Nghệ thuật chính luận và vai trò kiến tạo không gian phát triển văn hóa

Chúng ta đang chứng kiến những hình ảnh hết sức xúc động trong không khí những ngày Thu lịch sử, từng hàng dài các bạn trẻ chờ đợi xem các chương trình nghệ thuật chính luận mang tầm quốc gia mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. Âm nhạc đã trở thành sợi dây kết nối tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc của mọi người, nhân lên thành sức mạnh, thành khí thế của toàn dân.

Báo Nghệ An•28/08/2025

Sôi động các chương trình nghệ thuật mừng Quốc khánh

Chưa bao giờ các chương trình nghệ thuật đỉnh cao được tổ chức dày đặc như những ngày này. Tiếp sau “Dưới cờ vinh quang”, “Tổ quốc trong tim,” tối 15/8, Chương trình nghệ thuật “Hà Nội - Từ mùa Thu lịch sử năm 1945” diễn ra tại Quảng trường Cách mạng Tháng Tám ghi lại những lát cắt lịch sử quan trọng suốt 80 năm, kể từ ngày Cách mạng Tháng Tám thành công đến nay. Khán giả được sống lại không khí hào hùng của đất nước qua những bài hát nổi tiếng: Du kích ca (Đỗ Nhuận), Tiếng gọi Thanh niên (Lưu Hữu Phước), Diệt phát xít (Nguyễn Đình Thi), Cùng nhau đi hồng binh (Đinh Nhu); cho đến ca khúc Mười chín tháng Tám (Xuân Oanh), và đỉnh điểm là màn Hợp xướng Tiến Quân ca (Văn Cao) tràn đầy niềm tự hào và xúc động.

Chương trình tái hiện chặng đường giành độc lập, tự do, và phát triển của dân tộc Việt Nam. Ảnh: BVHTTDL

Concert “Tự hào là người Việt Nam” đêm 17/8 trên Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình không chỉ là một sự kiện nghệ thuật đơn thuần mà còn là hoạt động mang ý nghĩa chính trị tư tưởng sâu sắc, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” trong mọi tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Chương trình là nhịp cầu kết nối triệu trái tim Việt Nam, khơi gợi lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và tinh thần đoàn kết trong mỗi người con đất Việt.

Chương trình chính luận nghệ thuật “Thời cơ vàng” được truyền hình trực tiếp tại điểm cầu Quảng trường Ngọ Môn, Huế. Ảnh: vietnam.vn

Chương trình nghệ thuật chính luận "Thời cơ vàng" đêm 22/8 kết nối 3 điểm cầu Cột cờ Hà Nội - biểu tượng của tinh thần độc lập, Quảng trường Ngọ Môn (Huế) - nơi gắn kết quá khứ với hiện tại và Bến Nhà Rồng (TP. HCM) - nơi khởi nguồn hành trình giải phóng dân tộc của Bác Hồ, là một bữa tiệc nghệ thuật thị giác và âm thanh hấp dẫn .

Nhà hát Hồ Gươm sáng đèn với chương trình chính luận nghệ thuật “Sao Độc lập” chủ đề “Vì một Việt Nam thịnh vượng”, được kết cấu gồm 3 chương, 15 tiết mục với đa thể loại nghệ thuật ca-múa-nhạc-lời bình, kết hợp âm thanh, ánh sáng, hình ảnh công nghệ Hologram, laser, led 3D... vừa mang tính lịch sử, truyền thống, vừa kết hợp sắc màu sáng tạo của công nghệ nghệ thuật đương đại. Chương trình đã mang đến cho khán giả những giây phút hào hùng và lắng đọng với niềm tự hào, lòng biết ơn bằng cả niềm tin và khát vọng vươn lên mạnh mẽ chung tay xây dựng đất nước. Khát vọng ấy đã và đang tiếp thêm ngọn lửa truyền thống để các thế hệ hôm nay tiếp tục vượt qua khó khăn, thách thức, đoàn kết một lòng, xây dựng và bảo vệ đất nước ta ngày càng giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.

Sức hấp dẫn của nghệ thuật chính luận

Thật xúc động khi Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình nhuộm đỏ màu cờ Tổ quốc của 5 vạn khán giả xem Chương trình “Tổ quốc trong tim” đêm 10/8. Mạng xã hội tràn ngập hình ảnh, video và những dòng chia sẻ đầy cảm xúc về chương trình. Nhất là với bài “Tiến quân ca”- bài hát từ lâu không chỉ là bản Quốc ca của đất nước, mà còn là biểu tượng gắn kết của dân tộc. Sự cộng hưởng giữa âm nhạc và tinh thần dân tộc trong tiết mục đồng ca tại chương trình tiếp tục khẳng định giá trị bất tử của “Tiến quân ca” như một biểu tượng thiêng liêng gắn kết triệu triệu trái tim yêu nước của người dân Việt Nam.

Thành công của “Tổ quốc trong tim” là đã tái hiện các dấu mốc lịch sử trọng đại của đất nước gắn với hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng, biểu tượng thiêng liêng của lòng yêu nước và khát vọng dân tộc. Mỗi tiết mục đã mang đến những trải nghiệm âm nhạc với nhiều cung bậc cảm xúc, đánh thức lòng tự hào về Tổ quốc. Sự đầu tư công nghệ biểu diễn hiện đại: Hình ảnh chữ V, màn hình lớn, pháo hoa rực rỡ… đã tạo nên sự cộng hưởng để cảm xúc của khán giả thăng hoa.

Tình yêu nước không cần và không thể nài ép. Tình yêu nước chỉ cần có cơ hội là bùng cháy. Bởi vì với mỗi người, Tổ quốc luôn ở trong tim. Các sự kiện âm nhạc hùng tráng, trẻ trung, sống động, truyền cảm hứng đang làm điều đó. Khi các chương trình nghệ thuật chính luận được truyền thông tiếp sức, sẽ trở thành xu hướng trên nền tảng số và khơi gợi sự tham gia của giới trẻ, giúp những thông điệp về Tổ quốc, dân tộc lan tỏa mạnh mẽ. Chính khán giả trẻ khiến các nhà sản xuất nhận ra điều này và sẽ tiếp tục nhân rộng các concert quốc gia trên quy mô lớn.

Vai trò kiến tạo không gian văn hóa của Nhà nước

Người dân xếp hàng chờ xem Tổng hợp luyện diễu binh, diễu hành lần hai tại khu vực đường Thanh Niên - Quán Thánh.

Khác với nhiều năm trước, những chương trình âm nhạc quy mô lớn thường do các doanh nghiệp tư nhân hoặc nghệ sĩ chủ động tổ chức, mang yếu tố thương mại hoặc dấu ấn cá nhân nghệ sĩ, thì năm nay, những sự kiện này hầu hết lại được tổ chức bởi các cơ quan Nhà nước và chính quyền địa phương, với những concert “quốc dân” thu hút hàng vạn khán giả đến xem trực tiếp và hàng triệu người xem qua truyền hình, các nền tảng số, mạng xã hội. Điều đó cho thấy sự nhập cuộc một cách cởi mở hào hứng của cơ quan quản lý trong vai trò dẫn dắt, định hướng các sự kiện văn hóa, nghệ thuật đỉnh cao.

Khi các chương trình nghệ thuật chính luận vượt ra khỏi khuôn khổ hoạt động minh họa cho các sự kiện kỷ niệm lớn thường diễn ra trong hội trường với số lượng khách mời ít ỏi, thì các concert quốc gia được tổ chức ngoài trời thu hút hàng vạn khán giả đã khiến các thông điệp chính trị trở nên mềm mại, gần gũi hơn với mọi người, nhất là khán giả trẻ.

Điều này cho thấy, nghệ thuật chính luận, nếu được đầu tư bài bản, dàn dựng công phu và truyền thông tốt, hoàn toàn có thể kết hợp được yếu tố nghệ thuật, tư tưởng với nhu cầu giải trí và giá trị kinh tế. Các concert quốc gia đang chứng tỏ vai trò của cơ quan Nhà nước và chính quyền địa phương trong việc kiến tạo không gian nghệ thuật chuyên nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa.

Nhìn lại từ dịp kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước 30/4, hàng loạt chương trình nghệ thuật chính luận tôn vinh âm nhạc cách mạng với nhiều đổi mới như “Hẹn ước Bắc - Nam”, tái hiện đôi bờ Hiền Lương ngay trên Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình; “Vinh quang Công an nhân dân Việt Nam” có chuỗi hoạt động từ đêm nhạc gala, triển lãm, trải nghiệm thực tế; “Mùa Xuân thống nhất” thu hút hàng vạn khán giả theo dõi... đã đưa cụm từ “concert quốc gia” trở thành xu hướng và là từ khóa được tìm kiếm nhiều nền tảng số.

Hay như Chương trình “Người là Hồ Chí Minh” kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Bác cũng để lại dấu ấn nghệ thuật đáng nhớ, khi kết hợp nhiều loại hình nghệ thuật như âm nhạc, thơ, múa, hoạt cảnh sân khấu và trình chiếu. Ở những chương trình đó, khoảnh khắc đặc biệt nhất luôn là tiết mục “Tiến quân ca” - nơi triệu trái tim người Việt Nam hòa cùng một nhịp.

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp biểu diễn, hàng vạn khán giả đổ về Sân vận động Quốc gia Mỹ Đình hay các sân khấu lớn của Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… không phải để chờ đón những ngôi sao giải trí, mà là để lắng đọng trong ký ức lịch sử, ca ngợi hành trình đi tới tự do, độc lập và khát vọng phát triển của dân tộc; được hát vang những bài ca cách mạng đi cùng năm tháng.

Khi nghệ thuật được đặt đúng vị trí thì những giá trị lịch sử không chỉ được truyền tải mà còn truyền cảm hứng, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc. Đồng thời, gợi mở khả năng kiến tạo không gian phát triển công nghiệp văn hóa từ phía các cơ quan, doanh nghiệp và Nhà nước./.