Công nghệ là lời giải đột phá cho bài toán năng lượng xanh

Thông điệp được các chuyên gia, nhà quản lý nhấn mạnh tại diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” sáng ngày 29/7 tại Hà Nội.

Bài toán năng lượng trong kỷ nguyên mới

Ông Đào Quang Bính - Tổng Thư ký toà soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam nhận định, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, với khoa học công nghệ là nòng cốt. Đi cùng hành trình này là một bài toán không hề đơn giản: bài toán năng lượng. Làm thế nào để bảo đảm đủ năng lượng cho nhu cầu ngày càng lớn mà vẫn bảo đảm sạch và ổn định?

Mô hình phát triển năng lượng truyền thống dựa vào nhiên liệu hóa thạch đã không còn phù hợp. Việt Nam cần một cuộc cách mạng thực sự trong lĩnh vực này.

Ông Đào Quang Bính - Tổng Thư ký toà soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam.

Đề cập đến thách thức, TS Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, Việt Nam đang đối mặt với những biến đổi sâu sắc từ cách mạng Công nghiệp 4.0 và các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên.

Số liệu từ Bộ Công Thương cho thấy, nhu cầu điện năng dự kiến tăng 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới, trong khi các nguồn năng lượng sơ cấp như thủy điện, than đá đang dần cạn kiệt, khiến Việt Nam phải phụ thuộc vào nhập khẩu từ năm 2015. Hơn nữa, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3,2% GDP hàng năm.

"Trước thực trạng này, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu", TS Tạ Đình Thi khẳng định.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như cam kết tại COP26, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng. Trong đó, về thể chế, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia. Quốc hội đã thông qua hàng loạt luật quan trọng như Luật Điện lực, Luật Năng lượng nguyên tử, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả...

Về quy hoạch, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch điện VIII với mục tiêu đầy tham vọng: tỷ lệ năng lượng tái tạo (không tính thủy điện) đạt 28-36% vào năm 2030 và 74-75% vào năm 2050.

Vai trò cốt lõi của khoa học công nghệ

Mặc dù đã có những thành tựu vượt bậc, TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn mà ngành năng lượng đang đối mặt.

Theo ông, Việt Nam đã trở thành "điểm sáng" của khu vực về phát triển năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức lớn. Trong đó, nguồn cung sơ cấp cạn kiệt và sự phụ thuộc lớn vào năng lượng nhập khẩu. Việc phát triển "nóng" năng lượng tái tạo đã gây áp lực lớn lên hệ thống truyền tải, dẫn đến quá tải cục bộ. Các cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư vào năng lượng sạch vẫn cần tiếp tục hoàn thiện để tạo môi trường minh bạch, hấp dẫn.

Sự kiện thu hút nhiều chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp tham dự.

Ngoài ra, trình độ khoa học công nghệ trong nước, đặc biệt là khả năng nội địa hóa thiết bị, còn hạn chế, khiến Việt Nam phụ thuộc nhiều vào công nghệ và chuyên gia nước ngoài.

"Trong bối cảnh đó, vai trò của khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đây chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức. Thiếu khoa học công nghệ của chính mình thì chúng ta không thể nào đạt được khát vọng của dân tộc", TSKH Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.

Cũng nhấn mạnh vai trò của công nghệ, Tổng Thư ký toà soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam cho rằng, lời giải cho bài toán chuyển đổi năng lượng nằm ở công nghệ.

"Công nghệ chính là ‘chìa khóa vàng’ mở ra cánh cửa tương lai năng lượng xanh và bền vững, giúp chúng ta hóa giải thách thức, biến khó khăn thành cơ hội”, ông Bính khẳng định.

Để giải quyết các thách thức và hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra, TS Tạ Đình Thi đề xuất 5 vấn đề trọng tâm cần tập trung thảo luận và hành động.

Thứ nhất, phát triển năng lượng tái tạo. Trong đó tập trung vào điện gió trên bờ, gần bờ, ngoài khơi; điện mặt trời, đặc biệt là điện mái nhà và điện sinh khối.

Thứ hai, công nghệ năng lượng tương lai. Nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, công nghệ lưu trữ năng lượng và công nghệ thu giữ carbon.

Thứ 3, hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số.

Thứ 4, hoàn thiện thể chế, tháo gỡ các "điểm nghẽn" về cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư và tài chính xanh.

Thứ 5, phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng. Nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước, đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Các đại biểu tại diễn đàn cũng chung nhận định, chuyển dịch năng lượng là một hành trình dài và thách thức nhưng là xu thế không thể đảo ngược. Để thành công, cần sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp và đặc biệt là sự đóng góp trí tuệ, sáng tạo của đội ngũ trí thức, các nhà khoa học Việt Nam.

Nguyệt Minh

Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/cong-nghe-la-loi-giai-dot-pha-cho-bai-toan-nang-luong-xanh/20250729115020255