Hải Phòng bứt phá, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa

Với vị trí chiến lược quan trọng nằm bên bờ biển Đông, là cửa ngõ thông thương quốc tế, từ cuối thế kỷ 19, Hải Phòng được thực dân Pháp chú trọng đầu tư như một trung tâm kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, bản chất của quá trình này không nằm ở sự phát triển bền vững hay độc lập, mà đơn thuần chỉ nhằm phục vụ guồng máy khai thác thuộc địa.

Trước năm 1945, Hải Phòng hình thành một số cơ sở công nghiệp sớm, chủ yếu xoay quanh khu vực cảng và tuyến đường sắt Hải Phòng - Hà Nội - Lạng Sơn. Nhà máy xi măng Hải Phòng thành lập từ năm 1899, được coi là biểu tượng công nghiệp thời đó nhưng công nghệ, vận hành và lợi nhuận đều nằm trong tay người Pháp. Người Việt, phần lớn chỉ làm công nhân, bị bóc lột, không được tiếp cận kỹ thuật và hoàn toàn không có quyền làm chủ dây chuyền sản xuất.

Các ngành công nghiệp ở giai đoạn này chủ yếu, gồm: chế biến nông sản, sửa chữa tàu thuyền, xay xát cùng một số cơ sở cơ khí nhỏ lẻ phục vụ bảo dưỡng phương tiện và kho bãi hàng hóa. Không có khu công nghiệp tập trung, cũng không có đào tạo chuyên môn, Hải Phòng khi đó giống như một “cảng hậu cần” của chính quyền thực dân, không phải là một trung tâm phát triển theo đúng nghĩa.

Cách mạng Tháng Tám 1945 không chỉ giành lại độc lập cho dân tộc, mà còn cắt đứt những xiềng xích “trói buộc” sự phát triển của Hải Phòng. Trong những năm tháng kháng chiến, rồi kiến thiết hòa bình, những nhà máy xi măng, cơ khí, đóng tàu... ở Hải Phòng được xây dựng và vận hành bằng chính bàn tay và trí tuệ của người Việt.

Tuy nhiên, sự chuyển mình thực sự chỉ đến khi làn sóng đổi mới năm 1986 "thổi" vào nền kinh tế Việt Nam những "luồng gió" thị trường đầu tiên. Trong làn sóng ấy, Hải Phòng là một trong những địa phương đi đầu, nhanh nhạy mở cửa, thu hút đầu tư, định hình mô hình tăng trưởng. Khu công nghiệp Nomura - thành lập đầu những năm 1990 là dấu ấn tiên phong. Với chính sách mở cửa, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, thành phố nhanh chóng nắm bắt cơ hội để chuyển dịch cơ cấu công nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và có giá trị gia tăng cao.

Khu công nghiệp Nomura - thành lập đầu những năm 1990 là dấu ấn tiên phong

Chặng đường 20 năm đầu thế kỷ 21 (giai đoạn 2001 - 2020) là thời kỳ Hải Phòng có sự chuyển mình mạnh mẽ, có tính đột phá, với nhiều dấu ấn nổi bật. Hải Phòng liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng công nghiệp ấn tượng, trở thành một trong những “đầu tàu” phát triển kinh tế.

Nhất là trong giai đoạn 2015 - 2025, tốc độ tăng trưởng GRDP của thành phố luôn duy trì ở mức hai con số. Công nghiệp phát triển mạnh theo hướng công nghiệp công nghệ cao, hiện đại, thân thiện môi trường. Công nghiệp cũng giữ vai trò chủ lực của kinh tế thành phố, khẳng định vị trí trung tâm công nghiệp lớn có sức cạnh tranh cao của cả nước. Sự bứt phá của công nghiệp Hải Phòng được thể hiện qua những con số đầy sức thuyết phục, nhất là trong vài năm gần đây, công nghiệp của thành phố có bước phát triển vượt bậc cả về quy mô, cơ cấu và chất lượng.

Phát biểu tại Hội nghị Xúc tiến đầu tư thành phố Hải Phòng năm 2025 diễn ra chiều 15/7, đồng chí Lê Ngọc Châu, Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố nhấn mạnh: “Hải Phòng là địa phương duy nhất có tốc độ tăng trưởng 2 con số liên tục suốt 10 năm liên tiếp. Hải Phòng luôn là điểm đến đầu tư hấp dẫn hàng đầu khu vực với hơn 1.900 dự án FDI, đến từ 44 quốc gia và vùng lãnh thổ với tổng vốn đăng ký hơn 48 tỷ USD, chiếm gần 10% tổng vốn FDI lũy kế toàn quốc. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư trong nước cũng đóng góp xứng đáng với sự có mặt của các dự án quan trọng đến từ các thương hiệu lớn, như: VinGroup, SunGroup, Kinh Bắc, Hòa Phát, Geleximco… với số vốn của các dự án được chấp thuận đầu tư chỉ riêng trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt hơn 200.000 tỷ đồng”.

Tính đến đầu tháng 8/2025, thành phố Hải Phòng có tổng số 42 khu công nghiệp với tổng diện tích hơn 11.000 ha. Ngoài ra, toàn thành phố có 79 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 3.800 ha. Hàng loạt “đại bàng” với trình độ công nghệ tiên tiến chọn Hải Phòng để “làm tổ”, tập trung vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như điện, điện tử, chế tạo, công nghiệp phụ trợ, sản phẩm công nghệ cao...

Nhiều sản phẩm sản xuất tại Hải Phòng hiện nay tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và các thị trường khó tính khác. Từ một trung tâm công nghiệp nặng, Hải Phòng đang chuyển mình thành trung tâm công nghiệp thông minh. Những con số ấn tượng về đầu tư, tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế không đến một cách ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một chiến lược phát triển công nghiệp bài bản, đồng bộ và mang tính dài hạn.

Hải Phòng hôm nay không chỉ là một trung tâm công nghiệp lớn mà còn là hình mẫu của sự phát triển năng động, hiện đại và bền vững. Từ một quá khứ bị kìm hãm trong "thân phận" thuộc địa, thành phố vươn lên trở thành điểm đến hàng đầu của các nhà đầu tư chiến lược trên toàn cầu.

HUYỀN TRANG

Nguồn: https://baohaiphong.vn/hai-phong-but-pha-di-dau-trong-su-nghiep-cong-nghiep-hoa-hien-dai-hoa-cua-ca-nuoc-518963.html