Bước ngoặt lịch sử trọng đại trong quá trình dựng nước và giữ nước

Các đại biểu tham dự, trao đổi tại hội thảo

Nhận định này được PGS.TS Đinh Quang Hải (nguyên Viện trưởng Viện Sử học, Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu lịch sử) đưa ra tại Hội thảo khoa học quốc gia “80 năm CMT8 và Quốc khánh 2/9 (1945-2025) - ý nghĩa lịch sử và giá trị thời đại” diễn ra ngày 28/8 tại TP. Huế.

Hội thảo do UBND TP. Huế phối hợp Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam và Hội Khoa học Lịch sử TP. Huế tổ chức. Đến dự có nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương Nguyễn Khoa Điềm; các UVTV Thành ủy: Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Huế Nguyễn Thị Ái Vân; Phó Chủ tịch UBND TP. Huế Nguyễn Chí Tài cùng lãnh đạo đại diện các sở ban ngành, chuyên gia, nhà nghiên cứu…

CMT8 thắng lợi mở đường cho cách mạng các nước thuộc địa

Cách đây 80 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn thể dân tộc Việt Nam nhất tề vùng lên Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, làm nên thắng lợi vĩ đại của CMT8 năm 1945. Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam) - nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Tuyên ngôn độc lập không chỉ là tuyên bố về sự ra đời của một quốc gia có chủ quyền mà còn là tuyên ngôn nhân quyền của Nhà nước Việt Nam, trong đó thừa nhận các quyền cơ bản của con người.

Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt lịch sử trọng đại trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc, chấm dứt ách thống trị gần một thế kỷ của thực dân Pháp, xóa bỏ sự chiếm đóng của phát xít Nhật và kết thúc chế độ phong kiến tồn tại hàng nghìn năm. Từ đây, Việt Nam bước vào kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.

Theo PGS.TS Đinh Quang Hải, CMT8 đã kịp thời giành thắng lợi đúng thời cơ Nhật vừa đầu hàng đồng minh, bộ máy chính quyền thân Nhật của Trần Trọng Kim đã rệu rã và quan trọng hơn là quyết định của Hội nghị Potsdam chưa kịp triển khai, quân đội Anh và quân đội của Tưởng Giới Thạch chưa kịp vào nước ta. Chúng ta đã tạo nên thế hợp pháp, chính nghĩa của Chính phủ lâm thời khi đón tiếp quân đồng minh vào giải giáp quân đội Nhật trên tư thế của người chủ đất nước. Điều đó cho thấy, CMT8 thành công, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời về cơ bản phù hợp với xu thế chung, phù hợp với nguyên tắc tôn trọng quyền bình đẳng, quyền dân tộc tự quyết, quyền tự do của các quốc gia, dân tộc, nhất là các nước nhỏ đã tham gia vào cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít mà các nước đồng minh đã cam kết trong Hiến chương Đại Tây Dương.

Sau khi CMT8 năm 1945 ở Việt Nam thành công, noi gương Việt Nam, nhiều nước châu Á và châu Phi, người dân đã nổi dậy đấu tranh chống ách áp bức bóc lột của thực dân, giành độc lập dân tộc, tiêu biểu như phong trào đấu tranh cách mạng ở Lào, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc,... đã giành được thắng lợi. Đặc biệt là sau khi thực dân Pháp bị thất bại ở Việt Nam, đã có nhiều nước ở châu Phi như Algieri, Mađagatxca... nổi dậy đấu tranh giải phóng dân tộc, thoát khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, chấm dứt sự thống trị tàn bạo của chủ nghĩa thực dân cũ.

Thắng lợi của CMT8 năm 1945 ở Việt Nam đã giáng một đòn nặng nề vào hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc ở châu Á, góp phần quan trọng làm tan rã chủ nghĩa thực dân cũ trên phạm vi toàn thế giới, khích lệ mạnh mẽ cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức, chống ách nô dịch của chủ nghĩa đế quốc, vì độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. CMT8 thắng lợi đã mở đường cho cách mạng ở các nước thuộc địa và phụ thuộc dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân, đến khi hội đủ các điều kiện thuận lợi sẽ giành được thắng lợi trước khi cách mạng vô sản ở chính quốc thành công.

Cuộc khởi nghĩa ở Huế giành được thắng lợi nhanh gọn, trọn vẹn

Trong khi đó, tại Huế trước ngày diễn ra tổng khởi nghĩa, đã xây dựng được lực lượng cách mạng khá hùng hậu trên cả thế và lực, sẵn sàng cùng với đồng bào cả nước “đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Sáng 20/8/1945, Thường vụ Việt Minh tỉnh họp, quyết định kế hoạch khởi nghĩa ở Huế và bàn việc vận động Bảo Đại thoái vị.

Theo TS. Đỗ Mạnh Hùng (Đại học Huế), tận dụng cơ hội Chính phủ Trần Trọng Kim có kế hoạch tổ chức cuộc mít tinh lớn ở sân vận động Huế vào ngày 23/8/1945 để mừng việc Nam Bộ được sáp nhập vào Việt Nam đế quốc, đêm 21/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh họp và quyết định khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế vào ngày 23/8/1945.

Sau khi nhận được nghị quyết của Hội nghị cán bộ toàn tỉnh và lệnh khởi nghĩa của Ủy ban khởi nghĩa tỉnh, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền đã diễn ra mạnh mẽ và đều khắp ở các huyện. Phong Điền và Phú Lộc là hai huyện đầu tiên giành chính quyền thắng lợi. Tiếp đó, các huyện Hương Thủy, Phú Vang, Hương Trà, Quảng Điền cũng lần lượt giành chính quyền thắng lợi.

Tại Huế, khoảng 18 giờ ngày 22/8/1945, Đài Phát thanh Huế phát lời tuyên bố của Bảo Đại “sẵn sàng thoái vị và nhường quyền quản lí đất nước cho Mặt trận Việt Minh”. Thời cơ cách mạng ở Huế đã chín muồi.

Ngày 23/8/1945, quần chúng nhân dân các huyện tiến về Huế cùng nhân dân các phường của thành phố khởi nghĩa giành chính quyền. 16 giờ cùng ngày, tại sân vận động Huế, Ủy ban khởi nghĩa tổ chức cuộc mít tinh với sự tham gia của hàng vạn người dân để mừng thắng lợi. Thay mặt Ủy ban khởi nghĩa, đồng chí Tố Hữu tuyên bố chính quyền về tay Nhân dân và giới thiệu UBND cách mạng lâm thời tỉnh do ông Tôn Quang Phiệt làm Chủ tịch.

Chiều 30/8/1945, lễ thoái vị của Bảo Đại được cử hành ở Ngọ Môn. “Như vậy, mặc dù là một trong những địa bàn phức tạp bậc nhất của cả nước nhưng cuộc khởi nghĩa ở Huế đã giành được thắng lợi nhanh gọn và trọn vẹn”, TS. Hùng nhận định.

Theo TS. Phan Tiến Dũng, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP. Huế, ngoài các đại biểu trình bày tham luận trực tiếp, hội thảo lần này quy tụ 33 tham luận của của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, lãnh đạo từ nhiều trung tâm học thuật có uy tín của đất nước, các địa phương cùng các trường đại học, viện nghiên cứu trên toàn quốc. Các tham luận tập trung vào ba nhóm chủ đề chính: Ý nghĩa lịch sử và những bài học kinh nghiệm từ CMT8 năm 1945; Huế trong CMT8 năm 1945; Vai trò các lực lượng, tổ chức ở Huế trong CMT8 năm 1945.

N. MINH

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/theo-dong-thoi-su/buoc-ngoat-lich-su-trong-dai-trong-qua-trinh-dung-nuoc-va-giu-nuoc-157219.html