Eo biển Hormuz: “Gót chân Asin” của an ninh năng lượng châu Á

Khoảng 84% lượng dầu vận chuyển qua Eo biển Hormuz có điểm đến là châu Á. Điều này khiến các nền kinh tế như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc và nhiều quốc gia khác trở nên dễ bị tổn thương nếu Iran phong tỏa tuyến đường thương mại trọng yếu này để đáp trả các cuộc không kích của Mỹ vào những cơ sở hạt nhân của nước này.

Tàu di chuyển tại Eo biển Hormuz. (Ảnh: IRNA/TTXVN)

Theo Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ (EIA), mỗi ngày có khoảng 14,2 triệu thùng dầu thô và 5,9 triệu thùng các sản phẩm xăng dầu khác đi qua eo biển này, chiếm khoảng 20% tổng sản lượng toàn cầu trong quý đầu tiên của năm.

Hành lang này cũng là tuyến đường vận chuyển gần như độc quyền đối với dầu thô từ Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), Iraq, Kuwait, Qatar và Iran.

Các chuyên gia ước tính, hơn một nửa lượng dầu nhập khẩu của khu vực Đông Á đi qua Eo biển Hormuz. Trong đó, theo EIA, Trung Quốc là một trong những khách hàng lớn nhất, nhập khẩu 5,4 triệu thùng dầu thô mỗi ngày qua Eo biển Hormuz trong quý đầu năm nay.

Saudi Arabia là nhà cung cấp dầu thô lớn thứ hai của Trung Quốc, chiếm 15% tổng lượng dầu nhập khẩu của nước này, tương đương 1,6 triệu thùng mỗi ngày.

Theo công ty phân tích Kpler, Trung Quốc cũng mua hơn 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran. Trong tháng Tư, nước này đã nhập khẩu 1,3 triệu thùng dầu thô của Iran mỗi ngày, giảm so với mức cao nhất trong 5 tháng được ghi nhận vào tháng Ba.

Bên cạnh Trung Quốc, Ấn Độ cũng phụ thuộc rất nhiều vào Eo biển Hormuz. Dữ liệu của EIA cho thấy, trong quý đầu tiên, nước này đã nhập khẩu 2,1 triệu thùng dầu thô mỗi ngày qua hành lang này.

Truyền thông địa phương đưa tin, khoảng 53% lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ vào đầu năm 2025 đến từ các nhà cung cấp ở Trung Đông, đặc biệt là Iraq và Saudi Arabia.

Do lo ngại về một cuộc xung đột leo thang ở Trung Đông, Ấn Độ đã tăng cường nhập khẩu dầu từ Nga trong ba năm qua. Trên trang mạng xã hội X, Bộ trưởng Dầu mỏ và Khí đốt Tự nhiên Ấn Độ, ông Hardeep Singh Puri, cho biết Ấn Độ đã đa dạng hóa các nguồn cung trong vài năm trở lại đây và hiện một lượng lớn nguồn cung không còn đi qua Eo biển Hormuz.

Ông cũng nói thêm rằng chính phủ sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để đảm bảo sự ổn định nguồn cung nhiên liệu cho người dân.

Ngoài ra, Hàn Quốc cũng là quốc gia dễ bị tổn thương nếu Iran phong tỏa Eo biển Hormuz. Theo EIA, khoảng 68% lượng dầu thô nhập khẩu của Hàn Quốc đi qua Eo biển Hormuz, tương đương 1,7 triệu thùng mỗi ngày trong năm nay.

Hàn Quốc đặc biệt phụ thuộc vào nhà cung cấp chính là Saudi Arabia, quốc gia chiếm 1/3 lượng dầu nhập khẩu của nước này vào năm ngoái.

Bộ Thương mại và Năng lượng Hàn Quốc cho biết cho đến nay chưa có sự gián đoạn nào đối với hoạt động nhập khẩu dầu thô và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của nước này.

Tuy nhiên, Bộ này cũng lưu ý rằng trước khả năng xảy ra một cuộc khủng hoảng nguồn cung, chính phủ và các bên liên quan trong ngành đã chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp bằng cách duy trì một kho dự trữ dầu mỏ chiến lược tương đương với khoảng 200 ngày cung cấp.

Nhật Bản cũng là quốc gia khó tránh khỏi ảnh hưởng, vì nước này nhập khẩu 1,6 triệu thùng dầu thô mỗi ngày qua Eo biển Hormuz. Dữ liệu hải quan Nhật Bản cho thấy 95% lượng dầu thô nhập khẩu năm ngoái đến từ Trung Đông.

Các công ty vận tải năng lượng của nước này đang chuẩn bị cho kịch bản eo biển có thể bị phong tỏa. Tập đoàn vận tải biển Mitsui OSK cho biết đang thực hiện các biện pháp để rút ngắn tối đa thời gian các tàu của mình lưu lại tại vùng Vịnh.

Ngoài ra, trong quý đầu tiên, khoảng 2 triệu thùng dầu thô đi qua Eo biển Hormuz mỗi ngày có điểm đến là các khu vực khác của châu Á - đặc biệt là Thái Lan và Philippines.

Trước tình hình đó, các nước châu Á có thể đa dạng hóa các nhà cung cấp dầu mỏ, nhưng rất khó để thay thế khối lượng lớn đến từ Trung Đông.

Các chuyên gia tại Ngân hàng MUFG nhận định, trong ngắn hạn, lượng dự trữ dầu toàn cầu đang ở mức cao, công suất sản xuất dự phòng sẵn có của Tổ chức các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các Nước đồng minh, hay còn gọi là OPEC+, và sản lượng dầu đá phiến của Mỹ đều có thể tạo ra một vùng đệm nhất định.

Tuy nhiên, MUFG cũng nhấn mạnh rằng việc đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz vẫn sẽ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận một phần lớn công suất sản xuất dự phòng của OPEC+, vốn tập trung ở Vịnh Ba Tư.

Saudi Arabia và UAE có cơ sở hạ tầng để đi vòng qua eo biển, từ đó có khả năng giảm thiểu sự gián đoạn, nhưng năng lực vận chuyển của các tuyến đường này vẫn còn rất hạn chế - chỉ khoảng 2,6 triệu thùng mỗi ngày.

Theo EIA, đường ống Goreh-Jask do Iran xây dựng để xuất khẩu qua Vịnh Oman, vốn đã ngừng hoạt động từ năm ngoái, cũng chỉ có công suất tối đa 300.000 thùng mỗi ngày./.

Theo TTXVN

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/eo-bien-hormuz-got-chan-asin-cua-an-ninh-nang-luong-chau-a-253182.htm