HÀNH TRÌNH KẾT NỐI NHỮNG DÒNG SÔNG VÀ ĐỈNH NÚI: TẦM NHÌN CHO TUYÊN QUANG MỚI

Một lần nọ, gặp một cụ già ở bến sông Lô, mái tóc bạc trắng như sương phủ trên đỉnh Tây Côn Lĩnh. Cụ kể: “Con sông này chảy qua bao làng, bao bản, từ núi xuống đồng, từ Tuyên Quang sang Hà Giang. Giờ hai tỉnh nhập lại, chẳng khác nào hai dòng chảy hợp thành một, mạnh hơn, dài hơn, giàu phù sa hơn”. Câu chuyện của cụ khiến nghĩ đến: hợp nhất không chỉ là ghép địa giới hành chính, mà là cơ hội để kết nối những không gian sống, không gian sản xuất, không gian văn hoá thành một bức tranh tổng thể.

Báo Tuyên Quang•16/08/2025

1. Không gian tự nhiên - Khúc giao hòa núi và sông

Tuyên Quang mới mang trong mình địa hình đa tầng:

Vùng núi cao Hà Giang với đá tai mèo, cao nguyên đá Đồng Văn, những dãy núi trập trùng tạo ra cảnh quan hùng vĩ và là “kho” đa dạng sinh học quý giá.
Vùng trung du - đồng bằng Tuyên Quang với thung lũng sông Lô, sông Gâm, hồ Na Hang - Lâm Bình, là nơi điều tiết nước, cung cấp thủy năng, và nuôi dưỡng hệ sinh thái thuỷ sản.

Đặc biệt, trục Na Hang - Lâm Bình như một “cây cầu xanh” nối liền cao nguyên đá Hà Giang với đồng bằng Tuyên Quang. Nơi đây hội tụ:

Hồ thủy điện Na Hang - Lâm Bình: mặt nước mênh mông giữa núi non, là “kho nước” điều hòa cho cả vùng hạ lưu, đồng thời là kho tàng đa dạng sinh học thuỷ sinh.
Các dãy núi đá vôi, rừng nguyên sinh: bảo tồn nhiều loài quý hiếm, là hành lang sinh thái kết nối vùng núi cao Hà Giang và vùng trung du.
Văn hoá bản địa: các bản làng người Tày, Dao, Pà Thẻn… nằm xen giữa núi và hồ, giữ nguyên nhịp sống truyền thống.

Trục này không chỉ là trái tim sinh thái của tỉnh mới, mà còn là trục phát triển kinh tế - du lịch xanh khi gắn kết du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, và sản xuất nông - lâm nghiệp bền vững.

Tiềm năng du lịch Tuyên Quang là cơ hội cho nhiều doanh nghiệp trong thời gian tới.

2. Không gian nông nghiệp - Từ thung lũng tới cao nguyên

Tuyên Quang mới có lợi thế đa dạng khí hậu và thổ nhưỡng:

Cao nguyên, vùng núi lạnh: trồng chè Shan tuyết, dược liệu quý, cây ăn quả ôn đới như mận, lê, đào.
Vùng thung lũng, bãi bồi sông Lô - sông Gâm: trồng lúa đặc sản, ngô, rau màu, cây ăn quả nhiệt đới (cam, bưởi).
Kết hợp chăn nuôi: bò vàng Hà Giang, trâu cày Tuyên Quang, dê núi đá, gia cầm thả vườn.

Khi có trục Na Hang - Lâm Bình làm “sân ga trung chuyển”, các sản phẩm từ vùng cao Hà Giang có thể thuận lợi đưa về vùng trung du chế biến, rồi ra thị trường lớn; ngược lại, vật tư, kỹ thuật, dịch vụ từ đồng bằng cũng dễ dàng “leo” lên miền núi.

Cây chè Shan tuyết cổ thụ

3. Không gian lâm nghiệp - Rừng là vốn liếng lâu dài

Cả hai tỉnh trước khi hợp nhất đều có diện tích rừng lớn, đặc biệt là rừng đặc dụng và rừng phòng hộ.

Hà Giang có rừng nguyên sinh, rừng đá, và dược liệu dưới tán.
Tuyên Quang có vùng gỗ nguyên liệu, giấy, tre, nứa.

Trục Na Hang - Lâm Bình chính là nơi giao nhau của hai loại lâm nghiệp: Lâm nghiệp nguyên sinh và lâm nghiệp sản xuất. Đây là điểm gặp gỡ để phát triển kinh tế rừng đa giá trị: từ gỗ nguyên liệu, tre nứa, đến dược liệu, mật ong rừng, dịch vụ môi trường rừng và tín chỉ carbon.

4. Không gian văn hoá - xã hội: Bản sắc đa sắc màu

Tuyên Quang mới là ngôi nhà chung của hơn 20 dân tộc: Tày, Dao, Mông, Lô Lô, Pà Thẻn, Kinh…

Hà Giang nổi tiếng với chợ tình Khâu Vai, lễ hội Gầu Tào, khèn Mông, trang phục thổ cẩm rực rỡ.
Tuyên Quang có Lễ hội Thành Tuyên, hát Then, hát Sli, những điệu múa lượn, những câu chuyện lịch sử cách mạng.

Na Hang - Lâm Bình lại là nơi hội tụ nhiều không gian văn hoá giao thoa: lễ hội Lồng Tông của người Tày, tục nhảy lửa của người Pà Thẻn, những điệu hát Páo Dung vang bên hồ. Đây có thể trở thành trung tâm trải nghiệm văn hoá của tỉnh mới.

Tầm nhìn mở ra

Sự hợp nhất này không chỉ là cộng gộp tài nguyên, mà là kích hoạt sức mạnh tổng hợp:

Liên kết tự nhiên: sông - núi - hồ - rừng thành hệ sinh thái thống nhất.
Liên kết kinh tế: trục Na Hang - Lâm Bình làm “xương sống” kết nối nông nghiệp, lâm nghiệp, du lịch.
Liên kết xã hội: các dân tộc cùng bảo tồn bản sắc, chia sẻ cơ hội.

Nếu biết kể câu chuyện Tuyên Quang mới bằng ngôn ngữ của cảnh quan và con người, thì mỗi sản phẩm nông nghiệp, mỗi lễ hội, mỗi cung đường du lịch sẽ là một “thương hiệu sống”. Và lúc ấy, Tuyên Quang mới không chỉ là một tỉnh, mà là một không gian kết nối - nơi sông và núi cùng nhau viết tiếp bản trường ca phát triển bền vững.