò của mình, không phải chạy đua để đưa tin mà phải là người kiểm chứng để đưa ra thông tin xác thực nhất.
Thứ hai là mỗi nhà báo, mỗi cơ quan, phóng viên phải quay trở lại với cái cốt lõi của tác nghiệp trước đây là kiểm chứng thông tin từ 2 đến 3 nguồn khác nhau.
Hiện nay AI giúp nhà báo đưa ra thông tin rất nhanh, gợi ý cho nhà báo những cách làm nội dung, tít, cách viết hấp dẫn và lục tìm được nhiều thông tin bổ sung nhưng cũng có những thông tin sai, thông tin xấu độc cần phải kiểm chứng.
Để sử dụng được AI hiệu quả, theo ông Nguyễn Văn Bá, nhà báo phải hiểu bản tính của AI.
AI mang tính chất suy luận nên sẽ đến lúc không còn dữ liệu để suy luận nữa dẫn đến việc gợi ý lung tung. Cuối cùng câu chuyện dù là AI nhà báo vẫn phải nhạy cảm và đó là nhạy cảm của người làm báo, có những thứ chỉ có con người mới hiểu, phát hiện ra được.
Nhà nước cần tạo điều kiện để báo chí tăng nguồn thu
Tổng Biên tập báo VietNamNet Nguyễn Văn Bá cho biết thêm, những năm qua do tác động của kinh tế thị trường và một số ảnh hưởng của xã hội như dịch bệnh, công nghệ số nên quảng cáo của báo chí giảm rất mạnh điều này cũng dẫn đến những khó khăn rất lớn đối với kinh tế báo chí.
Ông Bá nhìn nhận, việc báo chí suy giảm nguồn thu có 2 lý do: Thứ nhất là không đủ năng lực, khả năng để theo kịp với sự thay đổi của công nghệ và diễn biến của thị trường; thứ hai là bên cạnh việc cạnh tranh với các nền tảng mạng xã hội báo chí còn bị điều chỉnh bởi những quy định của các cơ quan quản lý liên quan đến hoạt động.
Do đó, nhiều đơn vị không thể nào làm các nội dung thu hút độc giả, thu hút quảng cáo thoải mái như các nền tảng xã hội.
Theo ông Bá, việc khôi phục được quảng cáo trên báo chí là rất khó. Vì vậy, Nhà nước cần có những cơ chế về thuế để báo chí có điều kiện tích lũy.
"Nhà nước là một hộ tiêu dùng lớn về mặt chính sách nên cần giới thiệu chính sách của mình đến với người dân trên các phương tiện thông tin, truyền thông. Do đó, Nhà nước cần có nguồn kinh phí để thực hiện việc này và nguồn kinh phí này được giao cho các cơ quan báo chí", ông Bá nói.
Làm báo không phải là công việc có thể kiếm được nhiều tiền nên những người làm báo muốn gắn bó với nghề đầu tiên phải có đam mê, chỉ có đam mê mới có thể đi làm và sẵn sàng nhịn đói đi làm,...
Theo PGS.TS Bùi Đình Phong, một trong những điều căn cốt nhất của người làm báo là phải có lập trường tư tưởng vững vàng. Trước đây, lập trường đó là phải nắm cho vững, nắm cho chắc tư tưởng Chủ nghĩa Mác - Lênin; còn ngày nay là đạo đức, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Nhà báo, phóng viên phải có một lập trường chính trị vững vàng mới có thể có được những bài báo hay.
"Trong điều kiện hiện nay, trên cơ sở lập trường chính trị như vậy nhà báo phải tích cực rèn luyện về mặt đạo đức, chuyên môn, văn hóa, ngoại ngữ,... để có được những bài báo hay đúng như Bác Hồ đã dạy.
PGS.TS Bùi Đình Phong (Ảnh: Nguyễn Hải).
Những gì hay nhất, tốt nhất, đẹp nhất của con người, nhân dân, dân tộc, nhân loại,... phải qua báo chí và thể hiện bằng ngòi bút sắc sảo của nhà báo", PGS.TS Bùi Đình Phong nhấn mạnh.
Đối với những thứ cản đường tiến bộ của nhân loại, cản đường văn hóa nhà báo phải có trách nhiệm phòng chống.
Thời gian qua, về tổng thể, đội ngũ nhà báo đã bảo vệ được nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ được tư tưởng Hồ Chí Minh.
Song ông cho rằng ở chỗ này, chỗ kia vẫn còn những hạt sạn nhưng chỉ là thiểu số, cơ bản đã hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Trong 40 năm đất nước đổi mới có rất nhiều nhân tố để đất nước phát triển và phải khẳng định có một nhân tố hết sức quan trọng là sự đóng góp của nhà báo. Sự đóng góp này là nhà báo luôn nắm vững vũ khí sắc bén của mình là ngòi bút, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Dantri.com.vn
Nguồn:https://dantri.com.vn/xa-hoi/nha-bao-phai-ton-trong-su-that-bao-ve-cong-ly-vi-nhan-dan-20250615003426119.htm
Bình luận (0)