Đồng Tháp: Lấy hiệu quả kinh tế và thị trường "định vị" tái cơ cấu nông nghiệp

Với việc tập trung đẩy mạnh tái cơ cấu, hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực, bước đầu mang lại nhiều kết quả. Song nhìn một cách tổng thể, ngành Nông nghiệp còn những khó khăn “xưa cũ”, cần có những giải pháp để phát triển bền vững hơn. NHỮNG BƯỚC CHUYỂN TÍCH CỰC

Lâu nay, nhiều nông dân vẫn cứ bị cuốn theo vòng xoáy “được mùa mất giá, được giá mất mùa”, thậm chí có lúc phải “giải cứu”. Nguyên nhân bởi việc sản xuất manh mún, thiếu liên kết, chạy theo phong trào…

Nông dân xã Tân Phước 2 đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa, khoa học kỹ thuật vào sản xuất lúa.

Chưa kể, chất lượng nông sản cũng là “rào cản” khiến nông dân khó mở rộng thị trường, đặc biệt là tiếp cận những thị trường khó tính. Do đó, để từng bước tháo gỡ khó khăn này, yếu tố đầu tiên là phải thay đổi tư duy.

Nông dân phải đổi mới tư duy, vì cái lợi lâu dài mới bắt kịp với xu thế và nâng tầm giá trị nông sản. Thực tế cho thấy, rất nhiều nông dân trên địa bàn tỉnh đã chuyển từ sản xuất truyền thống sang mô hình liên kết.

Những ngày đầu tháng 8-2025, chúng tôi có mặt tại vùng chuyên canh rau màu khu vực phía Đông của tỉnh. Dù rau màu rớt giá sâu, nhưng vợ chồng ông Ngô Đức Tuấn (ấp Hòa Thạnh, xã Long Bình), vẫn hăng say lao động dưới cái nắng như thiêu đốt.

Bởi lẽ khi tham gia hợp tác xã (HTX), vợ chồng ông Tuấn không còn lo chuyện đầu ra hay giá cả. Ông Tuấn cho biết, 3 công đất gò của gia đình trước đây trồng rau màu, giá cả bấp bênh, có lúc phải nhổ bỏ vì giá quá thấp, không ai mua.

Theo UBND tỉnh, giai đoạn 2020-2025, việc thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp đã mang lại những kết quả toàn diện và tích cực, thể hiện rõ nét qua sự chuyển đổi mạnh mẽ và hiệu quả ở các lĩnh vực chủ lực. Giá trị tăng thêm của khu vực nông - lâm - thủy sản tăng trưởng bình quân 3,34%/năm.

Cụ thể, đối với lĩnh vực trồng trọt, có sự chuyển dịch cơ cấu theo hướng gia tăng chất lượng và đáp ứng nhu cầu thị trường xuất khẩu, trọng tâm là phát triển các ngành hàng chủ lực như: lúa gạo, hoa màu, hoa kiểng và cây ăn trái theo hướng chuyên canh, bền vững.

Một thành tựu quan trọng là việc đẩy mạnh tổ chức sản xuất tập trung, mở rộng diện tích được cấp mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc, tạo ra lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho nông sản của tỉnh.

Trong chăn nuôi, cơ cấu ngành đã chuyển dịch rõ rệt theo hướng giảm quy mô hộ nhỏ lẻ, phát triển chăn nuôi tập trung theo mô hình trang trại. Toàn tỉnh hiện có 2.646 trang trại, trong đó có 5 trang trại quy mô lớn đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện chăn nuôi, góp phần ổn định tổng đàn và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Riêng lĩnh vực thủy sản, tiếp tục phát triển mạnh mẽ theo chiều sâu, với tổng sản lượng nuôi trồng ước đạt 930.000 tấn (tăng 223.000 tấn so với năm 2020).

Lũy kế diện tích thả nuôi đạt 22.756 ha (tăng 2.212 ha so với năm 2020), trong đó có 617 ha nuôi được chứng nhận theo các tiêu chuẩn tiên tiến, đảm bảo chất lượng cho xuất khẩu.

Một trong những điểm nổi bật là hoạt động chuyển đổi số trong nông nghiệp được xem là động lực cốt lõi, được áp dụng rộng rãi trên nhiều lĩnh vực với các mô hình như: nền tảng dữ liệu số nông nghiệp; hệ thống tưới tiêu thông minh; ứng dụng drone trong gieo sạ và phun thuốc; cơ giới hóa đồng bộ và tự động hóa chuồng trại đã được nhân rộng.

Những ứng dụng này không chỉ giúp giảm chi phí, tăng năng suất mà còn minh bạch hóa thông tin, nâng cao giá trị cho toàn chuỗi sản phẩm nông nghiệp.

Từ năm 2017, ông tham gia HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Hòa Thạnh để trồng các loại rau như: rau muống, mồng tơi, rau dền theo tiêu chuẩn VietGAP; sản phẩm được HTX bao tiêu với 4.500 đồng/kg. Ông Tuấn nói: “HTX bao tiêu với giá cố định, đảm bảo nông dân có lợi nhuận khá. Bây giờ, chúng tôi chỉ tập trung sản xuất theo quy trình, đảm bảo sản phẩm chất lượng, mẫu mã đẹp và có năng suất cao, không phải bận tâm chuyện giá cả, đầu ra”.

Trong thời đại công nghệ số, cần cù, chăm chỉ không là chưa đủ, nông dân cần phải nắm bắt xu thế, mạnh dạn ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm. Ông Nguyễn Văn Hải (ấp Tân Hưng Đông, xã Tân Phước 2, tỉnh Đồng Tháp) là nông dân kỳ cựu ở vùng Đồng Tháp Mười hiện đang canh tác 5,5 ha lúa.

“Qua rồi cái thời “chân lấm, tay bùn”, nông dân làm ruộng nơi đây giờ đã đổi mới. Tất cả các khâu từ cày xới, thu hoạch, rải phân, xịt thuốc đều có máy móc làm thay. Mấy năm nay, khoa học - kỹ thuật ngày càng phát triển nên việc gieo sạ, phun thuốc, rải phân tôi đều thuê máy bay không người lái làm hết. Giờ làm ruộng khỏe lắm, tới giờ muốn xịt thuốc hay rải phân chỉ cần điện thoại gọi là có người mang máy đến làm cho mình, giá thuê cũng vừa phải”.

HƯỚNG ĐẾN NỀN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG

Bên cạnh những kết quả tích cực, hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh cũng đang tồn tại nhiều khó khăn và thách thức. Theo đó, nông nghiệp phát triển chưa thực sự bền vững. Quy mô sản xuất phần lớn còn nhỏ lẻ, việc ứng dụng công nghệ cao vào canh tác còn hạn chế do chi phí đầu tư cao và thiếu các chính sách hỗ trợ đủ mạnh. Năng lực của các HTX còn yếu, chậm đổi mới, chưa thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho nông dân.

Ông Ngô Đức Tuấn (bìa trái) ở ấp Hòa Thạnh, xã Long Bình không lo đầu ra nhờ sản xuất rau theo tiêu chuẩn VietGAP và được hợp tác xã bao tiêu đầu ra.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Hà Luân, trong thời gian tới, ngành Nông nghiệp tỉnh đặt mục tiêu phát triển bền vững, hài hòa cả về kinh tế - xã hội và môi trường. Một trong các định hướng, giải pháp chính là chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.

Ngành Nông nghiệp tỉnh sẽ tiếp tục tái cơ cấu theo hướng lấy hiệu quả kinh tế và thị trường làm định hướng; chú trọng phát triển các chuỗi giá trị khép kín gắn kết chặt chẽ nông dân - HTX - doanh nghiệp, để mọi khâu từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ đều thông suốt.

Phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn là định hướng mà tỉnh đang tập trung thực hiện. Theo đó, tỉnh sẽ khuyến khích mở rộng các mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái thân thiện với môi trường; giảm dần việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân hóa học, thay vào đó tận dụng phụ phẩm nông nghiệp (rơm rạ, vỏ trấu, bã thải) để làm phân bón hữu cơ, thức ăn chăn nuôi, tạo vòng tuần hoàn tái sử dụng tài nguyên, giúp giảm chi phí và giảm phát thải cho ngành.

Một trong những định hướng quan trọng là ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số. Theo đó, tỉnh sẽ đẩy mạnh cơ giới hóa, tự động hóa và ứng dụng các công nghệ IoT, AI trong quản lý trang trại và sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng nông sản; thúc đẩy chuyển đổi số trong nông nghiệp như: Triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, sàn thương mại điện tử cho nông sản; minh bạch hóa thông tin thị trường và hỗ trợ nông dân kết nối trực tiếp với người tiêu dùng.

Tỉnh sẽ chủ động triển khai các giải pháp phòng, chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu trong nông nghiệp, cũng như tiếp tục đầu tư các công trình thủy lợi, đê bao, cống kiểm soát lũ và ngăn mặn vùng ven sông Tiền và vùng Đồng Tháp Mười nhằm bảo vệ vùng sản xuất trước lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn. Đồng thời nhân rộng các mô hình canh tác thông minh, ít phát thải để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Ngoài ra, để hướng đến nền nông nghiệp bền vững, tỉnh sẽ nâng cao vai trò của các HTX nông nghiệp, xem đây là hạt nhân trong liên kết sản xuất - tiêu thụ; tập trung hỗ trợ nâng cao năng lực cho các HTX, tổ hợp tác và khuyến khích mô hình kinh tế hợp tác trong mọi ngành hàng. Song song đó, tiếp tục đẩy mạnh chương trình xây dựng nông thôn mới, gắn phát triển hạ tầng nông thôn với phát triển sản xuất và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân vùng nông thôn.

“Các giải pháp nêu trên nhằm hướng đến xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, xanh, hiệu quả và bền vững; giữ vững vai trò đầu tàu nông nghiệp công nghệ cao của vùng. Đồng Tháp phấn đấu trở thành trung tâm chế biến, logistics và sản xuất nông sản bền vững của Đồng bằng sông Cửu Long, hài hòa giữa giá trị kinh tế và trách nhiệm với môi trường, xã hội” – ông Lê Hà Luân cho biết.

MINH THÀNH
 

Nguồn: https://baoapbac.vn/kinh-te/202508/dong-thap-lay-hieu-qua-kinh-te-va-thi-truong-dinh-vi-tai-co-cau-nong-nghiep-1047849/