Đừng quên sức khỏe tinh thần của trẻ

ĐNO - Sức khỏe tâm thần kém gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu. Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời rối loạn tâm lý đang trở nên cần thiết.

Các chuyên viên tâm lý Đơn vị Tâm lý lâm sàng (Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng) đang hỗ trợ chuyên sâu về sức khỏe tinh thần cho bệnh nhi.

Nhiều rào cản

Thời gian gần đây, em H. (10 tuổi) thường có biểu hiện sợ hãi, tự cắn miệng và cào tay. Sau khi trao đổi với phụ huynh và thực hiện trắc nghiệm phóng chiếu, trị liệu trò chơi cùng trẻ, các chuyên viên tâm lý của Đơn vị Tâm lý lâm sàng (Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng) nhận ra H. bất an, sợ bị bỏ rơi khi có em.

Qua tư vấn, gia đình biết cách đồng hành, hỗ trợ con hiệu quả. Từ những can thiệp đúng lúc, H. tìm lại cảm xúc an toàn, giảm dần hành vi tự làm đau và tiếp tục đến lớp như bao bạn bè đồng trang lứa.

Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng Cao Thị Thanh Thương cho biết, bệnh nhân đến điều trị khá đa dạng về độ tuổi và vấn đề. Trẻ nhỏ thường gặp lo âu chia ly, chậm ngôn ngữ, rối loạn phát triển hoặc hành vi chống đối.

Trẻ vị thành niên hay mắc lo âu học đường, trầm cảm, bùng nổ cảm xúc. Người trưởng thành lại đối diện stress, lo âu kéo dài, trầm cảm sau sinh hoặc khó khăn trong hôn nhân, gia đình.

“Nếu bỏ lỡ “giai đoạn vàng” can thiệp, những khó khăn tâm lý có thể trở thành rối loạn lâu dài, ảnh hưởng đến học tập, sự tự tin, quan hệ xã hội của trẻ, đồng thời làm tăng nguy cơ trầm cảm và tự hại ở tuổi vị thành niên”, bà Thương cảnh báo.

Trước thực trạng các vấn đề sức khỏe tâm thần ngày càng nghiêm trọng, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 155/QĐ-TTg ngày 29/1/2022, phê duyệt Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022 - 2025.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Giám đốc Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng, bệnh viện tiếp nhận khoảng 250 - 300 trẻ mỗi ngày và hàng nghìn lượt trẻ em, thanh thiếu niên mỗi năm.

“Điều này phản ánh nhu cầu hỗ trợ sức khỏe tinh thần ở lứa tuổi học đường và thanh thiếu niên là rất lớn, đòi hỏi hệ thống y tế phải đáp ứng kịp thời và phù hợp”, bác sĩ Dũng nhấn mạnh.

Nhận thức được tầm quan trọng, tháng 2/2025, Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng thành lập Đơn vị Tâm lý lâm sàng để cung cấp các dịch vụ đánh giá, tham vấn và trị liệu tâm lý chuyên nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn diện cho bệnh nhân.

Tuy nhiên, việc chăm sóc sức khỏe tâm thần vẫn gặp nhiều rào cản. Theo bác sĩ Dũng, khó khăn lớn nhất hiện nay nằm ở nhận thức xã hội, nhiều phụ huynh e ngại đưa con đi khám tâm lý, trong khi nguồn nhân lực ngành còn hạn chế.

Bà Thương cho biết thêm, trở ngại còn đến từ việc phụ huynh nhận diện muộn do thiếu kiến thức tâm lý học đường, kỳ vọng thay đổi quá nhanh, hoặc sự phối hợp chưa đồng bộ giữa gia đình và nhà chuyên môn khiến hiệu quả trị liệu bị hạn chế.

Tầm soát sớm - chìa khóa bảo vệ tinh thần

Thạc sĩ tâm lý lâm sàng Cao Thị Thanh Thương khẳng định, công tác tư vấn và tầm soát sớm có ý nghĩa then chốt trong phòng ngừa và phát hiện kịp thời rối loạn tâm lý.

“

“Việc tư vấn và tầm soát không phải là “dán nhãn bệnh” mà là cách phòng ngừa, hỗ trợ kịp thời để trẻ vượt qua khó khăn, giống như khám sức khỏe định kỳ cho cơ thể. Đây chính là chìa khóa phòng ngừa hiệu quả nhất”

Bà Cao Thị Thanh Thương

Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng (Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng)

Theo chuyên viên tâm lý, khi phát hiện dấu hiệu bất thường, phụ huynh cần chủ động tìm đến cơ sở chuyên môn để được đánh giá và can thiệp đúng cách. Sự kiên nhẫn, thấu hiểu và đồng hành của gia đình là yếu tố then chốt giúp trẻ phục hồi, phát triển khỏe mạnh và tự tin.

Đơn vị Tâm lý lâm sàng đang triển khai nhiều phương pháp trị liệu phù hợp từng nhóm tuổi. Với trẻ nhỏ, trị liệu trò chơi và nghệ thuật giúp các em biểu đạt cảm xúc, giảm lo âu và cải thiện kỹ năng xã hội.

Ở lứa tuổi vị thành niên, phương pháp trị liệu nhận thức - hành vi (CBT) kết hợp huấn luyện kỹ năng được áp dụng để quản lý cảm xúc, giảm trầm cảm và lo âu học đường. Đơn vị cũng chú trọng tâm lý giáo dục cho phụ huynh nhằm tháo gỡ khó khăn trong môi trường gia đình.

“Thực tế cho thấy, khi được can thiệp đều đặn, cả trẻ em và người lớn đều có sự cải thiện rõ rệt về hành vi, cảm xúc và chất lượng cuộc sống”, bà Thương chia sẻ.

Đơn vị Tâm lý lâm sàng (Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng) đang triển khai nhiều phương pháp trị liệu phù hợp từng nhóm tuổi.

Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng cho hay, thời gian tới, Bệnh viện Phục hồi chức năng thành phố Đà Nẵng tập trung vào ba hướng chính: nâng cao năng lực chuyên môn thông qua đào tạo, bồi dưỡng nhân lực và hợp tác nghiên cứu; mở rộng các gói tầm soát, sàng lọc, tư vấn tâm lý cho bệnh nhân và thân nhân; đồng thời ứng dụng công nghệ, đưa vào sử dụng các công cụ đánh giá trực tuyến và nền tảng tư vấn từ xa, giúp cộng đồng tiếp cận dịch vụ thuận lợi hơn.

Có thể thấy, sức khỏe tinh thần quan trọng không kém sức khỏe thể chất. Mỗi sự phát hiện sớm, mỗi can thiệp kịp thời là một cánh cửa mở ra cơ hội sống khỏe mạnh và hạnh phúc.

Theo báo cáo năm 2025 của WHO, cứ 7 trẻ vị thành niên (10-19 tuổi) thì có một em mắc rối loạn tâm thần, chiếm khoảng 15% tổng gánh nặng bệnh tật ở nhóm tuổi này. Đáng lo ngại, tự tử hiện là nguyên nhân tử vong đứng thứ ba trong nhóm người trẻ từ 15-29 tuổi.

Điều tra sức khỏe tâm thần vị thành niên Việt Nam của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) công bố tháng 11/2023 cho biết, 1/5 trẻ vị thành niên có vấn đề về sức khỏe tâm thần, nhưng trong số đó chỉ 8,4% các em được tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ hoặc tư vấn cho những vấn đề về cảm xúc và hành vi.

Nguồn: https://baodanang.vn/dung-quen-suc-khoe-tinh-than-cua-tre-3302865.html