Nghệ thuật ghép gốm của họa sĩ Mai Văn Nhơn

Trong chuỗi hoạt động chào mừng 80 năm Quốc khánh 2-9 sắp tới, Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập, Tự do, Hạnh phúc” tại Hà Nội do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức, như một điểm hẹn văn hóa nghệ thuật lớn. Chương trình là nơi hội tụ nhiều tác phẩm đặc sắc của các nghệ sĩ trên cả nước, trong đó có ông Mai Văn Nhơn - một họa sĩ của tỉnh Đồng Nai.

Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập, Tự do, Hạnh phúc” giới thiệu đa dạng hình thức sáng tác: hội họa, điêu khắc, nhiếp ảnh… Mỗi loại hình nghệ thuật mang một ngôn ngữ biểu đạt riêng, không chỉ tái hiện những ký ức trong quá khứ, mà còn hướng đến phản ánh nhịp sống đương đại. Giữa không gian nghệ thuật tiêu biểu ấy, tranh ghép gốm Biên Hòa hiện diện, như lời khẳng định nét đẹp di sản hơn trăm năm tuổi của Đồng Nai đang được giữ gìn và tỏa sáng. Từng mảnh gốm nhỏ qua bàn tay tài hoa của họa sĩ Mai Văn Nhơn được thành hình, thành cảnh, thành tình. Mỗi tác phẩm của ông đều thể hiện khát vọng được độc lập, tự do, hạnh phúc. Đây cũng chính là chủ đề của triển lãm.

Xuất thân là một kỹ sư, ông Mai Văn Nhơn lại có niềm đam mê lớn với hội họa. Không chỉ sử dụng những chất liệu truyền thống như sơn dầu, sơn mài…, ông còn vẽ tranh trên những chất liệu độc đáo khác như: inox ăn mòn, vẽ kỹ thuật số (digital painting), tranh mosaic. Trong đó tranh ghép gốm - loại hình kết hợp di sản và nghệ thuật đương đại là dòng tranh nổi bật trong sự nghiệp sáng tác của họa sĩ Mai Văn Nhơn.

Từ năm 2008, ông đã nghiên cứu cách làm tranh gốm. Những công đoạn như: tìm gốm, keo, pha men được ông nghiên cứu và thực hiện tỉ mỉ. Hơn 1 năm sau, các tác phẩm tranh ghép gốm đầu tiên ra đời, nhận được sự quan tâm, ủng hộ của giới hội họa và những người yêu nghệ thuật. Đến nay, ông đã có gần 20 năm sáng tác tranh ghép gốm Biên Hòa. Có thể nói, họa sĩ Mai Văn Nhơn chính là người tiên phong phát triển tranh ghép gốm Biên Hòa và làm dòng tranh này nổi tiếng khắp nước.

Họa sĩ Mai Văn Nhơn mang đến Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập, Tự do, Hạnh phúc” bộ sưu tập chân dung văn hóa gồm 7 tác phẩm:

Đôi mắt Tà Lài - tác phẩm sử dụng gam màu rực rỡ, đặc tả đôi mắt có chiều sâu nhưng vẫn tươi sáng, ngây thơ của một em bé người dân tộc Chơro vùng Tà Lài. Để lại dấu ấn văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đồng Nai.

Bà mẹ Cù Lao - Sự đối lập giữa kỹ thuật xếp gốm: phần nền xếp đều, phần nhân vật xếp đa hướng là thủ pháp tạo hình đặc sắc. Sự thay đổi nhịp điệu này tạo cảm giác sinh động, càng làm nổi bật hình tượng người mẹ anh hùng ở vùng Cù Lao, tuy giản dị nhưng có tinh thần bất khuất, đại diện cho hàng triệu bà mẹ Việt Nam đã hy sinh to lớn trong thời chiến.

Họa sĩ Mai Văn Nhơn còn từng gây tiếng vang với bộ tranh ghép gốm, khắc họa chân dung của hơn 20 nguyên thủ quốc gia được trưng bày tại Triển lãm “Chân dung lãnh đạo các nền kinh tế APEC 2017”.

Mẹ và biển - Tác phẩm khắc họa nỗi thương nhớ của người phụ nữ, ngày đêm chờ đợi chồng và con đang lênh đênh trên chiếc thuyền ra khơi sẽ sớm trở về. Bức tranh thể hiện cảm xúc chân thực của đời sống người dân miền Trung Việt Nam.

Tìm trong vô thường (ghép gốm, 85x125cm).

Thiên thai - Tên tác phẩm đặt theo tên bài trường ca của Văn Cao được trình làng vào năm ông 18 tuổi. Cảnh tượng trong “Thiên thai” có suối hoa đào, có sương phủ lối, có chiếc thuyền nan, có núi xa mờ như một bức tranh huyền ảo, là sự mơ hồ giữa mơ và thực. Vì vậy, khi khắc họa lại chân dung cha đẻ của Thiên thai, họa sĩ Mai Văn Nhơn chỉ sử dụng “phi màu” là trắng và đen. 2 màu này không nóng, không lạnh. Nó tạo nên sự đối lập và bổ sung, là sự chuyển biến giữa thực và ảo, hiện hữu và mơ mộng, là khát vọng vượt lên khỏi đời thường đến cõi mộng huyền diệu - khát vọng được chạm đến cái đẹp lý tưởng và tâm hồn được thăng hoa.

Ngoài ra, còn có 3 tác phẩm chân dung của Trịnh Công Sơn, Bùi Xuân Phái và Bùi Giáng. Đây đều là những nghệ sĩ sáng tác bền bỉ và có nhiều đóng góp cho nền nghệ thuật nước nhà từ trước cho đến sau cách mạng.

Hầu hết các tác phẩm này đều là những sáng tác từng được vinh danh và trao giải thưởng ở nhiều cuộc thi lớn, nhỏ trong nước. Như bức Thiên thai đoạt giải B Giải Văn học nghệ thuật tỉnh Đồng Nai - hạng mục Mỹ thuật năm 2024; Hồn xưa phố cũ được Hội Mỹ thuật Việt Nam chọn tham gia Triển lãm Mỹ thuật khu vực VII, tháng 8-2024.

Hồn xưa phố cũ (chất liệu: gốm + Acrylic + sơn dầu, 105x170cm).

“Tôi luôn hướng sáng tác của mình về quê hương, nguồn cội. Từ những bà mẹ quê lam lũ, những người anh hùng thầm lặng cho đến những văn nghệ sĩ lớn của dân tộc - tất cả đều là nguồn cảm hứng bất tận. Tôi có đam mê lớn với tranh ghép gốm vì chất liệu này mang hơi thở của đất, của lửa, của truyền thống Biên Hòa và cũng bởi nó có sự trường tồn, bền vững như chính tình yêu đất nước trong lòng người Việt. Với tôi, nghệ thuật không chỉ để ngắm, mà còn để nhắc nhớ chúng ta về lịch sử, cội nguồn và trách nhiệm của mỗi thế hệ” - họa sĩ Mai Văn Nhơn chia sẻ.

Sự hiện diện của bộ tranh ghép gốm - một loại hình nghệ thuật mang đậm dấu ấn địa phương trong một sự kiện văn hóa lớn tầm quốc gia đã cho thấy sự đóng góp của Đồng Nai vào dòng chảy chung của mỹ thuật Việt Nam. Họa sĩ Mai Văn Nhơn xứng đáng được trân trọng không chỉ bởi tài năng, mà còn ở khát vọng được cống hiến cho nghệ thuật dân tộc và tấm lòng son sắt với quê hương, đất nước.

 

Hằng Xuân

 

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202508/nghe-thuat-ghep-gom-cua-hoa-si-mai-van-nhon-ace20c1/