Anh Sa Văn Cam hướng dẫn người dân cách đọc chữ Tày cổ.
Trong gian nhà sàn mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, anh Sa Văn Cam say sưa hướng dẫn các bậc cao niên ở xóm Chiềng Cang, xã Mường Chiềng (Đà Bắc) cách đọc chữ Tày cổ. Xã Mường Chiềng quê anh có trên 70% dân số là dân tộc Tày nhưng rất hiếm người biết đọc, biết viết chữ Tày cổ. Thậm chí, việc nghe và nói tiếng Tày cũng dần phai nhạt theo năm tháng. Dành trọn tâm huyết cho việc tìm hiểu, khôi phục và truyền dạy hồn cốt của văn hóa dân tộc mình, "quả ngọt” mà anh Cam có được đến nay chính là mô hình "Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá chữ Tày cổ”, là những lớp dạy học chữ Tày không phân biệt độ tuổi, là những tấm huy chương vô hình được người dân nơi đây trao tặng anh, là sự chung sức lan tỏa mạnh mẽ thông điệp: Người Tày phải biết chữ Tày.
"Chữ Tày đã được ông cha giữ gìn và truyền lại, nhưng theo thời gian, việc biết đọc, biết viết chữ Tày ngày càng ít, đặc biệt trong thế hệ trẻ. Nếu mình không làm thì ai sẽ làm?” - anh Cam trăn trở.
Bằng sự tâm huyết và kiên trì, từ năm 2010 đến nay, anh đã tổ chức được 7 lớp học chữ Tày cổ, thu hút trên 200 học viên ở xã Mường Chiềng và các xã lân cận. Mô hình "Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa chữ Tày cổ” mà anh xây dựng không chỉ là nơi học chữ, mà còn là không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng - nơi mọi người cùng nhau chia sẻ tiếng nói, tập tục và những nét đặc trưng của dân tộc Tày.
Ghi nhận những đóng góp của anh Sa Văn Cam, năm 2024, UBND tỉnh Hòa Bình đã công nhận mô hình "Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá chữ Tày cổ” của anh là điển hình tiên tiến cấp tỉnh trong lĩnh vực văn hóa. Đó vừa là phần thưởng xứng đáng, vừa là sự khẳng định đầy giá trị cho những nỗ lực gìn giữ bản sắc văn hóa trong đời sống hiện đại.
Không chỉ có anh Cam, hành trình gìn giữ chữ viết và bản sắc người Tày ở Đà Bắc còn ghi dấu bước chân của Nghệ nhân Ưu tú Lường Đức Chôm, người dân xã Trung Thành thân thương gọi là "thầy Chôm”. Gần 30 năm kiên trì trên hành trình khôi phục chữ Tày cổ, thầy Chôm đã trở thành một biểu tượng sống cho tình yêu văn hóa dân tộc.
Không quản nắng mưa, tuổi tác, ông lặn lội qua biết bao bản làng, gặp gỡ các bậc cao niên, ghi chép từng con chữ, câu hát, từng làn điệu dân ca của người Tày. Kết quả là kho tư liệu quý giá: gần 300 cuốn sách cổ đã được sưu tầm, phiên âm; 1.500 câu tục ngữ, ca dao, dân ca được ghi chép, biên dịch; hàng chục làn điệu dân ca và nhạc cụ truyền thống được phục dựng như khèn bè, đàn môi, sáo tre... Đặc biệt, thầy Chôm đã vận động người dân gìn giữ phong tục, tập quán tốt đẹp, bồi đắp thêm những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Tày.
Không chỉ thành công trong biên dịch, phiên âm nhiều cuốn sách cổ sang ngôn ngữ chữ Tày, trong nhiều năm qua, Nghệ nhân Ưu tú Lường Đức Chôm còn dành nhiều tâm huyết cho việc truyền dạy chữ Tày trong cộng đồng. Nỗ lực "gieo” chữ của ông bắt đầu từ những năm 90 và kéo dài bền bỉ đến tận bây giờ. Với ông, chữ Tày cổ không chỉ là ngôn ngữ, mà là chiếc cầu nối thiêng liêng gắn kết thế hệ trẻ với truyền thống dân tộc. Những lớp học chữ Tày của ông đã lan tỏa niềm tự hào dân tộc, khơi dậy ý thức gìn giữ văn hóa trong mỗi người dân.
Ông chia sẻ: Mình dạy con em mình và người dân trong bản biết đọc, viết chữ Tày để từ đó họ hiểu và trân trọng các giá trị văn hóa của dân tộc mình. Từ chữ viết, họ sẽ biết hát điệu hát Tày, biết múa điệu múa Tày, biết vận dụng luật tục, tập tục vào giáo dục con cháu trong gia đình, dòng tộc, biết duy trì những tập quán truyền thống tốt đẹp trong việc cưới, việc tang và các lễ nghi tâm linh khác... Như vậy là đã góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị tốt đẹp của văn hóa dân tộc Tày.
Nhờ những cá nhân đầy tâm huyết như thầy Chôm, anh Cam, chữ Tày cổ - "hồn cốt của dân tộc” - không còn là thứ ký ức xa xăm trong sách vở của cha ông lưu truyền, mà đang "sống” lại từng ngày qua những lớp học cộng đồng ở Đà Bắc. Từ những hạt mầm chữ viết ban đầu, giờ đây phong trào học và gìn giữ chữ Tày đã trở thành phong trào văn hóa cộng đồng ở nhiều xã trên địa bàn huyện Đà Bắc. Những lớp học ban đêm nơi nhà sàn, những buổi sinh hoạt văn hóa giữa các thế hệ… đang góp phần thắp sáng niềm tin vào một tương lai nơi bản sắc văn hóa không bị lãng quên mà còn được tôn vinh, phát triển.
Bằng chính hành động giản dị nhưng kiên cường của mình, người Tày Đà Bắc đang viết tiếp câu chuyện về sự bền bỉ, đoàn kết và lòng tự hào dân tộc. Đó là những câu chuyện đẹp - không chỉ dành cho hôm nay, mà còn để truyền lại cho mai sau.
Khánh An
Nguồn: https://baohoabinh.com.vn/16/202428/Nguoi-Tay-Da-Bac-giu-gin-hon-cot-cua-dan-toc.htm
Bình luận (0)