លក្ខណៈវប្បធម៌នៃអាកប្បកិរិយា និងបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់ជនជាតិ Nghe Tinh តាមរយៈវិធីនៃការនិយាយ

កំណត់ចំណាំរបស់អ្នកនិពន្ធ៖ សាស្ត្រាចារ្យរងបណ្ឌិត Hoang Trong Canh (មហាវិទ្យាល័យ Philology - Vinh University) បានធ្វើការស្រាវជា្រវជាច្រើនអំពីគ្រាមភាសាក្នុងតំបន់ទូទាំងប្រទេស ជាពិសេសពី Nghe Tinh។ កាសែត Ha Tinh សូមណែនាំការសន្ទនាជាមួយគាត់។

សាស្ត្រាចារ្យរង បណ្ឌិត Hoang Trong Canh។

PV៖ តើអ្នកអាចផ្តល់ឱ្យយើងនូវព័ត៌មានទូទៅមួយចំនួនអំពីលក្ខណៈវប្បធម៌ បុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់មនុស្ស និងតំបន់លំនៅដ្ឋានដែលបង្ហាញតាមរយៈភាពខុសគ្នានៃទម្រង់អាសយដ្ឋានរវាងតំបន់ ជាពិសេស Nghe Tinh?

សាស្ត្រាចារ្យរង បណ្ឌិត Hoang Trong Canh៖ ទោះបីជាគ្រប់តំបន់គ្រាមភាសាប្រើធាតុផ្សំនៃអាសយដ្ឋានដូចគ្នាក៏ដោយ ក៏កម្រិតនៃការប្រើប្រាស់ ការបង្ហាញពីការបញ្ចេញមតិ និងអាកប្បកិរិយាមិនដូចគ្នាដែរ។ នេះត្រូវបានបង្ហាញជាដំបូងនៃការទាំងអស់នៅក្នុងការប្រើប្រាស់ពាក្យ "con" នៅក្នុងអាសយដ្ឋាន។ ក្នុងគ្រួសារ ញាតិសន្តានទាំងខាងឪពុក និងខាងមាតានៅ Nghe Tinh ប្រជាជនតែងតែហៅ "ចៅ" និង "ចៅទួត" ថា "ខុន" ។ ហេតុដូច្នេះហើយ ជារឿយៗយើងនឹងជួបប្រទះនូវតួនាទីផ្សេងៗគ្នា ប៉ុន្តែជាមួយនឹងវិធីដោះស្រាយដូចគ្នា៖ សហ (ជីតា) (និងបងប្អូនប្រុសស្រីក្នុងគ្រួសារតែមួយជា "ជីតា") - កូន, ông (ជីតា), bà (និងមនុស្សនៅក្នុងគ្រួសារខាងឪពុកនិងម្តាយដែលមានកម្រិតដូចគ្នាជាមួយជីតា) - កូន, បាក, ឈូ, មីង (អុង), ឃុន () ។ មីងពូ - កូន។ វិធីនិយាយនេះមិនត្រឹមត្រូវតាមតួនាទី ឬនិយាយម្យ៉ាងទៀត វិធីដោះស្រាយត្រឹមត្រូវតាមតួនាទីរបស់ជនជាតិ Nghe Tinh ច្រើនតែមិនហ្មត់ចត់ និងទៀងទាត់ដូចប្រជាជនភាគខាងជើង។ ទោះបីជាកុមារធំពេញវ័យ ឬមានគ្រួសារក៏ដោយ ក្នុងស្ថានភាពទំនាក់ទំនងដែលទាមទារទម្រង់បែបបទ និងការទូត ប្រជាជន Nghe នៅតែហៅកូន និងចៅរបស់ពួកគេថា "con" ជំនួសឱ្យ "anh" ឬ "chi" ដូចប្រជាជននៅភាគខាងជើង។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវបាន "ហៅ" "អាញ់" ឬ "ឈី" នោះ បុគ្គលនោះនឹងមានអារម្មណ៍ថាគាត់ត្រូវបានប្រព្រឹត្តដោយត្រជាក់ សុភាពរាបសារ និងការទូតដូចជាអ្នកខាងក្រៅ។

ជាធម្មតា ជនជាតិ Nghe មិនប្រើសព្វនាម "toi" (ដោយអព្យាក្រឹតភាព) ដើម្បីនិយាយទៅកាន់កូន និងចៅរបស់ពួកគេ សូម្បីតែនៅពេលពួកគេធំឡើងក៏ដោយ។ នៅក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh "tui" គឺជាពាក្យបំរែបំរួលតាមសូរសព្ទ ដែលត្រូវនឹង "toi" ។ ប៉ុន្តែតាមរបៀបដែលប្រជាជន Nghe Tinh ប្រើក៏ដូចជាការបង្ហាញភាពខុសគ្នានៃពាក្យ "tui" គឺខុសគ្នាឆ្ងាយពី "toi"។ កុមារអាចប្រើ "tui" ដើម្បីនិយាយទៅកាន់ឪពុក ម្តាយ ជីដូនជីតា និងមនុស្សចាស់ជាមួយនឹងការបញ្ចេញមតិដែលមិនមានភាពអព្យាក្រឹតដូច "toi" ។ សម្រាប់ប្រជាជន Nghe Tinh ការប្រើ "tui" មានភាពរាបទាប និងស្និទ្ធស្នាល ខណៈពេលដែលការប្រើ "toi" នៅពេលនិយាយទៅកាន់មនុស្សចាស់គឺមានភាពឆេវឆាវ និងឈ្លើយបន្តិច។

ប្រសិនបើប្រជាជនភាគខាងជើងប្រើ "toi" ដើម្បីនិយាយទៅកាន់កូនរបស់ពួកគេ (មនុស្សពេញវ័យ) ជាធម្មតា សុភាពរាបសារ និងគួរឱ្យគោរព ផ្ទុយទៅវិញ ប្រជាជន Nghe Tinh ចាត់ទុកថាវាខ្វះមនោសញ្ចេតនា និងនៅឆ្ងាយ។ ប្រជាជនភាគខាងត្បូងក៏ប្រើ "ទុយ" ដើម្បីនិយាយខ្លួនឯងដូចជាជនជាតិ Nghe Tinh ដោយបង្កើតនូវសម្លេងដ៏សាមញ្ញ និងសាមញ្ញ ដូច្នេះអ្នកស្តាប់នឹងមានអារម្មណ៍ស្និទ្ធស្នាល និងស្និទ្ធស្នាលជាង "toi" ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រជាជនភាគខាងត្បូងតែងតែប្រើ "ទុយ" ដើម្បីនិយាយជាមួយមនុស្សដែលមានអាយុស្មើគ្នា ឬក្មេងជាង ហើយមិនប្រើវាដើម្បីនិយាយទៅកាន់ឪពុកម្តាយ ឬមនុស្សចាស់ដូចជនជាតិ Nghe នោះទេ។

ប្រសិនបើយើងនិយាយឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយអំពីទម្រង់នៃអាសយដ្ឋាន យើងត្រូវនិយាយអំពីពាក្យ (ប្រយោគ) ការស្វាគមន៍ (ធាតុផ្សំនៃប្រយោគ ពេញលេញ ឬមិនពេញលេញ (ភ្លាមៗ) ធាតុម៉ូឌុលដែលភ្ជាប់មកជាមួយ សព្វវចនាធិប្បាយអម ដើម្បីធ្វើឱ្យវាអាចបត់បែនបាន...)។ វត្ថុទាំងនោះ Nghe Tinh ក៏មានលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួនដែរ។ ពេលខ្លះវាសាមញ្ញណាស់ ខុសពីខាងជើង និងខាងត្បូង (ប្រជាជនខាងជើងនិយាយថា "ខ្ញុំជំរាបសួរពុកម៉ែ ខ្ញុំជំរាបសួរជីតា" ប្រជាជនភាគខាងត្បូងនិយាយថា "ខ្ញុំជំរាបសួរលោកគ្រូ ខ្ញុំជំរាបសួរបងប្អូន"... ប៉ុន្តែប្រជាជនង៉ែគ្រាន់តែនិយាយថា "ជំរាបសួរពុក" "ជំរាបសួរលោកគ្រូ" "ជំរាបសួរជីតារបស់ខ្ញុំ"...) - ចរិតនេះគួររៀនពីខាងជើង និងខាងជើង

ភាសាត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងសម្បូរបែបក្នុងជីវិត។

PV៖ តើអ្នកអាចប្រាប់យើងបន្ថែមអំពីលក្ខណៈពិសេសប្លែកនៃវប្បធម៌នៃការហៅតាមគ្រាមភាសា Nghe Tinh ដែលខុសពីតំបន់ផ្សេងទៀតបានទេ?

សាស្ត្រាចារ្យរង បណ្ឌិត Hoang Trong Canh៖ លក្ខណៈពិសេសមួយនៃវប្បធម៌ប្រពៃណីនៃការនិយាយស្តីក្នុងគ្រួសារ (ក៏ដូចជាក្នុងសង្គម) ត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh។ ប្រជាជន Nghe តែងតែប្រើធាតុបង្ហាញពីយេនឌ័រ (ក្មេងប្រុស/ក្មេងស្រី)។ នេះត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុងការប្រើប្រាស់ធាតុ cu និង di (wore) ក្នុងការដោះស្រាយនៅក្នុងការទំនាក់ទំនងទូទៅ។ ពេលមានកូន ឈ្មោះឪពុកម្តាយតែងតែជំនួសដោយឈ្មោះកូនច្បង ប៉ុន្តែកាលពីអតីតកាលនៅ Nghe Tinh ឈ្មោះឪពុកម្តាយមានធាតុបន្ថែម cu ឬ di ។

ជាក់ស្តែង ប្រសិនបើប្តីប្រពន្ធមានកូនប្រុសច្បង ចាប់ពីពេលនោះមក ឈ្មោះឪពុក និងម្តាយរបស់កូននឹងត្រូវហៅតាមឈ្មោះកូនដំបូង ហើយមានធាតុ cu ពីមុខឈ្មោះ (cu Lan, cu Hoa)...; បើកូនទីមួយមានកូនស្រី ឈ្មោះឪពុកម្តាយក៏នឹងត្រូវហៅតាមឈ្មោះកូនស្រីដែរ ហើយមានធាតុឌីមុនគឺ ឌី ឡាន ឌី ហូ...

របៀបនៃការហៅបែបនេះបង្ហាញថា គំនិតនៃការរើសអើងយេនឌ័រ (ប្រុស ស្រី) ត្រូវបានចាក់បញ្ចូលយ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងស្មារតី និងអាកប្បកិរិយារបស់មនុស្ស Nghe ។ នៅតាមជនបទជាច្រើន ស្ត្រីដែលរៀបការហើយលែងហៅឈ្មោះខ្លួនឯងមុនរៀបការទៀតហើយ ប៉ុន្តែតាមឈ្មោះប្តី (ឧទាហរណ៍ ប្តីឈ្មោះ ហូ ដូចនេះ ប្រពន្ធក៏ត្រូវបានគ្រប់គ្នាហៅជា (បងស្រី) មូ (មីង)... ហូ)។

អាកប្បកិរិយា និងអាកប្បកិរិយាដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីអាកប្បកិរិយាអំពីយេនឌ័រ ប្រុស-ស្រី និងឪពុក-ម្តាយ ក៏ត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ផងដែរ តាមរបៀបដែលបងប្អូនបង្កើតរបស់ឪពុក ឬម្តាយត្រូវបានគេហៅថា។ នៅខាងជើង កូនប្រុសដែលកើតមុនឪពុកត្រូវបានគេហៅថា "បា" កូនប្រុសដែលកើតក្រោយត្រូវបានគេហៅថា "ជូ" កូនស្រីដែលកើតមុនឪពុកត្រូវបានគេហៅថា "បា" កូនស្រីដែលកើតក្រោយត្រូវបានគេហៅថា "ខូ" ។ ចំណែកខាងម្តាយវិញ កូនប្រុសដែលកើតមុនម្តាយហៅថា “បាក” កូនប្រុសកើតក្រោយហៅថា “គ” កូនស្រីដែលកើតមុនម្តាយហៅថា “បាក” កូនស្រីកើតក្រោយហៅថា “ឌី” ។ នៅ Nghe Tinh បើក្មេងប្រុសកើតមុន ឬក្រោយឪពុក គេហៅដូចខាងជើង ប៉ុន្តែបើក្មេងស្រីកើតមុន ឬក្រោយម្តាយ គេហៅថា “ឱ”។ ខាងម្ដាយមិនដូចខាងជើងទេ បើខាងប្រុសកើតមុន ឬក្រោយម្ដាយគេហៅថា «គុ» (ពូ) បើស្រីកើតមុន ឬក្រោយម្ដាយគេហៅថា «ឌី»។

ដូច្នេះហើយ យើងឃើញថា ប្រជាជនភាគខាងជើងតែងតែយល់ដឹង និងលើកកម្ពស់ធាតុនៃការគោរព ឧត្តមភាព និងអន់ជាង។ ថ្នាក់លើតែងតែគោរព ដោយមិនបែងចែករវាងបុរស ឬស្ត្រី ឪពុក ឬម្តាយ។ ការបែងចែកយេនឌ័រត្រូវបានធ្វើឡើងតែក្នុងវណ្ណៈទាបជាមួយនឹងអ្នកដែលកើតក្រោយពីឪពុកឬម្តាយ។ ការខ្វះការបែងចែករវាងមាតាបិតា ឬមាតា ក្នុងន័យនៃសេចក្តីស្រឡាញ់ចំពោះជនជាតិខាងជើង ក៏បង្ហាញក្នុងហេតុថា ស្វាមីរបស់បងស្រីរបស់ឪពុក និងស្វាមីរបស់បងស្រីរបស់ម្តាយ ទាំងពីរនាក់ហៅថា “បា” ដូចជាហៅបងប្រុសរបស់ឪពុក; ប្ដីរបស់មីង និងប្ដីរបស់មីងទាំងពីរហៅថា «ជូ» ដូចហៅប្អូនប្រុសរបស់ឪពុក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សម្រាប់ជនជាតិ Nghe Tinh ប្តីរបស់ម្តាយមីង (កើតមុន ឬក្រោយឪពុក) ឬម្តាយមីង (កើតមុន ឬក្រោយម្តាយ) ទាំងពីរត្រូវបានគេហៅថា “ដួង”។

ជាក់ស្តែង គំនិត អារម្មណ៍ និងអាកប្បកិរិយារបស់ជនជាតិ Nghe Tinh ទាក់ទងនឹងយេនឌ័រ ក៏ដូចជាសាច់ញាតិរបស់ពួកគេ គឺខុសពីប្រជាជនភាគខាងជើង។

របៀបនិយាយទៅកាន់ប្រជាជនក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh មានអត្ថន័យក្នុងស្រុកខ្លាំង។ (រូបថតគំនូរ) ។

PV៖ តើទម្រង់សង្គមនៃអាសយដ្ឋាននៅក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh យ៉ាងម៉េចដែរ?

សាស្ត្រាចារ្យរង លោកបណ្ឌិត Hoang Trong Canh ៖ ភាពខុសគ្នាជាក់ស្តែងបំផុតបើប្រៀបធៀបទៅនឹងគ្រាមភាសាផ្សេងទៀត គឺចំនួនពាក្យអាស័យដ្ឋានសង្គមដ៏សម្បូរបែបនៅក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh ។ រួមជាមួយនឹងធាតុផ្សំនៃភាសាជាតិ និងជាមួយការផ្សំផ្សេងៗគ្នា គ្រាមភាសា Nghe Tinh បានបង្កើតប្រព័ន្ធនៃពាក្យអាស័យដ្ឋានដែលមានលក្ខណៈសម្បូរបែប និងប្លែកពីគេ។

នេះគឺជាពាក្យមួយចំនួនដែលប្រើក្នុងអាស័យដ្ឋានសង្គមរបស់ Nghe Tinh ដូចជា៖ tui, tau, choa, mieng, menh, ni, dang ni, bay choa, dan tui, bi choa, nau tui, nau choa, mi choa, nau ni, bung ni, bang choa, hangtau house, my hang, my house, my house, my house, my house we, my house, my house... (ប្រើសំដៅលើបុគ្គលទីមួយ ឯកវចនៈ និងពហុវចនៈ)។ ពាក្យ៖ ម៉ៃ, មី, ងី, អូង, អ៊ុង, គុ, ឌី, បាត, អេញ, êênh, a, mu, co, co khúc, ông khúc, bà khúc, êênh khúc, a khúc châu, êênh bá, ông ông, cu, a di, êênh di, ông đi, bà đi, bà hoe, êênh hoe, ông hoe, a hoe, a nhieu, êênh nhieu, êênh học, a học, a nho, me nho, êênh nho... (ប្រើជាអក្សរទីពីរ)។ ពាក្យ៖ បាយ, ង៉ៃ, បាង បាយ, ឈួយ ង៉ៃ, ណៅ បាយ, ជុងមី, ឈុង មី, ណៅ ម៉ៃ, ហង្ស ឧសភា, ហង្ស ឧសភា, ណៅ ឧសភា, ក្វាន់ បាយ, កាកងី, កាកហូ... (ប្រើសំដៅលើពហុវចនៈទីពីរ)។ ពាក្យ៖ ហាន់, ងី, អូងង៉ុក (ថា), បាណៅ (ថា), ម៉ិញិ (ថា), ម៉ីញ៉ិ (ថា), អូណិញ (ថា), អាណិញ (ថា), ណឹញណៅ (ថា), កូណឹញ (ថា, គឹត) Nợ... (ប្រើសំដៅលើបុគ្គលទី៣, ឯកវចនៈ) ។ ពាក្យថា : ពួកគេ, ពួកគេ, ទាំងនោះ, យើង ហាន់, ទាំងនោះ ហាន់, នួន ហាន់, ហាន, ហាន, នឹន, នឹន, នឹន, ក្វាន់ណាន់... (ប្រើសំដៅលើបុគ្គលទីបី, ពហុវចនៈ) ។

ជាមួយនឹងចំនួនដ៏សម្បូរបែបនៃលក្ខខណ្ឌនៃអាស័យដ្ឋាន ភាពច្បាស់លាស់នៃពាក្យនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃអាសយដ្ឋានក៏ត្រូវបានសម្គាល់យ៉ាងច្បាស់លាស់ផងដែរ។ ជាពិសេស ចំនួនពាក្យដែលប្រើក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងមិនមែនជាពិធីមានសមាមាត្រខ្ពស់ ដូច្នេះរបៀបនៃការនិយាយនៅក្នុងសង្គមក្នុងគ្រាមភាសា Nghe Tinh មានអត្ថន័យក្នុងស្រុកខ្លាំង។ មានវិធីដោះស្រាយបែប rustic, រដិបរដុប, និងមានការគោរព, វិធីនៃការដោះស្រាយជាមួយនឹងសារៈសំខាន់វប្បធម៌ខ្ពស់។ វិធីនៃការនិយាយបែបនេះមិនត្រឹមតែត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយក្នុងការទំនាក់ទំនងប្រចាំថ្ងៃប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយធម្មជាតិនៅក្នុងកំណាព្យប្រជាប្រិយផងដែរ។

សញ្ញានៃទំលាប់ក្នុងការដោះស្រាយដែលយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះកត្តាយេនឌ័រ សង្កត់ធ្ងន់លើការបន្ត សង្កត់ធ្ងន់លើគ្រួសារធំដែលមានជំនាន់ជាច្រើន និងទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរវាងជំនាន់ក្នុងគ្រួសារ រក្សាធាតុប្រពៃណីក្នុងការដោះស្រាយ - ទាំងនេះគឺជាវប្បធម៌ពិសេសក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងរបស់ប្រជាជន Nghe An ក្នុងសហគមន៍វៀតណាម។

PV៖ អរគុណ!

មីងហ៊ុយ

(សម្តែង)

ប្រភព