Chờ phục dựng di tích quốc gia Dinh trấn Thanh Chiêm

Đã gần 10 năm kể từ khi ý tưởng phục dựng Dinh trấn Thanh Chiêm (khối phố Thanh Chiêm, phường Điện Bàn) được nêu ra, nhưng đến nay diện mạo dinh trấn vẫn chưa thể thành hình.

Trường THCS Nguyễn Du được phỏng đoán là nằm trên Hành cung của Dinh trấn Thanh Chiêm. Ảnh: VĨNH LỘC

Hành trình dài triển khai dự án

Ý tưởng phục dựng di tích Thanh Chiêm thành Công viên Dinh trấn Thanh Chiêm và chữ Quốc ngữ xuất hiện lần đầu năm 2016 sau thành công của hội thảo khoa học “Dinh trấn Thanh Chiêm và chữ Quốc ngữ”.

Theo thiết kế ban đầu, các hạng mục bên trong Công viên Dinh trấn sau phục dựng sẽ bao gồm một phần Dinh trấn Thanh Chiêm xưa; nhà trưng bày hiện vật về dinh trấn; nhà bảo tàng chữ Quốc ngữ, trưng bày các hiện vật liên quan đến chữ Quốc ngữ; tượng các chúa Nguyễn, tượng những người có công mở cõi; những người có công đóng góp cho Quảng Nam…

Đặc biệt, tượng các giáo sĩ đầu tiên đặt nền móng khai sinh chữ Quốc ngữ cùng những học giả, nhà báo có công truyền bá, cổ súy cho việc sử dụng mạnh mẽ chữ Quốc ngữ…

Ngày 24/5/2017, Dinh trấn Thanh Chiêm được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận Di tích Quốc gia. Theo đó việc phục dựng công trình này càng trở nên cần thiết và phù hợp nhằm không chỉ bảo tồn các giá trị di tích mà còn biến nơi đây thành điểm tham quan của du khách trên hành trình khám phá 2 di sản Đô thị cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn.

Ngày 23/10/2017, UBND thị xã Điện Bàn (cũ) ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 khu công viên Dinh trấn Thanh Chiêm giai đoạn 1, quy mô khoảng 1,16ha.

Tháng 5/2020, dự án Khu công viên Dinh trấn Thanh Chiêm (giai đoạn 1) được triển khai thi công hoàn thiện (tổng mức đầu tư 8,8 tỷ đồng), bao gồm các hạng mục giải phóng mặt bằng, san nền toàn bộ mặt bằng trước Trường THCS Nguyễn Du (cao độ bằng đường ĐH2 hiện trạng); xây dựng hệ thống kè chắn đất; gia cố mái taluy và trồng cỏ, đầu tư hệ thống mương thoát nước dọc đường ĐH2.

Ngày 6/5/2021, dự án Công viên văn hóa lịch sử Dinh trấn Thanh Chiêm và chữ Quốc ngữ (giai đoạn 2) được HĐND thị xã Điện Bàn (cũ) phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 04/NQ-HĐND (tổng mức đầu tư 100 tỷ đồng, ngân sách thị xã), tổng diện tích khoảng 1,98ha.

Ở giai đoạn này, dự án sẽ tiếp tục thực hiện các hạng mục như san nền, giao thông, cấp thoát nước, điện chiếu sáng, cây xanh cảnh quan và những khu chức năng trong công viên (khu vườn tượng, hồ nước, bia - phù điêu, nhà trưng bày dinh trấn, tượng đài chữ Quốc ngữ, nhà trưng bày chữ Quốc ngữ, thư viện, hội trường và các hạng mục khác có liên quan)...

Tuy nhiên, do thị xã Điện Bàn (cũ) không có kinh phí nên đến nay dự án vẫn chưa thể triển khai thực hiện.

Nhận diện khó khăn

Dinh trấn Thanh Chiêm ra đời gắn với việc Chúa Tiên Nguyễn Hoàng sai con là Nguyễn Phúc Nguyên vào trấn thủ dinh Quảng Nam năm 1602 và cắt vùng đất nam Hải Vân (vốn thuộc huyện Điện Bàn xưa) nhập vào dinh Quảng Nam (1604).

Giai đoạn 1 của dự án mới chỉ san lấp được mặt bằng trước Trường THCS Nguyễn Du. Ảnh: VĨNH LỘC

Từ vùng đất “ngoài biên ải”, Quảng Nam trở thành trung tâm chính trị, kinh tế lớn - kinh đô thứ hai ở Đàng Trong, sau thủ phủ Phú Xuân, góp phần cùng thủ phủ Phú Xuân giữ yên mặt bắc, phòng thủ mặt đông và mở cõi về phương Nam. Đáng chú ý, không chỉ quán xuyến hoạt động kinh tế ở vùng đất Quảng Nam, Dinh Chiêm còn là nơi điều hành hoạt động của Tuần ty và quan thủ ngự cai trị vùng Sài Gòn - Chợ Lớn.

Ông Phạm Văn Ba, Phó Chủ tịch UBND phường Điện Bàn cho biết, từ khi thành lập chính quyền địa phương 2 cấp, phường vẫn tiếp tục theo đuổi dự án này. Dù vậy, để triển khai giai đoạn 2 trong thời điểm hiện tại là không khả thi vì quy mô dự án đã mở rộng hơn ban đầu (tổng diện tích 2,6ha) nên công tác quy hoạch cũng phải điều chỉnh, đặc biệt liên quan đến việc di dời Trường THCS Nguyễn Du và bố trí quỹ đất xây dựng trường mới…, kể cả nguồn vốn đầu tư giai đoạn 2 cũng khá lớn (ước tính khoảng 300 - 400 tỷ đồng).

Trước mắt, từ nay đến cuối năm địa phường chủ yếu tập trung xây dựng kế hoạch để sang năm 2026 tổ chức thi tuyển ý tưởng về quy hoạch phục dựng dinh trấn và dựng bia chữ Quốc ngữ, trên cơ sở này sẽ tham mưu thành phố bổ sung vào danh mục đầu tư công trung hạn.

“Việc tổ chức thi ý tưởng quy hoạch dinh trấn dự lường cũng không dễ dàng vì mang tính đặc thù liên quan đến lịch sử văn hóa nên đề tài đưa ra thi tuyển là cực kỳ khó, nhất là việc chấm chọn, bởi Dinh trấn Thanh Chiêm hiện nay là một phế tích không còn hình ảnh cụ thể”, ông Phạm Văn Ba nói.

Nguồn: https://baodanang.vn/cho-phuc-dung-di-tich-quoc-gia-dinh-tran-thanh-chiem-3300094.html