Fed và tuần lễ định mệnh

(Dân trí) - Fed gần như chắc chắn hạ lãi suất tuần này nhưng kịch tính nằm ở chỗ khác: chia rẽ nội bộ hiếm thấy, áp lực chính trị từ Nhà Trắng và câu hỏi ai thực sự có mặt tại bàn họp.

Bài toán kinh tế nan giải: Lạm phát đình đốn phiên bản nhẹ

Về mặt lý thuyết, nhiệm vụ của Chủ tịch Fed Jerome Powell và các đồng nghiệp trong cuộc họp ngày 16-17/9 khá rõ ràng: đối phó với một nền kinh tế đang phát đi tín hiệu trái chiều.

Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn rất nhiều. Nền kinh tế Mỹ đang đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan, được các nhà kinh tế mô tả là "stagflation phiên bản nhẹ" – một kịch bản ác mộng đối với bất kỳ ngân hàng trung ương nào. Stagflation là khái niệm chỉ một nền kinh tế cùng lúc phải đối mặt với ba yếu tố chính: lạm phát cao, tăng trưởng kinh tế chậm hoặc không tăng trưởng (kinh tế bị đình trệ), và tỷ lệ thất nghiệp cao. 

Một mặt, có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy thị trường lao động, vốn là trụ đỡ vững chắc của kinh tế Mỹ, đang bắt đầu hạ nhiệt. Điều này tạo ra áp lực buộc Fed phải hành động, cụ thể là cắt giảm lãi suất để kích thích hoạt động kinh tế và ngăn chặn nguy cơ suy thoái, bảo vệ việc làm cho người dân.

Mặt khác, lạm phát vẫn cao một cách khó chịu, lơ lửng trên mục tiêu 2% mà Fed đề ra. Một phần nguyên nhân đến từ chính sách tăng thuế quan của chính quyền Tổng thống Donald Trump, vừa làm chậm tăng trưởng, vừa đẩy giá cả hàng hóa lên cao.

Đây chính là cái bẫy kinh tế hoàn hảo. Công cụ duy nhất trong tay Fed để hỗ trợ thị trường việc làm, đó là hạ lãi suất, lại có nguy cơ đổ thêm dầu vào ngọn lửa lạm phát.

Powell đang phải đi trên một sợi dây cực kỳ mảnh: Nới lỏng quá nhiều, lạm phát sẽ bùng nổ. Thắt chặt quá sớm, nền kinh tế có thể rơi vào suy thoái. Quyết định cắt giảm 0,25 điểm phần trăm được dự báo rộng rãi được xem là một bước đi trung dung, một nỗ lực để xoa dịu cả hai phe mà không làm hài lòng hoàn toàn bên nào.

Ủy ban chính sách lãi suất của Fed nhóm họp trong 2 ngày thứ ba và thứ tư, với quyết định được công bố lúc 2 giờ chiều thứ tư (giờ miền Đông). Quyết định tới sẽ định hình không chỉ nền kinh tế mà còn cả tương lai của chính Fed (Ảnh: Reuters).

Bất đồng nội bộ lên mức lịch sử

Nếu bài toán kinh tế đã đủ đau đầu, thì tình hình bên trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) còn căng thẳng hơn. Nội bộ Fed đang bị chia rẽ sâu sắc về con đường phía trước, và cuộc họp tuần này có thể chứng kiến mức độ phản đối công khai đạt mức lịch sử.

Một phe, được gọi là "diều hâu", lo ngại về rủi ro lạm phát vẫn còn ở mức cao. Họ cho rằng việc cắt giảm lãi suất lúc này là quá sớm và có thể khiến lạm phát vượt khỏi tầm kiểm soát. Họ muốn giữ nguyên lãi suất để đảm bảo giá cả ổn định.

Phe ngược lại, phe "bồ câu", lại tập trung vào những dấu hiệu suy yếu của thị trường lao động. Đối với họ, nguy cơ suy thoái và mất việc làm là mối đe dọa lớn hơn. Họ ủng hộ việc cắt giảm lãi suất mạnh tay hơn để ngăn chặn một cú sụp đổ kinh tế.

Sự phân cực này gay gắt đến mức Matt Luzzetti, kinh tế trưởng của Deutsche Bank, nhận định: "Đây có thể là cuộc họp đầu tiên kể từ năm 1988 có tới 3 thống đốc bỏ phiếu phản đối và cũng có thể là lần đầu tiên kể từ tháng 9/2019 có sự phản đối từ cả hai phía".

Một cuộc bỏ phiếu với sự bất đồng từ cả hai phe (vừa có người muốn cắt giảm mạnh hơn, vừa có người muốn giữ nguyên) sẽ là một tín hiệu cực kỳ bất thường, cho thấy sự thiếu đồng thuận và bối rối ngay trong lòng cơ quan hoạch định chính sách. Điều này sẽ khiến nhiệm vụ truyền đạt một thông điệp rõ ràng và nhất quán tới thị trường của Chủ tịch Powell trở nên gần như bất khả thi.

Tính độc lập của Fed bị thử thách chưa từng có

Như thể mâu thuẫn nội bộ và bài toán kinh tế là chưa đủ, Fed còn đang phải đối mặt với một cuộc tấn công trực diện và có hệ thống từ nhánh hành pháp, đẩy tính độc lập của ngân hàng trung ương vào một phép thử lịch sử.

Tâm điểm của cuộc khủng hoảng chính trị này xoay quanh hai nhân vật: Thống đốc Lisa Cook và ứng viên Stephen Miran.

Thứ nhất, Tổng thống Trump đang tìm cách sa thải Thống đốc Lisa Cook với cáo buộc bà khai man hồ sơ vay thế chấp trước khi vào Fed. Đây là một động thái chưa từng có tiền lệ, thách thức nguyên tắc cốt lõi rằng các thống đốc Fed được bảo vệ khỏi sự can thiệp chính trị để có thể đưa ra các quyết định thuần túy dựa trên dữ liệu kinh tế. Vụ việc đang chờ phán quyết từ tòa phúc thẩm, và quyết định có thể được đưa ra ngay trước thềm cuộc họp, tạo ra một màn sương bất định bao trùm.

Thứ hai, song song với việc loại bỏ một thống đốc, Nhà Trắng đang dùng quy trình nhanh để Thượng viện phê chuẩn ứng viên Stephen Miran, hiện là Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của ông Trump và là một trong những người chỉ trích Fed gay gắt nhất, vào chiếc ghế trống trong Hội đồng Thống đốc. Nếu được phê chuẩn kịp thời vào thứ hai, Miran có thể tuyên thệ và tham gia ngay vào cuộc họp chính sách ngày 16/9.

Derek Tang từ LH Meyer cảnh báo về hệ quả lâu dài: "Càng ngày, người ta sẽ có xu hướng nhìn các thống đốc Fed qua lăng kính chính trị ai bổ nhiệm họ thay vì xem họ là những người đưa ra quyết định khách quan. Và điều đó ngày càng khó tránh hơn".

Việc chính trị hóa Fed có nguy cơ làm xói mòn niềm tin của thị trường toàn cầu, vốn được xây dựng dựa trên sự uy tín và tính độc lập của tổ chức này.

Màn trình diễn của Powell

Giữa vòng vây của kinh tế và chính trị, mọi ánh mắt sẽ đổ dồn vào Chủ tịch Jerome Powell trong cuộc họp báo sau khi quyết định lãi suất được công bố. Cách ông lèo lái cuộc họp, trả lời các câu hỏi và truyền tải thông điệp sẽ hé lộ hướng đi của Fed trong những tháng tới.

Các chuyên gia cũng đang chia rẽ về chiến lược của Powell:

Kịch bản thận trọng: Antulio Bomfim, cựu cố vấn của Powell, cho rằng Chủ tịch Fed sẽ rất thận trọng. Ông có thể sẽ cố gắng dập tắt kỳ vọng của thị trường về một đợt cắt giảm nữa vào tháng 10, nhấn mạnh rằng rủi ro lạm phát vẫn còn cao và thị trường lao động chưa sụp đổ đến mức phải hành động khẩn cấp.

Theo kịch bản này, lần cắt giảm tiếp theo có thể phải đợi đến tháng 12. Bomfim cũng tin rằng áp lực chính trị từ bên ngoài có thể vô tình khiến các thành viên Fed đoàn kết hơn để bảo vệ thể chế.

Kịch bản chủ động: Ngược lại, Matt Luzzetti của Deutsche Bank dự đoán Powell sẽ phát đi tín hiệu về 3 lần cắt giảm lãi suất trong năm nay (tháng 9, 10 và 12) để đi trước đón đầu, ngăn chặn sự suy yếu rõ rệt hơn của thị trường lao động. Đây là một chiến lược "bảo hiểm" nhằm đảm bảo nền kinh tế tiếp tục tăng trưởng.

Vincent Reinhart, cựu quan chức Fed, đưa ra một góc nhìn thú vị: Powell có thể sẽ chọn giải pháp an toàn là cắt giảm nhỏ, đồng thời cho phép các thành viên bất đồng thể hiện quan điểm của họ thông qua biểu đồ "dot plot" – nơi mỗi quan chức ẩn danh dự báo về lộ trình lãi suất tương lai. Đây là cách để duy trì sự đoàn kết bề mặt trong quyết định chung, trong khi vẫn thừa nhận sự chia rẽ ngầm.

Tuần lễ sắp tới của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ đi vào lịch sử, nhưng có lẽ không phải vì quyết định cắt giảm 0,25 điểm phần trăm bởi thị trường đã đoán trước điều đó.

Đây là một bài kiểm tra về khả năng lãnh đạo của Jerome Powell, về sự bền bỉ của một thể chế độc lập đang bị tấn công, và về khả năng của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới trong việc chèo lái nền kinh tế qua một trong những giai đoạn phức tạp và bất định nhất trong lịch sử gần đây.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/fed-va-tuan-le-dinh-menh-20250914212812341.htm