Hơn 80 tỷ phục hồi khu di tích Lam Kinh

Nằm trên địa bàn thị trấn Lam Sơn, Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, Cố đô Lam Kinh là một di tích gắn liền với sự nghiệp của vua Lê Thái Tổ và nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam.

Di sản văn hóa – kiến trúc đặc biệt

Ngược dòng lịch sử, sau 10 năm lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1428) đánh đuổi giặc nhà Minh và lên ngôi hoàng đế, đóng đô ở Đông Kinh (Thăng Long), vua Lê Thái Tổ cho xây dựng ở quê hương đất tổ Lam Sơn một kinh thành gọi là Lam Kinh.

Thành điện Lam Kinh xưa được xây dựng theo địa thế “tọa sơn hướng thủy”, một tiêu chuẩn vàng trong phong thủy của người Á Đông. Phía Bắc của kinh thành dựa vào núi Dầu, phía Nam nhìn ra sông Chu, có núi Chúa làm bình phong, phía Đông là rừng Phú Lâm, còn phía Tây được bảo vệ bởi núi Hương và núi Hàm Rồng.

Cổng Ngọ Môn của di tích Lam Kinh. Ảnh: Quốc Lê.

Khu hoàng thành, cung điện và thái miếu của kinh thành Lam Kinh vẫn được giữ nguyên vẹn cho đến ngày nay, với cách bố trí hình bàn cờ gồm khu ngọ môn, sân rồng, chính điện, thái miếu…

Đường dẫn vào hoàng thành có một con sông đào tên là sông Ngọc, dòng chảy này bắt nguồn từ Tây Hồ, vòng qua trước thành và điện Lam Kinh. Cây cầu Bạch (cầu Tiên Loan Kiều) bắc trên sông Ngọc là lối đi chính dẫn du khách vào thăm Kinh thành cổ Lam Kinh. Cầu có hình cánh cung, được làm theo kiểu dáng kiến trúc độc đáo gọi là thượng gia hạ kiều, tức trên nhà, dưới cầu.

Qua cầu khoảng 50m đến một giếng cổ, nước giếng trong xanh và đầy quanh năm, bờ Bắc được lát bậc đá lên xuống, cung cấp nước cho điện Lam Kinh. Trước kia, giếng được thả hoa sen nở rất đẹp và thơm, đồng thời giữ cho nước mát trong những ngày hè.

Để vào khu điện chính, du khách sẽ qua Ngọ Môn, đây từng là nơi đón tiếp nghi thức trước khi vào điện chầu. Trước Ngọ môn có các con nghê đá với niên đại hàng trăm năm. Qua Ngọ Môn vào đến sân rồng, dẫn lối vào khu chính điện. Chính điện Lam Kinh được ví như “linh hồn” của Khu Di tích bởi sự bề thế, trang nghiêm, là khu trung tâm lớn nhất, có hình chữ “Công” (I) gồm 3 toà điện lớn nối tiếp nhau xây trên nền đất rộng là Quang Đức (tiền điện), Sùng Hiếu (trung điện) và Diên Khánh (hậu điện).

Ngay sau Chính điện là 9 tòa Thái miếu được bài trí trang nghiêm, linh thiêng với dáng hình cánh cung ôm lấy chính điện. Đây là nơi thờ các vua và thái hậu triều Hậu Lê, chủ yếu thời Lê Sơ với khung cảnh quanh năm nghi ngút khói hương, uy nghi và linh thiêng...

Tầm vóc đặc biệt trong tiến trình lịch sử dân tộc

Cố đô Lam Kinh không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng mà còn là biểu tượng sống động của tinh thần phục hưng dân tộc, của sự kết tinh giữa truyền thống văn hóa Đại Việt và khát vọng vươn lên sau những năm tháng đau thương dưới ách đô hộ phương Bắc.

Tầm vóc của Lam Kinh trước hết nằm ở vai trò khởi nguyên của địa danh này trong công cuộc khôi phục quốc gia Đại Việt sau thời kỳ Bắc thuộc lần thứ tư. Đây là nơi hội tụ tinh thần dân tộc, nơi sản sinh các bậc anh hùng, nơi huy động lực lượng nông dân, trí thức, các tộc người miền núi cùng hợp sức chống lại quân xâm lược. Nếu Thăng Long là trung tâm chính trị, kinh tế trong thời kỳ Lý – Trần, thì Lam Kinh lại là điểm tựa tâm linh và ý chí cho một nước Đại Việt mới sau thời kỳ tăm tối. Về mặt biểu tượng, Lam Kinh giống như một lời khẳng định rằng đất nước có thể bị khuất phục tạm thời nhưng không bao giờ bị đánh bại, và tinh thần dân tộc luôn có thể trỗi dậy từ những vùng đất xa trung tâm.

Khu Thái Miều của di tích Lam Kinh. Ảnh: Quốc Lê.

Không chỉ dừng lại ở vai trò lịch sử quân sự, Lam Kinh còn là trung tâm văn hóa và chính trị mang tính kế thừa và đổi mới. Sau khi lên ngôi, Lê Lợi đã cho xây dựng Lam Kinh thành một kinh đô theo lối bố cục phong thủy truyền thống, mô phỏng cấu trúc của Thăng Long nhưng mang sắc thái riêng biệt của vùng đất Lam Sơn. Tại đây, các vua đầu triều Lê đã tổ chức nhiều lễ tế quan trọng, ra các chỉ dụ lớn, đồng thời cũng là nơi an táng của các vua và hoàng hậu đầu triều. Việc lựa chọn Lam Kinh làm nơi an nghỉ thay vì Thăng Long cho thấy vương triều Lê không chỉ muốn nhấn mạnh nguồn gốc của một triều đại mà còn khẳng định tầm quan trọng của một trung tâm tín ngưỡng mới, mang bản sắc riêng biệt.

Ý nghĩa biểu tượng của Lam Kinh đã được duy trì trong dòng chảy lịch sử lâu dài. Trong suốt hàng thế kỷ, dù triều đại có thay đổi, dù chiến tranh hay hòa bình, Lam Kinh vẫn hiện diện như một minh chứng của sự hồi sinh dân tộc, của lòng trung nghĩa và sự kiên cường bất khuất. Từ Lam Kinh, tinh thần Đại Việt luôn lan tỏa, góp phần định hình nên một bản sắc văn hóa chính trị đặc trưng của nước Việt thời Hậu Lê.

Ngày nay, Lam Kinh không chỉ là một điểm đến du lịch văn hóa, mà còn là nơi hội tụ của những giá trị lịch sử – tinh thần – tâm linh quý báu. Lễ hội Lam Kinh được tổ chức vào ngày 21 và 22 tháng 8 âm lịch hằng năm không chỉ để tưởng nhớ Lê Lợi và các vị vua triều Lê mà còn để khơi dậy niềm tự hào dân tộc, nhắc nhớ về một thời kỳ lịch sử oanh liệt và ý chí độc lập bền bỉ. Tầm vóc của Lam Kinh vì thế không nằm ở quy mô vật chất, mà ở chiều sâu lịch sử và chiều rộng văn hóa.

Năm 1962, Khu di tích lịch sử Lam Kinh được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2012, nơi đây tiếp tục được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Dự án tu bổ, phục hồi và tôn tạo một số hạng mục quan trọng trong Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa làm chủ đầu tư, triển khai trong giai đoạn 2025–2027. Các hạng mục bao gồm: phục dựng 4 tòa Thái Miếu (số 1, 2, 8 và 9), tôn tạo đền thờ bà Hàng Dầu và xây dựng cổng vào khu di tích. Nguồn vốn thực hiện được huy động từ ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh.

Trong những năm qua, nhiều hạng mục quan trọng của Khu di tích như điện Lam Kinh, các hồ nước, sân rồng, nghi môn và 5 tòa Thái Miếu đã được trùng tu, phục dựng. Tuy nhiên, vẫn còn 4 tòa Thái Miếu, hai tòa Tả Vu-Hữu Vu và đền bà Hàng Dầu chưa được khôi phục. Việc đầu tư lần này được kỳ vọng sẽ góp phần hoàn thiện tổng thể không gian lịch sử, văn hóa quan trọng bậc nhất của vương triều Hậu Lê tại Thanh Hóa.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/hon-80-ty-phuc-hoi-khu-di-tich-lam-kinh-post2149044047.html